RV – Papa Francisco nia ensíklika dahuluk “Lumen fidei” ka “Roman Fiar nian” sai ohin, sesta iha konferénsia imprensa iha Vaticano. Dokumentu ne’e kompleta trilojia majistériu papál kona-ba virtude teologál tolu, ne’ebé Papa Eméritu Bento XVI hahú hodi hasai ensíklika sira “Deus Caritas Est” kona-ba Karidade iha 2005 no “Spe Salvi” kona-ba Esperansa iha 2007.

 

Bainhira Papa Francisco fó sai kona-ba ensíklika ne’e nia publikasaun, nia deskreve nu’udar serbisu halo ho “liman haat”, hahú husi ninia predesesór Bento XVI, ne’ebé pasa esbosu ba Papa foun atu kompleta. Dokumentu ne’e kontein tema barak ne’ebé Bento  XVI gosta, husi komplementariedade fiar no razaun, to’o iha ksolok enkontru pesoál ho Kristu. Situa iha Tinan Fiar nian, no mós iha kontestu aniversáriu tinan 50 Konsíliu Vaticano II, ne’ebé tau Fiar nu’udar sentru fuan nian no relasaun umana hotu.

Fahe ba kapítulu haat no introdusaun badak ida, ensíklika ne’e hakarak hatudu oinsá Fiar iha Kristu Moris-Hi’as bele lori ita hakat liu limite sira ezisténsia individuál hodi ba komunidade inkluziva Maromak nia domin nian. Ita simu bolun atu deskobre naroman fiar nian ne’ebé bele gia povu hotu husi nakukun hakaran egoista nian ba mundu ida fraternu liután, ho fundamentu iha Maromak Kriadór nia promesa sira.

Kapítulu dahuluk lori leitór sira atu halo tour/viajen lais ida iha Testamentu Tuan no Foun, husi Abraaun, ida ne’ebé uluk liu rona Maromak nia bolun, liuhusi Israelita sira ne’ebé la’o ba Rai Prometida, to’o Jezús nia mate iha Krús, hahalok ikus Maromak nia domin nian ba umanidade. Hodi kona liután Maromak nia domin nia kbiit ne’ebé nakfilak, ita bele komprende liután ita-nia relasaun ho maun-alin sira iha Kristu.

Kapítulu daruak insiste kona-ba ligasaun esensiál entre Fiar no Lialoos. Lahó ne’e ita-nia fiar sai iluzaun ksolok nian, lahó kbiit atu tahan/sustenta ita bainhira hetan susar. Sosiedade ohin nian, haree progresu teknolójiku no prazér individuál nu’udar lialoos mesak, no haree ba kestaun sira orijen ita-nia ezisténsia nian ho suspeitu. Lahó domin iha ita-nia fuan, lialoos sai malirin, la’ós pesoál, hanehan, la iha kbiit atu nakfilak moris. Maibé hodi rona, haree no fiar iha Kristu nia prezensa iha ita-nia moris ohin, ita bele haluan ita-nia orizonte sira no hetan dalan di’ak liu atu serví di’ak komún. Naroman fiar nian iha Kristu bele mós kontribui ba diálogu ho fuan ho ema la’ós sarani no la fiar, hodi hatudu oinsá sira hotu ne’ebé buka Maromak ka buka lialoos, fiar nia roman sei leno sira.

Kapítulu datoluk nia sentru mak Kreda nu’udar fatin iha ne’ebé naroman fiar nian horik bá no tatoli husi jerasaun ida ba jerasaun seluk. Liuhusi sakramentu Batizmu no Eukaristia, liuhusi profisaun Kredu nian, hodi harohan Ami Aman no obedese Ukun-fuan Sanulu sira, Kreda hanorin dalen/lian fiar nian no dada ita ba relasaun domin nian ho Trindade, nune’e ‘ema ne’ebé fiar nunka mesak’.

Kapítulu ikus nia sentru mak Fiar no hatudu oinsá naroman fiar nian bele promove dame no rekonsiliasaun, no hanorin respeitu ba Maromak nia kriasaun. Ensíklika mós konsidera área sira ne’ebé Fiar leno, hahú husi família bazeia ba kazamentu entre mane no feto iha uniaun estavel. Fiar, Amu-Papa hakerek, la bele halakon terus sira iha ita-nia mundu, maibé bele akompaña ita no lori sentidu foun esperansa nian iha Maromak nia domin. Ensíklika taka ho orasaun ba Maria, Jezús nia Inan no íkone fiar nian, ne’ebé bele lori ita iha roman Maromak nia domin nian.