Rádio Vaticano (RV) – Hadomi Kreda no Nasaun, ne’ebé simun bolun atu serbí, liuhusi mortifikasaun, sakrifísiu, dezapegu husi an rasik, liuhusi relasaun konstante ho Na’i. Ne’e mak Papa Francisco nia liafuan sira ba reprezentante pontifísiu sira halibur an iha Sala Clementina. Amu-Papa fó hanoin kona-ba sentralidade sasin domin nian no nesesidade atu halai husi buat ne’ebé nia define “burhezia espíritu no moris nian”.
“Imi-nia moris dalabarak difisil, dala ruma iha fatin konflitu nian (…)Susar hita, terus hira! Peregrinasaun kontínua lahó posibilidade atu tau abut iha fatin ida, iha kutura ida, iha realidade ekleziál espesífika, Moris ida ne’ebé iha dalan ba promesa sira no kumpriemnta husi dook. Moris ida iha dalan, maibé nafatin ho Jezús Kristu ne’ebé kaer imi-nia liaman. Obrigadu mós ma ba ne;e! Ita hatene katak ita-nia estabilidade la’ós iha sasán sira,  iha projetu rasik ka ambisaun sira, maibé hodi sai Nini-Atan loloos ne’ebé fihir metin Kristu”.

Amu-Papa hakohak sira ho afetu ne’ebé nia rasik define “fuan nian”. “la’ós formál”, ba reprezentante pontifísiu sira, bolu sira “mediadór” konstrutór “komuñaun” nian. Ho ninia diskursu nia hakbesik ba sira ida-idak. Nia subliña empeñu. Mobilidade husi kontinente ida ba kontinente seluk, “imi-nian mak moris ida la’o-rai nian”, hodi halo paralelu ho Abraun, “ema fiar nian iha dalan” ne’ebé hateten sin ba Maromak:

“Ida-ne implika elementu rua, tuir ha’u-nia haree. Uluknanai mortifikasaun, tanba la’o ho mala iha liman mak mortifikasaun ida, lae? Sakrifísiu atu hamamuk an husi sasán sira, belun sira, ligasaun sira no nafatin hahú foun filafali. No ida-ne’e la’ós fasil; ne’e katak moris iha provizóriu, hodi sai husi an rasik, hodi la iha fatin ida atu tau abut, komunidade estavel ida, maski nune’e hadomi Kreda no País ne’ebe imi simu bolun atu serví”.

Papa Francisco subliña nesesidade profisionalidade nian, maibé liuliu prosimidade ho ema sira, saran an ba Na’i. “Nia mak soin ne’ebé promete “, Papa hateten. Husi ne’e mak, sasin kona-ba Kristu, “soin kamurak atu komunika, haklaken, reprezenta”:

“Soin sira, perspetiva sira mundu ne’e nian ikus mai sei lori deziluzaun, dudu ita atu nunka haksolok; Na’i mak soin ne’ebé la dezilude. Ida mesak ne’ebé la dezilude. No ida-ne’e husu dezapegu husi an rasik ne’ebé bele to’o de’it ho relasaun konstante ho Na’i no unifikasaun moris nian hale’u Kristu. No ida-ne’e ita hanaran familiaridade ho Jezús. Familiaridade ho Jezús Kristu tenke sai ai-han loroloron nian reprezentante pontifísiu nian, tanba ne’e mak ai-han ne’ebé moris husi memória enkontru dahuluk ho Nia no tanba konstitui mós espresaun fidelidade loroloron nian ba ninia bolun”.

“Familiaridade ho Jezús Kristu – Amu-Papa esplika – iha orasaun, iha selebrasaun eukarístika, iha servisu karidade nian”. Nia dehan momoos katak perigu ida ne’ebé ema sira Kreda nian bele nafatin monu mak “espíritu mundanu” (espíritu mundu nian):

“Monu ba espíritu mundu nian, ne’ebé lori atu atua realizasaun rasik la’ós ba Maromka nia glória, ba tipu ida ‘burgezia espíritu no moris nian’ ne’ebé dudu atu moris kmaan, buka moris ida kómoda no hakmatek”.

Hodi temi Beatu João XXIII nia dixernimentu, ni ako’alia kona-ba la’o tuir de’it buat esensiál, katak Kristu no ninia Evanjellu, se lae sei iha risku atu halo misaun santa monu iha ridíkulu”:

“Liafuan ridíkulu forte liu, lae?, maibé loos duni: monu ba esírit mundu nian lori Bibi-Atan sira ba ridúkulu. Ita sei simu aplauzu ruma karik. Maibé sira ne’ebé parese katak aprova ita, mak sei kritika ita husi kotuk”.

Imi halo buat hotu ho domin kle’an!”, nia hateten dalabarak, “iha karidade”, ho “profisionalizmu”. “Buka nafatin di’ak, hotu-hotu nia di’ak, Kreda nia di’ak no ema idaidak nia di’ak”, nia hatutan. Hafoin rekomendasaun kona-ba “knaar delikadu atu realiza investiga kona-ba nomeasaun episkopál”:

“Imi iha atensaun atu kandidatu sira sai Bibi-Atan besik ba ema: ida-ne’e mak kritériu dahuluk. Bibi-Atan besik ba ema (…) Sai aman no maun-alin, laran kmaus, iha pasiénsia no laran-sadia; sira ne’ebé hadomi pobreza, interiór hanesan liberdade ba Na’i no mós esteriór hanesan simplisidade no austeridade moris nian, ne’ebé la iha psikolojia ida “Liurai Oan nian”. Imi iha atensaun atu sira la’ós ema ambisiozu, ne’ebé la buka episkopadu”.

Sira iha kapasidade atu hein, atu proteje ‘bibi’ sira ne’ebé entrega ba sira: “Bispu mak ida-ne’ebé hadeer, iha kapasidade atu tau maran”:

“Bibi-Atan sira hatene hela iha bibi sira ni aoin atu hatudu lurón, iha bibi nia klaran atu halo sira sai ida de’it, iha bibi ni akotul atu evita katak sira ruma hela iha kotuk no atu bibi sira, ita bele dehan, bele iha kbiit horon no hetan dalan”.