Núnsiu Apostóliku ba Timor-Leste: Imi sai fitun iha Ázia

Dili – Ohin, iha Catedral Metropolitana de Dili, tuku 8 oras Timor-Leste, hala’o selebrasaun eukarístika Corpus Domini ne’ebé Dom Basílio prezide no konselebra husi bispu sira no Dom Joseph Marino, Núnsiu Apostóliku ba Timor-Leste (sede iha Kuala Lumpur, tanba nia mós Núnsiu Apostóliku ba Malasia no Delegadu Apostóliku ba Brunei) ne’ebé hetan nomeasaun husi  Bento XVI iha loron 16 Janeiru 2013. Núnsiu mak reprezentante Amu-Papa nian iha nasaun ida. Ne’e maka vizita dahuluk mai Timor-Leste husi loron 1 horisehik to’o loron 4 Juñu 2013.

Kona-ba nia biografia badak bele haree/click link ne’e.

 

Hahú Eukaristia Bispu Ricardo fó boas-vindas ba nia ho lia-inglés, hodi subliña katak ita-nia fiar iha Eukaristia ne’ebé agora selebra daudaun kesi ita hamutuk atu la’o iha dalan fiar nian. Dom Ricardo mós hateten katak Kreda Timor-Leste “fó nia fidelidade ba Kristu, ba Kreda, ba Papa” no ba ninia reprezentante iha Núnsiu nia an rasik, haburas “sensus fidei” no “sensus ecclesia”.

Hafoin tuir mai kedas leitura iha lia-latin surat nomeasaun ne’ebé kardeál Tarcisio Bertone, Sekretáriu Estadu Vaticano, hodi Amu-Papa nia naran hakerek ba Bispu Basílio, Prezidente Konferénsia Episkopál Timor-Leste nian, kona-ba D. Joseph Marino nia nomeasaun. Surat ne’e hateten katak nia sei hala’o nia knaar didi’ak nu’udar reprezentante Papa nian, maibé ida-ne’e sei di’ak liután se bispu sira konferénsia episkopál Timor-Leste tulun nia atu hala’o knaar ne’e.

Durante omilia, iha nia introdusaun, Dom Joseph Marino agradese Bispu sira ne’ebé simu di’ak tebes nian iha nia vizita dahuluk iha Timor-Leste no ema hotu ne’ebé halibur ohin atu selebra festa Na’i nia Isin no Raan.

Hafoin nia halo reflesaun kona-ba Evanjellu ohin nian katak multiplikasaun paun no ikan (Lc 9,11b-17). Hahú husi kontestu Jezús ne’ebé hakarak mesak ho Apóstolu liutiha serbisu kolen apostoladu nian, maibé ema lubun boot buka Jezús ho laran-manas, hakarak hela nafatin ho Kristu, haree Nia, rona Nia no kona Nia. Ema lubun boot hakarak koko  domin no kmanek husi Kristu no Apóstolu sira, atu habiit sira hodi bá haklaken fali ho laran-manas. Maibé iha problema boot: kalan ona no ema sira hamlaha, kole, oinsá bele tau matan ba sira? Jezús husu de’it laran-metin ba Nia atu Nia bele halo milagre: hakbarak paun no ikan hodi habosu sira.

Maibé D. Joseph hodi liga ho festa Corpus Domini, hateten “milagre ida-ne’e la hotu de’it iha ita-nia selebrasaun eukarístika”.  Istória enkontru nian ho Jezús hodi simu nia Isin tenke kontinua iha ita-nia moris hodi loke ita-nia moris ba ema seluk, hanesan Jezús halo… “sai ema eukarístiku”.  Eukaristia fó kbiit mai ita atu fó han ba ema seluk, tau matan ba ema seluk.

Papa Francisco nia liafuan sira iha kedas nia hahú sai Bibi-Atan Kreda tomak nian mak konvite ne’ebé nalian fali ohin: “Kreda sai husi nia an rasik, katak hakat liu ita-nia an hodi ba to’o ema sira iha nesesidade, iha moris nia ninin liu” ka iha “periferia sosiál no ezistensiál, bibi-atan sira iha bibi sira nia iis” , D. Joseph tenik.

Ikusnian Núnsiu Apostóliku hato’o Amu-Papa nia konvite ba sarani Timor-Leste tomak atu “sai fitun ida iha Ázia” ne’ebé fó roman Kristu nian ba rejiaun tomak.

Atu ita hatene, knaar ofisiál Nunsiatura apostólika la limita de’it ba relasaun sira ne’ebé direitu internasionál regula, entre Santa Sé no Estadu akreditadu, maibé habelar mós ba relasaun seluk – regula husi direitu kanóniku – entre Sede Apostólika no jerarkia katólika lokál.

Oráriu Núnsiu nian iha orsida tuku lima loraik sei iha enkontru ho Konferénsia Superiór Maiór sira Timor-Leste nian iha Centro de Formação João Paulo II; aban loron 3 Juñu vizita ba Vise Ministru Negósiu Estranjeiru, Señór Contâncio Pinto no; iha loron 4 Juñu, hasoru Prezidente Repúblika Taur Matan Ruak ba serimónia Aprezentasaun “Cartas Credenciais” nian. Loraik nia filafali ba Kuala Lumpur.