Festa Corpus Domini nian: resposta ida ba erezia sira
Iha sékulu XI, teólogu fransés famozu ida – maibé mós hetan krítika barak – naran Berengário de Tours hahú dehan katak Eukaristia la’ós Kristu nia futar Isin no Raan loloos. Ba nia, Eukaristia mak paun ne’ebé fó bensan bá, nu’udar simbolizmu espesiál. Sékulu tuirmai, mosu Tanquelmo, ne’ebé hahú habelar erezia ne’e no seluk tan iha Flandres, hodi dada maktuir barak.
Sarani sira hetan perigu, liuliu sira ne’ebé ladún koñese doutrina eh simu instrusaun. Kreda presiza foti atitude ida atu afirma Kristu nia Prezensa reál iha Eukaristia.
Iha tinan 1191, tinan haat molok S. Antonio de Lisboa, iha Béljika moris Juliana de Mont Cornillon, labarik ida ne’ebé sai tiha oan-kiak, irmán Agostiniana sira foti nia no bainhira nia tinan 16 nia deside atu sai irmán. Liutiha tinan ruma bainhira nia reza daudaun mosu ba nia fulan ho manxa/nódoa metan iha nia klaran. Jezús revela ba nia katak fulan reprezenta Kreda ho ninia festa litúrjika sira no marka metan iha klaran hatudu katak iha falta ida: Corpus Domini. Ba tinan 20 nia mantein segredu. Hafoin nia dehan ba ninia belun rua no hamutuk sira hahú fahe ba malu domin ba Jezús Eukaristia. Ninia diretór espirituál aprezenta ba bispu pedidu ida atu halo festa foun iha ninia dioseze atu fó onra ba Corpus Domini, no ninia pedidu hetan aseitasaun iha tinan 1246.
Iha tinan 1263 amlulik boemia ida, atuál Repúblika Xeka, iha ne’ebé tradisaun hanaran nia Pedro de Praga, durante tempu disputa teolójika nian, nia duvida kona-ba Jezús nia prezensa reál iha paun no tua. Atu hetan hakmatek nia deside atu halo peregrinasaun peniténsia no meditasaun nian ba Roma no reza iha Saun Pedro nia rate. Hafoin reza hotu tiha iha Apóstolu sira nia ulun nia rate, ho laran-kmaan nia fila fali ba nia Rain. Iha Via Cassia nian, nia para atu toba iha Bolsena besik kreda Santa Cristina nian no atu agradese Maromak nia husu atu selebra S. Misa. Durante selebrasaun, liutiha konsagrasaun, bainhira silu Óstia, ho ninia matan rasik nia haree milagre ida ne’ebé fofoun nia lakohi fiar. Óstia ne’ebé nia kaer iha nia liman sai fali naan-isin no husi nia suli raan barak loos. Ho ta’uk maibé mós ho ksolok boot nia buka atu subar ba ema uitoan ne’ebé tuir selebrasaun: hotu tiha selebrasaun, nia falun ho hena mutin korporál nian ne’ebé uza atu hamoos kaliks ne’ebé marka ho raan no tama ba sakristia laran. Maibé raan nia gota ruma monu ba rai no halo nia la sai ona segredu. Amlulik ne’e ba hasoru Amu-Papa ne’ebé iha hela Orvieto, no nia haruka kedas entre sira S.Tomás Aquino no S. Boaventura bá Bolseno atu verfika lialoos kona-ba ne’e. Iha 1264, loron 19 Juñu halo prosisaun solene ida ne’ebé Amu-Papa rasik mak gia hodi lori hena ho marka raan ne’e hale’u sidade no husi ne’e maka to’o ohin loron kontinua ho festa Corpus Domini. Tuir milagre ida-ne’e, iha tinan 1264, ho Bula “Transitus de hoc mundo”, Urbano IV dekreta festa Corpus Domini atu selebra iha mundu sarani. Iha Bula nia hakerek: “Maski ita hafoun loroloron iha Misa memória instituisaun Sakramentu ne’e nian, ami ani hanoin konveniente atu selebra ho mosu solene pelumenus tinan ida dala ida nia atu konfunde liuliu ereje sira; basá iha Kinta Santa Kreda okupa ho rekonsiliasaun penitente sira-nian, konsagrasaun santu krizma, fase-ain no funsaun barka seluk ne’eb´eimpede sira atu venera mistériu ne’e”. Papa Urbano IV harii katedrál Orvieto nian, iha Umbria, iha ne’ebé sei rai hela relíkua sira: óstia sai na’an-isin, korporál no mármore ho nódoa raan nian.
Ho Konsíliu Trento festa nia fama sai boot, no prosisaun eukarístika no kultu ba Santísimu sakramentu sai buras. Nune’e, iha sékulu XIII, mosu prosisaun boboot hodi lori Santíssimu Sakramentu iha lurón sira, iha ostensóriu (pesa vidru nian atu proteje Santíssimu Sakramentu).
Iha festa Corpus Christi, ne’ebé Amu-Papa harii, ho kbiit ne’ebé Pedro simu husi Kristu, Kreda konvida ita atu medita mistériu Maromak ida nian ne’ebé haraik an to’o pontu hakarak hela ho ita iha ilas kiak liu paun nian.