Formasaun ba Irmán juniora sira

Venilale – Iha loron 21/04/2017, seminar ba loron datoluk, Me. Jacinta Gusmão, nu’udar Koordenadora Ámbitu Komunikasaun Sosiál nian, aprezenta  tema kona-ba “Relasaun no  komunikasaun interpesoál”.

Molok hakle’an tema ida ne’e, uluknanain hahú ho Jogu dinámika ne’ebé tulun ami, atu sai konxiente kona-ba ami nia hanoin no sentimentu sira, hodi hamamuk-an husi preokupasaun no distrasaun sira, nune’e hetan enerjia foun hodi  partisipa di’ak iha enkontru ne’e. Depoizde jogu kontínua kedas ho aprezenta konteúdu sira ne’ebé sei  haree, hanesan tuirmai ne’e:

1. Prosesu komunikasaun interpesoál nian:
   • La posivel la komunika
   • Ita tranzmite no simu ho filtru pesoál
   • Komunikasaun sai proposta relasaun nian
2. Hani/lasu sira komunikasaun interpesoál nian:
   • Sa de’it hani sira ne’e
   • Rekoñese no transforma hani sira ne’e
   • Sai husi hani sira ne’ebé la konstroi
3. Aprende atu konstroi ho kritika konstrutiva

Ba sub-tópiku ida-idak sempre iha atividade eh dinámika grupu ruma ne’ebé halo atu formasaun ne’e sai “aprendizajen ativa”.  Atividade sira ne’e hala’o nu’udar serbisu pesoál, ho pár no iha grupu ki’ik no iha asembleia. Dinámika balun ami halo mak hanesan “simulasaun, telefone lahó fiu, prijioneiru implísitu, animál iha ai-laran, análize istória”.

Tuir mai ita ba  haree hamutuk partisipante  balun nia opiniaun no feedback kona ba tópiku ida-ne’e:

Ir Ivonia Sequeira, FMA: “Uluknanai ha’u agradese ba Madre ninia diponiblidade hodi dedika tempu ba ami, fahe matenek ho ami ida-idak hodi koñese no hatene lori ami nia-an iha moris komunidade no misaun ne’ebé ami loroloron enfrenta. Ho formasaun ida-ne’e, hariku tebes ami no tulun ami atu harii relasaun ne’ebé di’ak liután no halo komunikasaun ne’ebé edukada, delikada, respeitoza no hodi la julga, la sai dogmátika, moralista no monopolista, maibé sai feto komunikasaun nian ne’ebé di’ak. Hatene respeita ema seluk nia pontudevista no luta ba buat ne’ebé loos!”

Ir Martinha Gomes, FMA: “Mai ha’u esperiénsia loron tomak ida ne’e, ne’ebé ha’u simu no hasoru mak, esperiénsia furak liu. Husi workshop eh seminar kona ba relasaun no komunikasaun interpesoál, tulun ha’u atu asimila iha ha’u nia moris loron-loron nian, uluknanai nu’udar pesoa ida atu bele komunika ho ha’u nia-an rasik, ema seluk no sosiedade, tanba ne’e mós liu husi esperiénsia ne’e bele hakle’an liután ha’u nia kapasidade no ha’u nia koñesimentu iha área komunikasaun nian. Dalabarak ha’u komprende komunikasaun, haree liu ba área media no lahanoin kona ba ita-nia asaun komunikasaun moris loron-loron nian, hanesan komunikasaun liu husi matan, liafuan, jestu, postura no hanoin. Ha’u agradese tebes ba oportunidade di’ak ida ne’ebé ha’u simu liu husi madre Jacinta Gusmão ne’ebé fahe ninia tempu, esperiénsia no matenek tomak mai ha’u”.

Ir Maria Natalina, FMA: “Esperiénsia iha seminar relasaun interpesoál, ba ha’u sente tulun tebes ha’u oinsá atu komunika ho ema ne’ebé ha’u moris hamutuk iha komunidade ka hasoru iha misaun. Ha’u apresia tebes atividade sira ne’ebé madre halo ho ami, tanba aumenta liután hau-nia kapasidade iha parte komunikasaun nian, liuliu iha komunikasaun verbál no nonverbál, oinsá ha’u simu mensajen ne’ebé klaru husi ema ida no ha’u tranzmite klaru ba ema seluk mós, hodi la halakon ninia konteúdu tanba ita nafatin uza filtru pesoál atu taes mensajen sira tuir ita-nia estrutura pesoál, esperiénsia, filtru “kognitivu no emotivu” sira. Maibé, ha’u mós, bainhira atu ko’alia ba ema presiza uza filtru ka tais ha’u nia liafuan molok komunika ba ema seluk. Buat ne’ebé ha’u aprende no hetan husi seminar ida ne’e, ha’u fiar katak ha’u bele asimila iha ha’u nia jornada pesoál. Ikus, obrigada barak ba madre nia matenek”.

Ir Maria da Costa, FMA: “Ho atividade sira iha workshop ne’e nian, aumenta liután ha’u nia esperiénsia nu’udar feto ne’ebé hatene fó valór ba moris nia signifikadu liuliu oinsá atu bele halo relasaun di’ak ho ema seluk, hatudu liu husi jestu sira komunikasaun nian. Komunikasaun mak funsaun vitál ida hanesan ‘dada iis, fuan bomba raan…’, nst, basá ema labele la komunika, ema moris atu komunika no hodi komunik ema moris”.

Tempu hanesan ami mós la haluha agradese ba Sr. Olviana nia prezensa iha ami ida-idak nia moris. Tanba Maromak bolu ita atu moris hamutuk maibé Maromak mós bolu atu haruka ba fatin ne’ebé Nia hakarak. Hanesan ita Inan Madre Mazzarello dehan maski do’ok, tasi no fóho haketak ita maibé ita nafatin hasoru malu iha Jesus Nia futar fuan Santu. Ami juniores sira sente katak ita nafatin hamutuk hodi reza ba malu, suporta malu no haksolok nafatin iha ne’ebé de’it ita iha nu’udar FMA.

“God bless you” no “Boa missão”.

(Maria Sarmento – Ágata Freitas)