Iha omilia “Domingo Ramos”, 24 Marsu, Amu-Papa konvida atu medita kona-ba liafuan tolu: ksolok, Krús, foin-sa’e sira, hodi filafali mós ba tema ida ne’ebé komesa sai típiku ninia Majistériu nian, demóniu nia hahalok iha vida individuál no sosiál.
Papa Francisco hahú ho kuadru ida moris liu Domingo Ramos nian: «Ema lubun boot, festa, hahí, bensan, dame: klima ida ksolok nian. Jezús halakan iha ema barak esperansa liuliu ema haraik-an sira, simples, kiak, ema sira ne’ebé ema haluha, ema sira ne’ebé la konta buat ida iha mundu nia matan. Nia hatene komprende ema nia mizéria, hatudu Maromak nia laran-sadia no hakruuk atu kura ema nia isin no klamar».

 

Iha kuadru ida-ne’e iha lisaun boot ba ita hotu, lisaun ida ne’ebé konvida atu konfia iha Na’i nia laran-sadia. «Ida-ne’e mak Jezús. Ida-ne’e mak ninia fuan ne’ebé hateke ba ita hotu, hateke ba ita-nia moras sira, ita-nia salan sira. Jezús nia domin boot tebes».
Hakohak Jezús nia domin ne’ebé mai to’o ita nu’udar laran-sadia rohan laek mak ita-nia ksolok. No «ida-ne’e mak liafuan dahuluk ne’ebé ha’u hakarak hateten ba imi: ksolok! Imi keta sai mane no feto triste: sarani ida nunka bele sai triste! Imi keta husik imi nia an monu ba dezánimu!».

Domingo Ramos hatudu ksolok sarani nia abut. «Ita-nia ksolok la’ós ksolok ida ne’ebé mai tanba soi sasán barak, maibé moris husi enkontru ho Ema ida: Jezús, ne’ebé iha ita-nia leet; mai husi konxiénsia katak ho Nia ita nunka mesak, iha momentu difisil mós, nune’e mós bainhira iha dalan moris nian ita enfrenta problema no obstákulu sira ne’ebé parese labele supera, no barak duni!».

Maibé tansa mak dala barak ita kuran ksolok? Amu-Papa hatán, hanesan nia halo ona dala rua iha tempu hirak ne’e ninia pontifikadu nian, ho referénsia ne’ebé ita tenke toman atu konsidera iha ninia Majistériu kona-ba asaun konkreta no tau hani nian mai husi diabu. «Iha momentu ne’e inimigu mai, diabu mai, dala barak hatais an nu’udar anju no hodi subsubar dehan mai ita ninia liafuan. Keta rona nia! Ita tuir mak Jezús!». Diabu mai atu hasai esperansa husi ita: «halo favór, keta husi nia na’ok esperansa husi imi! Keta husik nia na’ok esperansa! Ida-ne’e Jezús fó mai ita».

Hafoin mai liafuan daruak: Krús. Ema lubun boot haklaken Jezús nu’udar liurai. «No Nia la opoin, la halo sira nonook». Maibé Jezús mak tipu liurai ida-ne’ebé loos? «Ita hateke ba Nia: Nia sa’e kuda inan oan ida, la iha ema boot sira la’o tuir nia, la iha ezérsitu ida hale’u nia símbolu forsa nian». Nia hatene katak nia ba Jeruzalém «atu simu koroa ida ai-tarak nian, ai-fafulu ida, kapa mean ida, hamnasa hamoe nian ba ninia realeza; nia tama atu sa’e Kalváriu hdoi lori ai iha nia kabaas». Maibé «iha ne’e duni mak ninia an nu’udar Liurai tuir Maromak sai nabilan: nia tronu liurai nian mak ai Krús! Ha’u hanoin buat ne’ebé Bento XVI hateten ba Kardeál sira: Imi mak prínsipe, maibé Liurai ida hedi iha Krús nian. Ne’e mak Jezús nia tronu». Ho Krús «Jezús lori iha nia an aat hotu, foer, mundu nia salan, ita-nia salan sira mós. Ita hotu nian, no fase sira, fase ho ninia raan, ho laran-sadia, ho Maromak nia domin».

«Ha’u nia avó-feto – Pontéfise hateten – dehan ba ami labarik sira: sudáriu la iha bolsu sira». Kaan-teen mak sala barak seluk nia abut. «Domin ba osan, podér, korrupsaun, divizaun, krime hasoru vida umana no kriasaun!». Jezús foti ba nia aat ne’e hotu, nia ukun iha «tronu Krús nian» no manán mate ho ninia Moris-hi’as. Krús no ksolok la’o hamutuk. «Hodi hakohak Kristu nia Krús ho domin nunka lori ba laran-triste, maibé ba ksolok».

Ikusnian, tanba «ba tinan 28 mak Domingo Ramos sai festa Juventude nian» nune’e liafuan datoluk: «foin-sa’e sira». Ba foin-sa’e sira Amu-Papa dehan: «Imi iha parte importante ida iha festa fiar nian! Imi lori mai ami ksolok fiar nian no imi hateten mai ami katak ita tenke moris fiar ida ho fuan foin-sa’e, nafatin: fuan foin-sa’e, mós ho tinan 70, 80! Fuan foin-sa’e! Ho Kristu ita-nia fuan nunka sai katuas!». Maibé halo festa ho Kristu signifika hakohak Krús, tanba «iha saran an, iha saran an rasik, hodi sai husi an rasik, mak ita hetan ksolok loos».

Papa Francisco, «hodi tuir beatu João Paulo II nia ain-fatin [1920-2005] no Bento XVI nian» marka enkontru ho foin-sa’e sira «iha etapa tuir mai peregrinasaun boot Krús nian», iha Jornada Mundiál Juventude nian iha Rio de Janeiro, hodi konvida sira atu medita husi ohin kedas kona-ba ligasaun entre liafuan tolu ne’e: ksolok, Krús, foin-sae sira.
No atu Na’i-Feto «hanorin mai ita ksolok enkontru nian ho Kristu, domin atu hateke ba Nia husi krús ain, entuziazmu mai husi fuan foin-sa’e ne’ebé ita tenke iha hodi tuir Nia iha Seman Santa ida-ne’e no iha ita-nia moris tomak».