Auto-koñesimentu baze ba relasaun interpesoál

Auto-koñesimentu baze ba relasaun interpesoál

junionas_form_komunik2016Dili – Ámbitu Komunikasaun Sosiál FMA-TIN (Timor Indonesia) ba ninia programa tinan ne’e foka iha dalan “ Forma an no forma hamutuk iha ita-nia kapasidade ba komunikasaun interpesoál”. Tanba ne’e mak organiza workshop kona-ba “relasaun interpesoál”. Enkontru sira-ne’e hala’o ona ba dala rua: dahuluk ba FMA perpétua idade dahuluk iha fulan Abríl, no daruak ba Irmán FMA Juniora iha loron 28 Jullu, ohin.  Ba grupu ikus ne’e, foku liu ba auto-koñesimentu no nia impaktu ba komunikasaun.

Workshop ne’e fasilita husi Alberto Piedade, psikólogu no espesialista iha rekursu umanu, animadór MJS (Movimentu Juveníl Salezianu). Liuhusi jogu no simulasaun, Irmán sira bele komprende importánsia auto-koñesimentu eh relasaun intrapesoál nu’udar baze ba relasaun interpesoál. Ita-nia personalidade influensia ita-nia relasaun sira hanesan porezemplu ema ne’ebé “introverso” ka “estroverso”. Alberto hateten katak «Ema ho karakterístika individuál ”introverso” prefere liu atu mesak. Nia uza tempu atu lee, tuur hakerek, ba kail ikan no baibain ladún nesesita ema seluk ninia kompañia; dalaruma balun sente intimidasaun ho prezensa ema seluk nian (maibé la’ós moedór – la’ós hotu-hotu), no iha interasaun di’ak ho kolega sira ne’ebé nia besik no nia fiar. Baibain introverso ida observa situasaun didi’ak molok involve an no analiza liafuan molok hateten buat ruma».  Ema “estroverso” fali «nakloke ba esperiénsia oioin; gosta atu pasa tempu ho ema seluk, entuziástiku, ko’alia barak, asertivu no isin-moris. Sira-nia enerjia mai husi atividade grupu nian (komunidade, igreja, festa, grupu polítiku), halo kolega lalais no fasíl atu adapta ho situasaun foun, tuir buat ne’ebé maioria grupu deside, hatene atu adpta an ho situasaun saida deit ne’ebe mosu».

Maski nune’e, Alberto salienta katak presiza iha ekilíbriu ba tipu personalidade rua hotu atu fó tempu ba an rasik no tempu ba ema seluk, ba atividade… “Work Life Balance” importante liu ba Irmán sira ne’ebé iha vida ativa basá fó biban atu ema bele fó tempu atu aleinde halo rekarga espirituál (stop over with the Lord – SOL), nia mós bele reflete kona-ba motivasaun ninia hahalok sira, hodi iha kontaktu ho an rasik no prevene an husi kolen, stress, burn out. Alberto sujere atu loroloron husu ba an rasik pergunta sira hanesan “agora ha’u sente saida?”; “ha’u hakarak saida ohin?”; “ha’u presiza saida ohin?”. Hatán ba pergunta sira-ne’e bele lori ba klareza, atu hateke ba ha’u-nia konflitu no problema sira ho relatividade no buka fó solusaun, hodi la uza mekanizmu “flight” maibé “fight”, nune’e moris ho fuan iha dame laran. Defaktu, “sasukat ne’ebé ita fó ba ema seluk mak sasukat ne’ebé ita fó ba an rasik”, Alberto hateten. Se ita ema dame-na’in, ita hatutan dame ba ema seluk, se ita ema domin-na’in, la violentu, ita hatutan domin, la’ós violénsia.

Irmán sira sente katak workshop ne’e importante no presiza duni atu halo sira tama kle’an tan sira-nia fuan laran hodi buka moris lorloron la’ós de’it iha konformidade maibé iha protagonizmu hodi sai na’in ba hahalok sira rasik. Agradese ba maun Alberto Piedade ne’ebé disponivel nafatin atu fahe ninia matenek ba FMA sira, nune’e mós ba Família Saleziana.