Irmán, leigu no foin-sa’e doben sira

Iha fulan Novembru 2015, reprezentante sira Kreda Italia tomak nian halibur hamutuk iha Firenze atu hala’o “Soru mutu nasionál dalimak”. Amu-Papa bá no hato’o ninia diskursu ba partisipante sira, no nia dehan: “Ha’u hakarak Kreda ida ne’ebé haksolok no ninia oin hanesan inan ida ne’ebé komprende, akompaña, hamaus. Imi mós bele mehi Kreda ida hanesan ne’e…”. Ita sente Amu-Papa nia liafuan sira ne’e nu’udar bolun mai ita ida-idak atu moris ita-nia vokasaun ho fuan tomak; iha FMA sira nia Konstituisaun, bainhira ko’alia kona-ba Irmán sira ne’ebé simu bolun ba servisu autoridade nian, hakerek: “buka oinsá esprime ho fuan inan nian Maria nia domin forte no mamar, hodi halo nia an, sai buat hotu ba ema hotu.” (C 114) Maibé ita hatene katak atitude ida ne’e la’ós superiora nian de’it: FMA hotu simu bolun atu sai inan ba labarik no foin-sa’e sira ne’ebé hasoru. Se ba ita FMA, Jubileu ida ne’e husu atu deskobre ita-nia vokasaun nia karakteristika laran-di’ak, laran-sadia no “amorevolezza” nian, Jubileu sai bolun ba ema hotu, liuliu leigu sira ne’ebé halo parte Família Salesiana, atu moris hodi sai ilas domin Maromak nian. Iha Bula “Misericordiae Vultus” Papa Francisco dezafia sarani hotu hodi dehan katak Kreda nia kredibilidade liuhusi dalan domin nakonu ho laran-sadiia no kompaixaun. No iha ninia sirkulár 956, Madre Yvonne fó hanoin duni: “Jubileu hakarak Kreda deskobre fali, no katak iha ita ida-idak, iha komunidade FMA no komunidade edukativa, atualidade no fekundidade Evanjellu nian”. No mós, hodi hanoin ba Don Bosco no Madre Mazzarello, Madre Jerál hakerek: “Ita-nia fundadór sira tebes duni sai “liafuan” kredivel ida mizérikordia nian: sira fó to’o hotu sira nia fuan ba kiik sira, mizeravél sira, ba foin-sa’e kiak sira.”

Ida ne’e mak dalan ne’ebé Jezús rasik hala’o: bainhira Nia hahú Ninia atividade públika, Jezús hatudu kedas karakterístika ida: Ninia domin partikulár ba kiak sira, ba sira ne’ebé moras ka hetan susar no ba sira ne’ebé la iha valór iha sosiedade Israel nian. Jezús nia hahalok hatudu Maromak nia Futar Oin, Maromak ida ne’ebé besik ho dalan konkretu no ativu, ba sira ne’ebé presiza Nia. Jezús nia atitude ne’e kria eskándalu iha farizeu sira nia leet: Nia simu ema sala na’in sira, fahe Ninia esperiénsia ho sira ne’ebé autoridade relijioza hadook ona husi sosiedade. Nia bolu ema atu nakfilak an liuhusi esperiénsia Mizerikórdia nian, la’ós hodi refere ba Moisés nia Lei no buat ne’e sadik farizeu sira ne’ebé hari’i ona sistema ida ne’ebé bazeia ba regra presiza, espesífika no klara.

Iha ninia sabedoria konkreta, Madre Mazzarello tuir Jezús nia ezemplu: bainhira iha koléjiu Irmán sira simu menina ruma ne’ebé fó susar ba nia atitude sira, Madre Mazzarello fó biban atu hakbesik sira no, ho pasiénsia, lori sira atu nakfilak an la’ós tanba obriga atu tuir regulamentu koléjiu nian, maibé tanba hatudu Jezús nia laran sadia liuhusi ninia liafuan no hahalok sira. Ho esperiénsia ida-ne’e, menina sira haburas iha atitude pozitiva no hatán ba Maromak nia bolun ho sira-nia moris tomak.

Defaktu, ita bele dehan katak Madre Mazzarello sai feto mizerikordioza, tanba nia halo esperiénsia kona-ba Maromak nia mizerikórdia, liuhusi sakramentu Rekonsiliasaun nian ne’ebé, iha Don Pestarino nia eskola, nia aprende atu apresia, no mós liuhusi esperiénsia moras nian, ne’ebé halo nia sente Maromak nia prezensa domin nian iha ninia moris. Tan ne’e, Irmán sira hotu fó sasin katak Madre Mazzarello prontu atu simu Irmán sira ne’ebé hakarak loke sira-nia fuan no nia hatudu nafatin domin no laran manas ba Maromak nia glória, Irmán sira nia perfeisaun relijioza no foin-sa’e sira nia salvasaun.

Dala barak ita rona edukadór sira, aman-inan sira, ema ne’ebé serbisu ho labarik no foin-sa’e sira hateten katak oras ne’e susar liu atu eduka, labarik no foin-sa’e sira la hanesan tinan ruma liubá, oras ne’e sira fuik, lakohi rona, la respeita lei ka regra sira. Entaun, ita bele halo saida? Husik sira tuir sira-nia dalan? Jezús propoin (no Madre Mazzarello eh Don Bosco hala’o iha sira-nia moris) ai-knanoik ida: bibi ida ne’ebé lakon. Ita hotu hatene istória ida ne’e, nune’e ha’u hakarak evidénsia aspetu ruma de’it.

Bibi-atan la kole atu buka, nia husik buat seluk, buat hotu, hanesan nia labele moris se bibi ida ne’e la mosu fali. Karik ba ita, dala ruma fasil atu dehan: “Husik bá! Ha’u lakon ona tempu barak!”, maibé, bainhira mós ita sente katak ita “halo” ona buat barak ba labarik ka foin-sa’e ida atu nia bele fila ba Maromak nia dalan, ita iha “kilat” ida tan: orasaun. Ita la bele haluha sira, maski sira dook ona husi ita, ita tenke “lori” sira iha Maromak Futar Oin, tanba Mizerikórdia nia prioridade mak ema no ninia salvasaun. Bele dehan katak bainhira ema ida iha situasaun ne’ebé la iha ona esperansa, rekupera nia sai Maromak nia prioridade no ita nian. Tan ne’e, Amu-Papa hakerek: “Ida ne’e mak tempu atu fila fali ba esensiál hodi simu no lori ita-nia maluk sira nia frakeza no difikuldade sira”.

Aspetu ida tan: ida ne’ebé, loloos, la soi atu simu atensaun no domin, nia duni mak ida ne’ebé simu barak liu, nia bele haree no sente Maromak nia domin, nia bele halo esperiénsia katak Na’i nia mizerikórdia buka, hetan, hafoun no so’i. Esperiénsia ida ne’e bele halo ema haka’as an (tanba ita-nia empeñu mak importante) no hakarak moris hodi tuir Grasa ida ne’e. Emma Ferrero, Maria Belletti no menina seluk tan liuhusi dalan ida ne’e, ne’ebé Madre Mazzarello loke ba sira.

Ikus liu: ksolok. Iha ai-knanoik ida ne’e bibi-atan haksolok, la haksi’ak bibi maibé bolu kolega sira atu halo festa. Ksolok mak sinál Maromak nian no estilu moris loron-loron nian iha Mornese mak hatudu “alegria”. Dala ruma bele sente laran moras ba ema ida ne’ebé hakbesik fali Maromak, ita hanoin katak Na’i la justu; maibé ida ne’ebé la hatene haksolok tan Maromak nia laran sadia, karik sei dook husi Maromak nia Futar Fuan.

Falta fulan ruma tan molok taka Jubileu Mizerikórdia nian: ida ne’e mak tempu atu kuda, iha ita-nia fuan, sentimentu no konviksaun sira ne’ebé sei halo mizerikórdia sai atitude metin iha ita-nia moris, la’ós buat ruma ne’ebé mosu agora, tanba hotu-hotu ko’alia kona-ba mizerikórdia. Madre Mazzarello fó hanoin mai ita hotu: “La’ós liafuan sira sei halo ita ba Lalehan, maibé hahalok sira”. Ita sei tulun no suporta malu atu Mizerikórdia bele “hola isin” iha ita-nia moris.

Ho domin

Ir. Alma