Maromak nia Ukun-fuan Sanulu
Maromak dehan liafuan hirak ne’e hotu:
- Ha’’u mak Na’i ó-nia Maromak; Ha’u mak hasai ó husi Ejitu rain, husi uman atan fatin.
- Ó la iha tan maromak seluk, mak Ha’u de’it. Ó labele badaen naran ilas buat lalehan tutun nian ida, eh rai nian, eh bee rai okos nian. Ó keta tuku tuur rai hana’i ba sira. Ha’u ó Na’i, ó Maromak , Maromak ne’ebé hakarak hana’i de’it ba Nia. Ema sira be hewai ha’u, ha’u sei kastigu oan ho bei-oan ba bei-oan sira, tan aman-inan sira salan; maibé sira ne’ebé hadomi Ha’u, halo tuir Ha’u-nia ukun-fuan, Ha’u sei hatudu laran-luak ba sira nia bei-oan rihun ba rihun.
- Ó keta temi Na’i ó-nia Maromak naran, atu tahan lia ne’ebé hun-abut laiha, basá Na’i fó kastigu ba ema ne’ebé temi nia naran hanesan ne’e.
- Ó sei hanoin nafatin loron sábadu, atu bele halo nia sai santu. Ih aloron ne’e nia laran, mak ó sei kaer ó knaar, hodi halo buat hotu ne’ebé ó ih aatu halo. Maibé bainhitu, loron hamahan an nian, loron ó Na’i ó Maromak nian. Ó no ó-nia oan-mane, ó oan-feto, ó atan-mane, ó atan-feto, ó-nia balada di’an sira, eh ema rai-seluk be horik ho ó, labele halo naran serbisu ida. Basá Maromak halo lalehan, rai, tasi no buat hotu ne’ebé sira iha, iha loron neen nia laran; maibé to’o bainhitu nia hamahan An. Tan ne’e mak Na’i haraik bensan, hodi halo santu loron sábadu.
- Ó sei hamta’uk ó aman no inan; halo nune’e ó-nia moris sei naruk iha rai ne’ebé Na’i ó-nia Maromak atu haraik ba ó.
- Keta oho.
- Keta halo adultériu
- Keta na’ok.
- Keta foti lia-bosok hodi kesar ema.
- Keta kaan ema nia uman; keta kaan ema nia kaben no ema nia atan-mane eh atan-feto, karau eh kuda, naran buat ida ne’ebé ema nia soin.
Tuir Testamentu Tuan ukun-fuan sanulu, hanaran mós Dekálogu (husi lia-grgeu: deka =sanulu no logos=liafuan), mak ukun-fuan hakerek iha fatuk-belar lei nian ne’ebé Maromak haraik ba Moisés iha foho Sinai.
Ukun-fuan sanulu ne’e hatudu devér fundamentál sira ema nian hasoru Maromak no maluk sira, hahalok di’ak atu halo no hahalok aat atu evita. (Ukun-fuan sanulu Ex 20,1-17).
Oras-ne’e ita ba haree ukun-fuan sira tuir Katesizmu Katóliku.
Ha’u mak Na’i ó-nia Maromak:
- Adora Na’i Maromak mesak ida de’it, hadomi Na’i Maromak liu sasán hotu-hotu.
- Keta jura falsu, keta temi leet Na’i Maromak nia naran.
- Halo santu Maromak nia loron.
- Sei onra, sei hadomi aman-inan no na’i-ulun sira.
- Keta oho, keta halo aat ema.
- Keta hanoin, keta hateten, keta halo salan foer.
- Keta na’ok, keta halo aat ema nia sasán.
- keta duun matak ema, keta bosok.
- Keta hakarak ema nia kaben.
- Keta laran moras ema nia sasán.
Atu moris iha orden no atu salva ita-nia an ita tenke observa Ukun-fuan sanulu. Jezús, ba foin-sa’e riku dehan: “Se ó hakarak tama iha moris halo tuir ukun-fuan sira” (Mt 19, 17).
Ukun-fuan sanulu haklaken ezijénsia sira kona-ba domin ba Maromak no ba maluk sira. Ukun-fuan tolu uluk refere liuliu ba domin ba Maromak no hitu seluk kona-ba domin ba maluk sira.
Ukun-fuan dahuluk
Ukun-fuan dahuluk “Adora Na’i Maromak mesak ida de’it” ezije adorasaun ezkluziva ba Maromak loos mesak de’it. Nune’e nia ba kontra ateízmu, agnostisizmu, indiferensa relijioza, idolatria/adora lulik/buat seluk, satanizmu, siik no majia, superstisaun.
Ukun-fuan daruak
Ukun-fuan daruak “Keta jura falsu, keta temi leet Na’i Maromak nia naran” ezije atu ita respeita Maromak nia naran santu no silénsia adora-na’in nian iha mistériu nia oin. Ukun-fuan ne’e kontra atitude: blasfémia/hotar eh ko’alia aat eh abuzu liafuan nian; sakriléjiu, hodi trata ho modu lahó dignu ema, fatin no sasán sagradu sira; simonia, katak troka soin espirituál sira ho osan eh vantajen materiál.
Ukun-fuan datoluk
Ukun-fuan datoluk “Halo santu Maromak nia loron” liga ho nesesidade atu fó tempu ne’ebé define loloos ba orasaun, atu rekupera dimensaun kle’an liu moirs nian. Sarani sira selebra loron domingu, loron Na’i nian no komunidade nian, eukaristia no karidade nian, hodi partisipa iha Misa no hodi observa deskansu iha klima ida konvíviu amizade no ksolok nian.
Ukun-fuan dahaat
Ukun-fun dahaat “Sei onra , sei hadomi aman-inan no na’i-ulun sira”, iha ligasaun metin ho domin ba Maromak esprime iha ukun-fuan tolu uluk, indika orden karidade nian ba maluk sira. Nia husu uluknanai atu hadomi no onra aman-inan sira, ne’ebé ita deve moris no liután tranzmisaun fiar sarani.
Ukun-fuan dalimak
Ukun-fuan dalimak “Keta oho, keta halo aat ema” ezije ho forsa respeitu ba moris, ne’ebé sagradu no mai husi Maromak; Maromak de’it mak Na’i moris nian, husi nia hahú no nia rohan. Ukun-fuan bandu hahalok sira kontra moris rasik no ema sleuk nian, kontra saude no integridade. Bandu oho-an, oho ema, abortu, eutanázia, forma oioin violénsia nian ne’ebé la’ós defeza lejítima ba moris rasik.
Ukun-fuan daneen
Ukun-fuan daneen “Keta hanoin, keta hateten, keta halo salan foer”, iha projetu Maromak nian no Nia bolun ba domin no komuñaun nia roman. Afirma valór auténtiku seksualidade nian, defeza ba fidelidade kaben-na’in sira nian no eduka ba kastidade iha estadu hotu moris nian.
Ukun-fuan dahituk
Ukun-fuan dahituk “Keta na’ok, keta halo aat ema nia sasán” eduka ba uzu korretu sasán materiál nian iha relasaun ho ema seluk, iha primadu Maromak nian no iha karidade fraterna nia roman. Ukun-fuan bandu ofende maluk eh halo aat nia soin sira.
Ukun-fuan daualuk
Ukun-fuan daualuk “keta duun matak ema, keta bosok “ bolu atu serví lialoos. Ni abandu atu foti lia-falsu eh sasin falsu, nune’e, atu keta sai traidór iha relasaun ho ema seluk, liuhusi laran-makerek, lia-bosok, kalúnia, ko’alia aat, habelar salan, violasaun segredu nian, uzu laloos meiu sira komunikasaun nian.
Ukun-fuan dasiak
Ukun-fuan dasiak “Keta hakarak ema nia kaben” promove purifikasaun fuan nian. Nia bandu hakaran hotu ne’ebé refere ba seksualidade li’ur husi matrimóniu.
Ukun-fuan dasanuluk
Ukun-fuan dasanuluk “Keta laran moras ema nia sasán” eduka ba pobreza fuan nian no ba hakaran Espíritu nian. Nia bandu inveja/laran-moras no kaan ema seluk nia soin, basá husi kaan sira ne’e mak mai na’ok, asaltu, hadau ema nia sasán, lohi, injustisa no violénsia sira.