Beata Maddalena Morano

Beata Maddalena Morano

Biografia badak

Moris iha Chieri (Torino) iha loron 15 Novembru 1847.
Maddalena Catarina Morano hahú, husi kedas foin-sa’e liu, tirosíniu ka  estájiu pedagójiku ida ho labarik sira husi nia fatin (Buttigliera); ba ida-ne’e mak nia sei dedika nia moris tomak, liuliu depoizde konsege diploma profesora nian. Ho esperiénsia didátika no katekístika maka’as, bainhira ia ona tinan tolunulu, hodi Don Bosco nia konsellu nia bele realiza ninia hakaran konsagrasaun nia ne’ebé nia iha husi kedas ninia loron primeira komuñaun nian.
Iha 1879 nia Filha de Maria Auxiliadora eona no husu grasa atu “la mate molok kompleta ninia sasukat santidade nian”.
Nia simu obediénsia ba Sicília,iha 1881, no iha-ne’ebá hahú obra edukativa ho fuan barak entre menina no foin-sa’e feto sira husi klase populár. Hosi “foti nia matan dala ida ba rai no dala sanulu ba lalehan”, ni aloke eskola sira, oratóriu sira, internatu sira, ofisina serbisu manuál nian iha rai-ketan tomak.
Hetan nomeasaun ba Superiora provinsiál, nia asume mós empeñu formasaun nian ba vokasaun lubuk ida, tanba nia dada foin-sa’e sira ho ninia laran-manas no ho klima komunitiu ne’ebé nia kria iha nia sorin-sorin.
Nia apostoladu lubuk ida hetan apresiasaun no enkorajamentu hosi Bispu sira ne’ebé entrega ba ninia kapasidade emprendedora Obra Katesizmu nian. Ho saude ne’ebé la di’ak tanba tumór ida, iha oron 26 Marsu 1908 Ir. Morano konklui iha Catania vida ida nakonu ho koerénsia, moris nafatin ho intensaun atu “nunka impede Grasa nia asaun hodi halo tuir egoísmu pesoál”.
Iha sidade hanesan, João Paulo II proklama nia Beata iha loron 5 Novembru 1994. Selebrasaun memória nian monu iha nia loron moris iha rai: 15 Novembru. Ninia restu mortál sira rai iha Kapela Filhas de Maria Auxiliadora nian, iha Alì Terme (Messina).

Irmán Maddalena nia akompañamentu

Nia hela iha komunidade Trescastagni, iha ne’ebá  iha koléjiu ida ba labarik sira ne’ebé orfán. Kalan ida iha labarik kiik ida moras, nune’e Madre Maddalena tau labarik nia kama besik ninian. Kalan boot labarik bolu hodi dehan: “Madre, ha’u ta’uk liu”. “Ta’uk ba saida? – nia dehan – ó toba , ó lasente katak ó-nia Anju da Guarda toba besik liu ó?” Maibé baraik kontinua katak nia tauk. Nune’e Madre hadeer mai besik liu labarik ne’e hamaus nia ho domin inan nian, to’o nia konsegue toba hakmatek liu.

Ninia fuan ne’ebé boot,  nafatin iha laran sadia ba orfán sira.

Ho labarik ki’ak sira, nia nafatin uza delikadeza liu, nia tulun sira ho domin boot, no mós Irmán sira, ne’ebé kole tanba serbisu barak. Loron ida nia haree Irmán ida ne’ebé kosar liu atu bá kuru bee, iha fatin dook husi Irmán sira-nia uma, nune’e nia ba foti Irmán nia balde. Irmán dehan ba nia: “Madre, ita halo saida?”, nia hatán: “Irmán hakarak ba mesak iha reinu lalehan nian?” no ho hamnasa midar nia foti balde atu nia mak bá kuru bee.

Iha 1884 Vicenza Coco, tama iha uma Trecastagni, labarik ki’ik ida ne’ebé hakfodak liu ho Madre Maddalena nia aas, basá nia feto boot, ki’ik-oan ida ne’e  tenke foti sae liu ninia ulun atu bele haree Madre Maddalena, nia fó ninia sasin ho tinan 72,  inan no avó-feto ona:

“Ha’u koñese Madre Maddalena iha 1884 bainhira ha’u tama iha uma Trecastagni, ha’u iha tinan hitu de’it, ha’u moris besik liu nia, nia iha hamnasa midar  inan nian, iha tempu rekreu nia nafatin akompaña ami, mai ami labaraik sira hanesan festa bainhira nia iha ami leet. Maski se nia korriji ami, iha ninia lian no iha ninia ibun nafatin iha liafuan midar nian no hamnasa ne’ebé komprende eh hadomi, ninia prezensa halo ami labaraik sira sai di’ak liután”.

Tinan-tinan labarik sira foun mai, Madre Maddalena, habelun sira ida-idak, atu bele tulun sira sai ema loos, nia konsidera labarik feto ida-idak nu’udar oan ida ne’ebé Maromak haruka ba nia.

“Ha’u-nia naran Anna Torrisi, Madre Morano ha’u-nia diretora no mestra ba tinan lima, nia nafatin hanesan inan, nia manán ami nia fuan lalais.

Ha’u ki’ik liu, maibé ha’u deskobre katak nia iha fiar boot, ha’u hetan moras papeira, iha isin manas maka’as, ha’u sente hanesan atu mate. Madre Morano haree ha’u fó korajen mai ha’u no nia ba kapela, nia fila flalais ho mina husi lampada Santíssimu Sakramentu nian. Nia kose ba ha’u-nia tilun no fó seguransa mai ha’u katak ha’u sei hetan di’ak lalais. Akontese nune’e duni, ha’u fiar katak ninia fiar mak bele halo milagre ne’e”.

“Ha’u koñese Madre Maddalena Morano, ho tinan sanulo-resin-rua. Nia manán ami hotu nia domin hanesan ema ida  ne’ebé iha buat ruma husi lalehan. Ami nafatin haleu nia hanesan manu ki’ik sira, haleu sira nia manu-inan. Nia simu ami ho domin, nia fó konsellu mai ami nu’udar inan ida. Nia korriji ami ho laran midar. Nia mai ami hotu inan ida duni. Maski ami boot ona no husik Madre sira nia uma, nia kontinua hakerek mai ami. Ha’u kaben ona, no simu ninia surat hodi dehan: “ó mai ho ó nia laen”. Bainhira nia haree ami, nia kontente tebtebes. Nia akompaña ami iha kapela, depois nia fó konsellu furak liu mai ami.

Labarik ida no ninia kafé

Estudante sira hotu kontente liu. Liu oras ida sira hotu sei partisipa iha festa ida, sira hotu halo matabixu, labarik ki,ik ida fakar ba ninia vestidu ninia kafé ho susu-been. Irmán asistente ne’ebé foin-sa’e lakon ninia pasiénsia no bainhira haree “dezastre” ida-ne’e hakilar hodi dehan: “Agora ó hela iha uma, atu bele aprende tau atensaun”. Madre Maddalena, liu iha korridór no hetan labarik ida-ne’e ne’ebé tanis no triste liu. Madre haree ninia noda boot iha vestidu, nune’e dehan: “Mai hamutuk ho ha’u” no kaer labarik nia liman. Madre lori nia ba lavandaria, fase no estrika lalais ninia vestidu. Estudante sira hotu iha odamatan atu sai, bainhira labarik to’o ho ksolok  hodi kaer Madre Morano nia liman no ba okupa ninia fatin. Madre Maddalena dehan ba asistente: “Presiza uituan de’it atu halo labarik ida haksolok. Ó tenke sai sira nia inan, keta haluha ida ne’e”.

Konsellu sira husi Madre Maddalena

Nu’udar Vizitadora, nia hanorin novisa no Irmán sira atu nafatin hakbesik labarik sira, atu keta halo sira ta’uk, nafatin presiza uza Sistema Preventivu,  halo sira iha laran  metin mai ita no ita ba sira, nu’udar belun ho belun, nu’udar biin ho alin, ka inan ho oan, moris atu eduka labarik no foin-sa’e sira atu sai di’ak. Tau matan di’ak liután ba sira ne’ebé nakar liu, se ita edukadora iha espíritu sakrifísiu no pasiénsia, se ita trata sira ho laran midar, ho delikadeza, ita sei halo sira muda sira nia an.

Madre Maddalena ho ninia moris hanorin ita atu halo akompañamentu lahó teoria, maibé ho ita-nia moris ne’ebé fó an tomak ho domin inan nian ba labarik no foin-sa’e sira.