13 Agostu 2023

Papa Francisco nia komentáriu ba Evanjellu Domingu XIX Tempu Komún, Tinan A.

 

Maun no biin-alin sira, ‘buongiorno’!

 

Ohin Evanjellu haktuir mai ita Jezús nia milagre partikulár ida: Nia iha kalan, la’o iha tasi Galileia nia leten bá hasoru dixípulu sira ne’ebé viajen hela ho ró (kf Mt 14,22-33). Ita husu: tanba sá Jezús halo ida-ne’e? Hanesan espetákulu ida? Lae! Maibé tanba sá? Ba nesesidade urjente ida, labele hein nian karik, atu tulun ninia ema sira ne’ebé blokadu hela tanba anin kontráriu? Lae. Basá Nia mak halo programa hotu, Nia mak halo sira sai kalan ne’e kedas, – testu dehan – “haruka sira” (kf v. 22). Atu halo demonstrasaun ida kona-ba ninia grandeza no kbiit karik? Maibé ida-ne’e la’ós simples ba Nia. Entaun, tanba sá Nia halo? Tanba sá Nia hakarak la’o iha bee leten?

La’o iha bee leten nia kotuk iha mensajen la imediatu kedas, mensajen ida atu ita kapta. Iha tempu ne’ebá, defaktu, ema fiar katak bee boboot sira mak forsa aat nia horik-fatin ne’ebé ema labele domina; liuliu se tempestade halo bee nakdoko, bee naruk sira-ne’e mak símbolu kaos nian no fó hannoin kona-ba mundu iha rai okos. Agora, dixípulu sira iha tasi boot nia klaran iha nakukun: sira ta’uk atu mout, atu buat aat dada tun sira. No iha-ne’e mak Jezús to’o, la’o iha bee leten, katak iha buat aat nia kbiit nia leten, Nia la’o la’o iha buat aat nia kbiit nia leten no dehan ba ninia ema sira: «Aten-barani bá, ne’e mak ha’u, imi keta ta’uk!» (v. 27). Ne’e mak mensajen tomak ne’ebé Jezús fó mai ita. Ne’e mak sentidu sinál nian: buat aat nia kbiit, ne’ebé hamta’uk ita no ita la konsege domina, ho Jezús, ta’uk sira nia proporsaun diminui. Nia, hodi la’o iha bee leten, hakarak dehan mai ita: “Imi keta ta’uk, ha’u tau iha ain okos ó-nia funu-balu sira” – mensajen furak: “ha’u tau iha ain okos ó-nia funu-balu sira” –: la’ós ema sira!, la’ós sira-ne’e mak funu-balu sira, maibé mate, salan, diabu: sira-ne’e mak ema nia funu-balu, ita-nia funu-balu sira. No Jezús sama funu-balu sira ne’e iha ita-nia fatin.

Kristu ohin repete mai ita ida-idak: “Aten-barani bá, ne’e mak ha’u, imi keta ta’uk!”. Aten-barani, basá ha’u iha, tanba ó la mesak iha bee sira ne’ebé halo moris nakdoko. No ne’e duni, saida mak ita tenke halo bainhira ita iha tasi klaran ho anin ne’ebé huu kontráriu? Saida mak tenke halo iha ta’uk laran, iha tasi nakloke laran, bainhira haree de’it nakukun no ho anin ne’ebé huu kontráriu? Ita tenke halo buat rua, ne’ebé dixípulu sira halo iha Evanjellu. Saida mak dixípulu sira halo? Sira invoka no simu Jezús. Iha momentu sira ne’ebé aat liu, nakukun liu, tempestade nian, invoka Jezús no simu Jezús.

Dixípulu sira invoka Jezús: Pedro la’o uitoan iha bee leten bá hasoru Jezús, maibé depois nia ta’uk, mout no hakilar: «Na’i, salva ha’u!» (v. 30). Invoka Jezús, bolu Jezús. Furak orasaun ida-ne’e, hodi esprime serteza katak Na’i bele salva ita, katak Na’i manán ita-nia aat no ita-nia ta’uk sira. Ha’u konvida imi atu repete agora hamutuk: Na’i, salva ha’u! Hamutuk, dala tolu: Na’i salva ha’u, Na’i salva ha’u, Na’i salva ha’u!

No hafoin dixípulu sira simu Jezús. Uluknanai sira invoka, hafoin simu Jezús iha ró. Testu dehan katak, bainhira Jezús tama iha ró, «anin para» (v. 32). Na’i hatene katak ró moris nian, nune’e mós ró Kreda nian, hetan ameasa husi anin kontráriu no katak tasi ne’ebé ita navega dalabarak nakdoko. Nia la prezerva ita husi difikuldade navega nian, maibé – Evanjellu subliña – dudu ita atu bá: Nia konvida ita atu enfrenta difikuldade sira, tanba difikuldade sira mós sai fatin salvasaun nian, basá Jezús manán sira, sai okaziaun atu hasoru Nia. Defaktu, Nia, iha ita-nia momentu nakukun sira mai hasoru ita, hodi husu ita atu simu Nia, hanesan iha kalan iha tasi klaran.

Nune’e ita husu: iha ta’uk laran, iha difikuldade sira-nia laran, oinsá ha’u komporta an? Ha’u bá oin mesak, ho ha’u-nia kbiit sira, ka ha’u invoka Na’i ho konfiansa? No oinsá ha’u-nia fiar? Ha’u fiar katak Kristu forte liu fali laloran no anin kontráriu sira? Maibé liuliu: ha’u navega mesak? Ha’u simu Nia, ha’u fó fatin ba Nia iha ha’u-nia ró moris nian – nunka mesak, nafatin ho Jezús –, ha’u entrega volante ba Nia?

Maria, Jezús nia Inan, Fitun Tasi nian, tulun ita atu buka, iha dalan nakukun sira, Jezús nia naroman.