Serbisu iha nonok, Padre Cafasso realiza apostoladu estraordináriu ida hodi kombate erru sira époka nian; nia sai pontu referénsia ida ba amlulik sira-nia formasaun.

José Cafasso moris iha Castelnuovo d’Asti (ohin Castelnuovo Don Bosco) iha 1811. Ninia feton ida sai inan ba santu seluk, Saun José Alamano, fundadór komunidade Padre sira Consolata nian.

Husi ki’ik kedas ema sira nia sidade nian bolu José ‘Santeto’, tanba ninia atrasaun ba virtude no sasán santu sira.

Ho tinan 16 nia tama semináriu no ba dala uluk hatais sotaina. Don Bosco, ne’ebé hasoru nia iha idade ne’e hateten: “Nia ain-badak, matan nabilan, hatudu laran-di’ak no oin hanesan anju”.

Enkontru providensiál ho Saun João Bosco

Don Bosco haree nia iha odamatan igreja ninia sidade nian, durante espozisaun ida, no impresionadu ho joven seminarista ne’e nia aparénsia, hakarak ko’alia ho nia. Nia propoin atu hatudu ba nia espetákulu ruma feira nian. No haktuir epizódiu ida-ne’e ho modu nune’e:

“[José Cafasso] halo sinál mai ha’u atu hakbesik, no hahú husu ha’u-nia idade, ha’u-nia estudu; se ha’u halo ona Primeira Komuñaun; ho frekuénsia sá loos mak ha’u konfesa; ha’u ba katesizmu iha-ne’ebé, no buat seluk hanesan. Ha’u hakfodak ho ninia maneira edifikante atu ko’alia; ha’u hatán ho ksolok ba ninia pergunta hotu; depois, kuaze atu agradese ninia afabilidade, ha’u repete ha’u nia oferesimentu atu akompaña nia vizita espetákulu ka novidade.

— Belun doben — nia dehan —, amlulik sira-nia espetákulu mak funsaun sira igreja nian! Hetok sira selebra ho modu devotu liu, hetok sira sai furak liu. Ami-nia novidade sira mak prátika Relijiaun nian, ne’ebé sempre foun, no tanba ne’e presiza frekuenta ho badinas; ha’u hein hela sira loke igreja atu bele tama.

Ha’u animadu ho konversasaun no ha’u hatutan:

— Loos buat ne’ebe señor dehan; maibé iha tempu ba buat hotu: tempu atu bá igreja no tempu atu diverte.

Nia hamnasa, no remata ho liafuan sira ne’ebé ha’u la haluha, liafuan sira ne’ebé sai programa nia moris tomak nia asaun sira:

— Ema ne’ebé hakohak estadu ekleziástiku entrega an ba Na’i, no la iha buat ida ne’ebé iha mundu tenke preokupa nia, maibé buat ne’ebé bele serví ba Maromak nia glória no klamar sira nia di’ak”.

Iha Konvitu  S. Francisco de Assis nian

José Cafasso mak estudante di’ak liu no presiza husu dispensa atu bele simu ordenasaun sedu duké normál, iha idade 21, iha Setembru 1833. Envezde aseita konvite barak parókia nian, nia hakarak hakle’an ninia estudu sira iha Convitto ekleziástiku S. Francisco de Assis, Turim nian. Iha akademia ekleziástika ida-ne’e nia pasa tinan ruma formasaun intelektuál no espirituál intensa, hetan nomeasaun profesór kátedra morál nian. Nia serbisu ho Padre Guala (kónegu), fundadór no reitór estabelesimentu ne’e nian. Ninia programa mak santifika an ba beibeik bo tulun sira seluk atu santifika an mós. Ema hotu admira nia iha ninia empeñu atu buka uluknanai Maromak nia glória boot no santifikasaun an rasik nian no ema seluk nian.

Bainhira padre Guala mate, hotu-hotu hili José atu troka nia, no nia mantein kargu ne’e ba tinan 12, katak, to’o nia mate. Nia propoin nu’udar modelu Saun Francisco de Sales no Saun Filipe Néri.  Ema barak dehan katak, nia hanesan santu rua ne’e iha jovialidade no uniformidade espíritu nian.

Kombate ba jansenizmu no rigorizmu

Padre Cafasso hafunu maka’as filozofia rua ne’ebé tama iha Itália: ida mak defende katak ema ida santu liu mak bele hakbesik sakramentu sira liuliu Eukaristia (jansenizmu); no ida seluk konsentra iha Maromak nia justisa, hodi hasai ninia mizerikórdia, no la buka atu haree ekuilíbriu entre atributu rua ne’e (rigorizmu). Papa Pio XI, iha okaziaun dekretu ba beatifikasaun padre José Cafasso,  assina iha 1 Novembru 1924, afirma: “Kontra jansenizmu, padre Cafasso hasae espíritu konfiansa maus iha bondade divina; hasoru rigorizmu, nia tau atitude justa fasilidade no bondade paterna nian iha ezersísiu ministériu nian…”.

Atu kontrapoin jansenizmu no rigorizmu, nia aprezenta Relijiaun iha ninia aspetu furak liu, haree nu’udar ezersísiu domin ba Maromak ida bondade no mizerikórdia nian, ne’ebé terus no mate atu salva ita. Hodi la tau sees lia-loos esensiál sira, nia subliña buat sira ne’ebé furak liu no asesivel ba sarani baibain sira, atu sira pratika virtude sira. Nia uza tátika relijioza Santu Inácio de Loyola nian, “agere contra”, katak atua hasoru salan no vísiu sira époka nian.

Pe. Cafasso lori ninia alunu amlulik sira atu vizita prizaun sira no bairru sira kiak liu sidade nian, atu fanun iha sira sensibilidade boot ba ema sira ne’ebé kiak.

Amigu no protetór Don Bosco nian

Saun João Bosco hetan apoiu husi Saun José Cafasso. Bainhira João Bosco sei iha semináriu no labele kontinua ninia estudu sira tan falta rekursu sira, Pe. Cafasso selu nia bolsa sorin no konsege hetan husi dirijente sira semináriu nian sorin seluk, hodi halo joven seminarista ne’e nu’udar sakristaun, badaen no barbeiru. No bainhira simu ona ordenasaun, nia selu kursu iha Convitto ba ninia pós-graduasaun.

Tuirmai nia tulun iha Don Bosco nia apostoladu ho labarik foin-sa’e sira, no, maski ema hotu abandona Don Bosco, nia kontinua sai defensór boot ba Don Bosco. Nia tulun mós iha Sosiedade Saleziana ne’ebé foin harii, nune’e salezianu sira konsidera nia nu’udar sira-nia benfeitór boot ida.

Asisténsia ba kondenadu sira iha oras mate nian

Turim mak kapitál Reinu Sabóia nian no sidade ida iha dezenvolvimentu, nune’e dada ema aventureiru oioin. Nu’udar konsekuénsia, prizaun sira nakonu ho kriminozu sira ho tipu hotu, no ema hotu abandona sira. Ida-ne’e mak kampu apostoladu ne’ebé padre Cafasso prefere liu. Nia entrega ba prizioneiru sira roupa, hahán, materiál ijiene nian no sasán seluk. Nia bá vizita sira, no ho pasiénsia no laran-midar, konsege halo sira barak konfesa no hahú moris di’ak liután. Dadur sira hein ninia vizita semanál.

Apostoladu boot liu no eroiku liu Pe. Cafasso nian mak kondenadu sira ba mate. Bainhira kriminozu ida simu sentensa mate nian, amlulik sira prepara sira molok loron mate nian, atu konverte an no konfesa, no depois akompaña ba fatin suplísiu nian, hodi tau iha sira sentimentu relijiozu sira. Husi kondenadu na’in 68 ne’ebé nia akompaña to’o iha suplísiu, la iha ida mak mate hodi la konfesa no hatudu sira nia arrependimentu loloos.

Bainhira kriminozu ida rona ninia pena mate nian, baibain nia ko’alia nune’e: “Ha’u hein Padre Cafasso iha ha’u-nia sorin iha oras mate nian, ne’e mak ha’u-nia hakaran ikus”. Sira bolu nia maski nia iha sidade seluk, atu hala’o apostoladu di’ak ida-ne’e.

Loron ida Pe. Cafasso lori Don Bosco, sei amlulik joven, iha vizita sira-ne’e ida. Don Bosco, haree de’it husi li’ur monu desmaia kedas… Ida-ne’e atu hatudu katak Padre Cafasso konsege domina nia an rasik atu bele familiariza an ho apostoladu difisil ne’e. Importante atu salva klamar ida iha momentu ikus, no ida-ne’e natón atu fó kbiit ba Pe. Cafasso.

“Aman kiak sira-nian, konselleiru ba laran rua-rua sira”

Don ida ne’ebé Padre José Cafasso simu mak grau aas prudénsia nian. Iha ninia odamatan mai dere ema ekleziástiku boboot sira to’o ema ki’ik sira povu nian, atu buka konsellu ida nune’e rezolve situasaun delikada sira. Nia sempre iha liafuan loos, konsellu loos, solusaun definitiva.

Kualidade seluk ne’ebé destaka ho maneira espesiál mak ninia hakmatek ne’ebé la nakdoko no pasiénsia boot. Nia nafatin hatudu hamnasa midar iha nia oin atu atende ema sira. Tanba nia ain badak, sira dehan: “Nia isin ki’ik, maibé nia espíritu jigante”.

Saun João Bosco, iha biografia ne’ebé nia hakerek kona-ba Saun José Cafasso, ninia diretór no mestre, destaka ninia atividade barak ne’ebé nia halo no karakteriza nia nune’e: “Ema kiak sira nia aman, konselleiru ba laran rua-rua sira, konsoladór moras sira-nian, konfortu ba ema sira besik atu mate, alíviu ba dadur sira, salvasaun ba kondenadu sira ba mate”.

Padre Cafasso nia devosaun ba Santíssima Virjen la’ós baibain. Nia husi ki’ik kedas haburas devosaun ba Na’i-Feto no ko’alia kona-ba Nia ho entuziazmu. Nia dedika sábadu sira atu fó onra ba Na’i-Feto, no la iha buat ida ne’ebé nia husu iha loron sira ne’e ka nia festa ruma mak Na’i-Feto la atende nia.

Domin tolu: Eukaristia, Na’i-Feto, Papadu

Padre Cafasso sempre hateten katak nia iha domin tolu: Jezús sakramentadu, Santíssima Virjen no Papa. Afirmasaun ida-ne’e importante liu iha époka ne’ebá basá ukun-na’in sira nasaun nian hasai husi Amu-Papa Estadu Pontifísiu sira.

Iha ninia sermaun ida kona-na Na’i-Feto, Padre José Cafasso ho admirasaun hateten: “Loron ksolok bele mate iha sábadu ida, loron Virjen nian, atu Nia lori ba Lalehan!”. Loos duni, ne’e mak grasa ne’ebé nia hetan, hodi mate iha sábadu, 23 Juñu 1860, ho tinan 49. Molok nia mate nia fó buat hotu ba Don Bosco atu kontinua nia obra edukasaun no orientasaun foin-sa’e sira-nian.

Papa Pio XI beatifika José Cafasso iha 3 Maiu 1925, no Pio XII kanoniza nia iha 22 Juñu 1947. Amu-Papa foti nia ba padroeiru prizioneiru sira-nian no sira ne’ebé kondenadu ba pena kapitál (mate nian).