Cesarina Marques Correia FMA

Roma, 28-29/04/2023

Depois de Pandemia / covid-19,  iha loron 28-29/04 loron ne’ebé dedika ba Jornada Komunikasaun sosial ba familia Salesiana liu-liu ba irmàn no irmaun foinsa’e sira ka sira ne’ebé sei iha formasaun kontinua no mos ba novisiu no novisia sira SDB no FMA nian partipante ba inkontru ne’e hamutuk 120 no formadores balun mos  presente, inkontru hala’o iha UPS ( universidade Pontificia Salesiana, Italia). Iha realidade interkultural ho atividade no iha realidade oi-oin misaun nian, inkontru ida ne’e interesante no furak tebes tamba ema ida-idak bele fahe ninia esperiensia oinsa moris ho foinsa’e sira iha Jerasaun ‘’Z ‘’nian hodi bele tulun malu no hariku malu atu komprende no tama iha realidade foinsa’e sira nian..

Tema ba inkontru ne’e mak: LEE NO INTERPRETA ATU HAKLAKEN

Moris iha mundu ohin loron loke ita nia hanoin oinsa atu komporta no komprende hodi hili buat ne’ebè loos. Liu husi pontu de referimentu balun ne’ebè iha kontuedu luan no signifikativu iha mundu ohin loron nian, ita bele verifika ita nia  moris loro-loron  oinsa ita nia hare, komprende, fo valor, hili, judika no book an iha mundu ohin loron se ita nia kasaun hirak ne’e iha Jesus nian fuan ka lae? Tamba ita moris iha epoka ida ne’ebè laos deit iha mudansa boot maibe mos presiza  book no husu ita an rasik nu’udar Kristaun, Religiosa/o no Kreda presiza  verifika nafatin ita nia kapasidade atu lee no interpreta mundu ho maneira adeguadu  nune’e bele moris ho modu koerente tuir Jesus nia hanorin.

Iha loron dahuluk inkontru nian, iha apresentasaun kona ba Mensagem Amu Papa Francisco nian kona ba Jornada Mundial Komunikasaun tinan ida ne’e nian ne’ebè ho titulu: KO’ALIA HO FUAN. Hafoin kada grupu ba halo kondivizaun baseia ba tema hirak ne’e:

1. Oinsa ha’u nia atitude atu buka no update informasaun sira iha ha’u nia sidade, hau nia rai no iha mundu?
2. Oinsa ha’u nia komoprensaun ba hirak ne’ebè hanoin la hanesan ho ha’u?
3. Oinsa ha’u nia konesimentu kona ba media sosial?
4. Saida deit mak ò hatene no kunese iha foinsa’e sira nia mundu?
5. Oinsa ò nia relasaun ho siensia no teknolojia? To’o iha ne’ebè ò nia kunesimentu?

Husi perguntas hirak ne’e mosu reflesaun no ideia barak ne’ebè tulun ami atu bele hateke ba foinsa’e sira ohin loron nian ho matan positivu katak labele tau karimbu ba foinsa’e sira hodi dehan sira ne’e aat maibè buka ho maneira oinsa atu tulun sira, liu husi akompanhamentu no rona tamba maske sira iha buat maibè sira presiza ema ne’ebè bele tulun sira atu deskobre dalan los.

Iha loron daruak nian, ami nia atividade hahu ho Santa Misa ne’ebè preside husi Pe. Gildagio, SDB Consilheiro geral SDB nian hafoin ida-idak ba atu tuir seminariu baseia ba tema ne’ebè pesoa ida-idak hili. Husi ha’u nia parte ha’u hili tema: INFORMASAUN DESORDEM NO BUKA LIALOS. Tema ida ne’e intersante tebes tamba ko’alia kona ba ohin loron ne’ebè nakonu tebes ho informasaun sira elementu saida mak los no lalos dalaruma ita susar atu distingui. Faktor dahuluk ne’ebè kauza deskordem iha informasaun mak: L’OVERLOAD KOMUNIKASAUN katak informasaun naresin ne’ebè ita la konsegue ona atu distingui, informasaun hirak ne’e bele trasmite husi media sosial ba sidadun sira no mos entre sidadaun sira ba iha istitusaun sira; tamba ne’e mak dalarabark mosu FAKE NEWS. Iha overload komunikasaun nian ita bele fahe ba:

1. Desinformasaun: Katak fahe informasaun falsu/ lalos ho objetivu atu kria konfusaun hodi orinenta opiniaun ne’ebè lalos iha publiku.
2. Misinformasaun: katak fahe/ halekar informasaun sira sem verifika no sem konsiente ita kria konfusaun.
3. Malinformasaun: katak informasaun/notisia inventa deit.

Iha problema iha ne’e ninia oin, ita tenke matenek atu lee no halo kritika pesoal, tamba pesoa ida-idak  iha AUTORIDADE atu hili informasaun sira iha moris loron-loron.

Depois de seminariu iha grupu ida-idak, ba fali iha assembleia no liamenon ikus husi Padre Gildagio no Madre Ausilia Konsilheira SDB no FMA nian, hafoin han meiudia no fahe malu.

Obrigada Wain!