Laran-kmaus nia kbiit
Dili, 25 Marsu 2023
JG
Iha loron solenidade Anunsiasaun nian, Irmán sira ne’ebé halo primeira profisaun molok 2009, hamutuk na’in 43 halo enkontru, online mós, ho tema “Laran-kmaus nia kbiit”, bazeia ba S. Francisco de Sales nia hanorin, nia ne’ebé iha tinan 2022 ita selebra tinan 400 ninia mate.
Irmán Cecilia Del Mundo FMA mak fasilita formasaun ne’e, konteúdu ohin nian mak “motivu sira atu moris ho “laran-kmaus” ka “laran-midar” ka ho italianu “gentilezza” no dalen salezianu “amorevolezza”.
Iha motivasaun haat atu moris ho laran-kmaus: motivasaun umana, motivasaun biblika, motivasaun karizmátika no motivasaun ekleziál.
Depoizde aprezentasaun lais kona-ba motivu haat ne’e, iha reflesaun pesoál no partilla iha grupu. Grupu fahe ba lima inklui mós Irmán sira iha Sumba no Jakarta. Pergunta sira ne’ebé gia reflesaun mak “sá de’it difikuldade sira atu moris iha laran-kmaus ka laran-midar saleziana; no ideia-forsa saida mak sai motivasaun forte ne’ebé dudu atu moris laran-kmaus ne’e”.
Iha partilla, kona-ba difikuldade sira, grupu hotu hato’o difikuldade mai husi an rasik ne’ebé iha nia an lori influénsia sira husi ninia istória pesoál, ambiente, edukasaun, kultura. Iha sosiedade ohin nian, iha fatin barak, ita esperimenta ka asiste kultura violénsia ne’ebé maka’as no ne’e mós influensia ka difikulta moris iha “laran-kmaus”.
Ideia-forsa ne’ebé sai motivu atu moris iha laran-kmaus mai husi Maromak nia Liafuan, sai hanesan Jezús ne’ebé laran-kmaus no haraik-an, no motivu karizmátiku, katak moris tuir S. Francisco de Sales no Fundadór no Fundadora nia hanorin no ezemplu.. “Amorevolezza” mak ita-nia marak, nu’udar “saleziana”. Ita labele la sai Jezús nia ilas, nia fotografia moris nian, tanba ita hili sai fotografia ida-ne’e iha ita-nia vokasaun. Hodi moris iha “amorevolezza” saleziana, ita sai “fitun iha nakukun laran” (FT 221).
Molok remata enkontru, depoizde avizu ruma, Ir Cecilia foti fali Papa Francisco nia liafuan iha Fratelli Tutti kon-ba nesesidade atu “rekupera amabilidade”, nu’udar mortivasaun ekleziál: “Presiza kultiva laran-kmaus. Wainhira laran-kmaus sai kultura ida ida iha sosiedade laran, sei transforma estilu moris no relasaun sira. Neineik-neineik bele troka mundu. Laran-kmaus fasilita atu halo konsensu; konsensu loke dalan foun hodi la hamosu inimigu no konflitu ne’ebé bele sunu ponte sira hotu” (FT 224).
Enkontru formativu kontinua ho ‘TPC’ atu halo moris duni “amabilidade” eh “amorevolezza” eh “laran-kmaus” ne’ebé sei partilla iha enkontru tuir mai, marka ba fulan Juñu.
