NOVENA BA DON BOSCO NIA FESTA

Loron sia atu prepara an atu halo didi’ak Don Bosco nia festa, hodi hanoin hikasfali enkontru ruma ne’ebé kontribui atu forma labarik “Giovannino” no halo nia sai Don Bosco ne’ebé ita hotu koñese no hadomi: Novena ida dedika ba Nia no hanoin ba labarik foin-sa’e no edukadór sira “Ensino Base Terceiro Ciclo” nian ho reflesaun no empeñu ida ba loron ida-idak.

Leitura no meditasaun iha enkontru sira-ne’e bele mós tulun ita atu la’o iha dalan santidade nian tuir “foin-sa’e sira-nia aman no mestre” nia ain-hakat sira.

Loron 1: Mamá Margherita

“Ha’u-nia mamá haka’as an maka’as atu hanorin nia oan sira iha buat sira relasiona ho Maromak  ne’ebé di’ak. Bainhira ha’u sei labarik, nia hanorin orasaun sira mai ha’u; bainhira ha’u bele ona hela ho ha’u-nia maun sira, nia halo ha’u hakne’ak iha dadeer no kalan no hamutuk ami halo orasaun sira. Ha’u hanoin hetan katak nia rasik mak prepara ha’u ba Primeira Komuñaun, akompaña ha’u iha uma-kreda; nia rasik hahú konfesa, nia entrega ha’u ba konfesór no hafoin tulun ha’u atu halo agradesimentu. Nia kontinua tulun ha’u ho maneira ne’e to’o bainhira nia hanoin katak ha’u bele ona halo mesak konfisaun ho modu dignu.

Atu reflete…

• Sé mak tulun ha’u atu sai boot hanesan Don Bosco?
• Ha’u konsege harohan iha dadeer no iha kalan?

Empeñu:

Se ha’u seidauk halo karik, ha’u sei konfesa kedas eh lalais au bele halo didi’ak novena ba Don Bosco.

Loron 2: Jezús

“Iha idade ne’e (9), ha’u halo mehi ida, ne’ebé marka ho kle’an iha ha’u-nia hanoin ba moris tomak. Iha mehi ha’u hanesan besik uma iha pátiu ida luan liu, iha-ne’ebé iha labarik lubun boot ida, ne’ebé halimar. Balun hamnasa, balun joga, la’ós uitoan de’it ne’ebé tolok. Bainhira ha’u rona liafuan tolok sira ha’u haksoit kedas ba sira-nia leet no hodi tuku no ho liafuan ha’u buka hapara sira. Iha momentu ne’ebá mosu mane ida ho hatais kmook. Mantu mutin ida taka nia an tomak; maibe nia oin nabilan maka’as, halo ha’u hateke ho admirasaun. Nia bolu ha’u ho naran no fó orden mai ha’u atu sai xefe ba labarik sira-ne’e, hodi hatutan tan liafuan sira-ne’e: “La’ós ho baku maibé ho laran-kmaus no ho karidade mak ó tenke manán ó-nia belun sira-ne’e, Ne’e duni ba kedas ko’alia ba sira kona-ba salan nia aat no virtude nia folin boot”.

Atu reflete…

• Ha’u konsege uza delikadeza ho ema ne’ebé antipátiku mai ha’u?
• Ha’u koñese ema sira ne’ebé delikadu ho ha’u bainhira ha’u kombina hahalok beik-teen nian mós?

Empeñu:

Ha’u hili ema ida ne’ebé mai ha’u antipátiku/a no ha’u halo ba nia hahalok ida delikadeza nian (porezemplu, ha’u bele husu ba nia “di’ak ka lae?…}.

Loron 3: Don Calosso

“Ha’u tau kedas ha’u an iha padre Calosso nia liman, ne’ebé iha fulan ruma de’it mak sai pároku iha Morialdo. Ha’u halo nia koñese ha’u nia an tomak. Ha’u fó sai ba nia ha’u-nia liafuan hotu, ha’u-nia hanoin hotu no ha’u-nia hahalok hotu. Buat ne’e halo nia gosta tebes, basá hodi halo nune’e nia bele gia ha’u iha vida espirituál no vida rai nian ho modu di’ak liu. Husi ne’e ha’u aprende katak sá iha gia estavel no belun fiél ida ba klamar, ne’ebé to’o tempu ne’ebá ha’u la iha. Nia enkoraja ha’u atu frekuenta konfisaun no komuñaun, no hanorin ha’u maneira atu halo meditasaun badak loroloron ka, diak liu, leitura espirituál uitoan. Tempu hotu ne’ebé ha’u bele, iha loron festa sira ha’u pasa ho nia. Iha loron baibain, bainhira ha’u konsege, ha’u ba tulun nia durante santa Missa. Husi momentu ne’ebá ha’u hahú apresia saida mak vida espirituák, basá molok ne’e ha’u  hala’o sasán materialmente, hanesan mákina ida ne’ebé halo buat ruma, hodi la hatene ninia motivu.

Atu reflete…

• Saida mak ha’u bele halo atu partisipa liután ba Missa iha domingu?
• Ha’u iha momentu ida durante loron tomak iha-ne’ebé ha’u bele hanoin ba buat furak sira ne’ebé akontese iha sorin-sorin?

Empeñu:

Ohin ha’u koko atu buka iha Bíblia ka “online” Salmu 1. Ha’u sei lee ho hakmatek.

Loron 4: Giuseppe Maloria

Ha’u-nia hilin ne’ebé lori sorte liu mak iha konfesór estavel ida, teólogu Giuseppe Maloria, kanóniku Kreda Chieri nian. Nia sempre simu ha’u ho laran-di’ak boot, kadavés ha’u bá nia. Liután, nia enkoraja ha’u atu konfesa no halo komuñaun beibeik bainhira posivel.

Atu reflete…

• Ha’u koñese ema sira ne’ebé enkoraja ha’u atu sai di’ak liután?
• Ha’u enkoraja ha’u-nia belun sira atu sai di’ak liután?

Empeñu

Ohin ha’u haka’as an atu hamnasa midar no trata di’ak ema hotu ne’ebé ha’u hasoru.

Loron 5: Luigi Comollo

“Ema dehan katak entre alunu foun sira iha tinan ne’e tenke to’o mai alunu santu ida. Ha’u hakarak koñese nia, naibé ha’u la hatene nia naran. Ida-ne’e mak akontesimentu ne’ebé halo ha’u koñese nia. Iha tempu ne’ebá iha jogu perigozu haksoit nian ne’ebé baibain alunu sira joga. Iha ne’ebá iha foin-sa’e ida tinan 15 nune’e, ne’ebé to’o ho to’o iha koléjiu, hahú lee no estuda hodi la liga ba alunu sira seluk nia hakilar. Kolega ida hakbesik ba nia, kaer nia liman, no hakarak atu nia ba joga haksoit nian. – Ha’u la hatene, ida seluk hatán ho haraik an no triste. Ha’u la hatene, ha’u nunka halo jogu sira-ne’e. – Ha’u hakarak atu ó mai kedas, se lae ha’u halo ó mai ho forsa tebe no basa nian. – Ó bele baku ha’u to’o ó baruk, maibé ha’u la hatene, ha’u labele, ha’u lakohi… Kolega laiha edukasaun no laran-aat ne’e kaer nia ho liman no fó basa rua ne’ebé eskola laran tomak rona. Haree ida-ne’e ha’u-nia raan iha uat sira nakali hotu no ha’u hein atu labarik ne’ebé simu basa ne’e vinga, tanba nia boot liu no forte liu duké ida-ne’ebé basa nia. Maibé ha’u hakfodak bainhira labarik matenek ne’e, ho oin mean no kuaze kanek, hateke ba kolega laran-aat ne’e ho kompaixaun no dehan de’it: ‘Se ida-ne’e natón atu halo ó satisfetiu, ó bele bá ona ho hakmatek, ha’u perdua tiha ona ó’. Hahalok eróiku ne’e hafanu iha ha’u hakaran atu hatene nia naran, ne’ebé loos duni mak Luigi Comollo,  ne’ebé ha’u rona tiha ona ko’alia di’ak liu kona-ba nia. Husi momentu ne’ebá, nia sai mai ha’u nafatin belun loloos ida no ha’u bele dehan katak ha’u hahú aprende atu moris nu’udar kristaun”.

Atu reflete…

• Ha’u-nia belun sira nia komportamentu ida-ne’ebé mak kona maka’as ha’u? (simpatia, jenerozidade, intelektu,…)
• Ha’u iha kolega sira ne’ebé bele tulun ha’u sai di’ak liután?

Empeñu:

Ha’u bá hasoru ema ne’ebé mesak liu iha ha’u-nia klase no buka ko’alia uitoan ho nia.

Loron 6: Don Cafasso

“Ha’u konfia an ba Padre Cafasso, ne’ebé ba tinan neen ona mak sai ha’u-nia gia espirituál no ha’u-nia konfesór, no se ha’u halo buat di’ak ruma iha ha’u-nia moris ha’u deve ba aman ida-ne’e ne’ebé ha’u konfia ba nia ha’u-nia desizaun hotu, ha’u-nia estudu hotu, asaun hotu iha ha’u-nia moris nian”.

Atu refelete…

• Ha’u iha ema ruma ne’ebé ha’u konfia hanesan Don Bosco konfia iha Don Cafasso?
• Ha’u buka nia, ha’u sente katak ha’u presiza nia?

Empeñu:

Ha’u hanoin ba ema ne’ebé besik mai ha’u to’o ohin loron, ha’u hakerek sira-nia naran no agradese ba sira iha ha’u-nia orasaun.

Loron 7: Michele Rua

“Besik fatin dulas trigu sidade nian, iha Setembru, Don Bosco halo enkontru ida fundamentál ba nia moris. Labarik sira dudu malu atu hamriik iha nia oin atu simu medalla ida. Hamriik ketak iha labarik ida oin kamutis, tinan 8, ho fita metan boot iha ninia liman karuk. Ba fulan rua ona mak nia papá mate. Nia la sente atu tama iha fila lubun boot nian, atu dudu, nune’e bele tama. Medalla sira hotu ona, no nia la hetan ida. Nune’e Don Bosco hakbesik ba nia, no hodi hamnasa midar dehan ba nia: “Foti, Michelino, foti”. Foti saida? Padre estrañu ne’e, ne’ebé foin mak hasoru nia ba dala uluk, la fó buat ida ba nia. Nia lolo de’it nia liman karuk, no ho liman loos halo fudik tesi nia liman ba rua. Labarik ne’e hateke sa’e ho laran rua-rua. No padre ne’e dehan ba nia: ‘Ita na’in rua sei halo buat hotu hodi fahe sorin-sorin ba malu’. Saida mak Don Bosco haree iha momentu ne’ebá? Nia nunka dehan buat ida, maibé labarik ne’e sei sai nia liman loos, ninia susesór dahuluk nu’udar ulun ba Kongregasaun Saleziana”.

Atu reflete…

• Ha’u iha belun ida iha-ne’e ha’u fahe buat ne’ebé ha’u iha no moris?
• Ha’u karak kona-ba buat ne’ebé ha’u-nian?

Empeñu:

Ohin ha’u haka’as an atu fahe buat ruma ha’u-nian ho ema seluk.

Loron 8: Domenico Savio

“Don Bosco, hanesan tinan-tinan halo, sa’e ba Becchi ba festa Na’i-Feto Rozáriu nian. Enkuantu nia hela iha leten ne’ebá, nia simu vizita husi nia kolega antigu semináriu nian: – Rona, iha Mondonio ha’u iha labarik ida ne’ebé halo ba ó. Nia naran Domenico Savio. Nia ladún iha saude, maibé kona-ba nia laran-di’ak ha’u prontu atu taru katak ha’u seidauk koñese labarik ida hanesan nia. Nia tebes duni Saun Luis ida. – Ezajeradu! – Don Bosco hamnasa midar –. Maski nune’e mai ha’u di’ak de’it. Ha’u hela iha-ne’e loron ruma. Halo ha’u hasoru nia hamutuk ho nia aman. Ami sei ko’alia no ami sei haree uitoan nia hena tipu sá loos. Iha loron 2 Outubru 1854 enkontru ne’e realiza. Don Bosco impresionadu tebes to’o haktuir iha ninia partikulár ki’ik-oan sira, hanesan nia grava tiha enkontru ne’e. “Ne’e mak dadeersaan loro segunda dahuluk Outubru nian, ha’u haree labarik ida nia aman mak akompaña hakbesik mai ha’u atu ko’alia. – Ó sé – ha’u dehan ba nia, – ó mai husi ne’ebé? – Ha’u mak Savio Domenico no mai husi Mondonio. Nune’e ha’u bolu ketak nia, no depoizde ko’alia kona-ba estudu sira ne’ebé nia halo ona no kona-ba buat di’ak saida mak nia halo iha nia moris, ami sai kedas belun. Ha’u hetan iha foin-sa’e ne’e klamar ida ne’ebé Na’i gosta, no ha’u hakfodak tebes haree don sira ne’ebé Maromak nia grasa tau iha labarik ida foin-sa’e nune’e. Depoizde ko’alia uitoan, molok bolu nia aman, nia dehan mai ha’u nia liafuan ezatu hanesan ne’e: – Di’ak, oinsá ita-nia hanoin? Ita sei lori ha’u ba Torino atu estuda? – Eh, ha’u hanoin ne’e hena di’ak. – No hena ne’e di’ak ba sá loos? – Halo hatais furak ida atu fó prezente ba Na’i. – Ne’e duni ha’u mak hena, ita mak alfaiate; nune’e ita lori ha’u ho ita no halo hatais furak ida ba Na’i”.

Atu reflete…

• Ha’u koñese ema sira ne’ebé fiar iha ha’u no halo proposta furak mai ha’u atu sai boot?
• Ha’u imajina saida mak ha’u bele halo se ha’u halo empeñu atu halo di’ak? “Hena” la falta mai ha’u!

Empeñu:

Ohin ha’u buka atu fiar iha proposta furak ida ne’ebé halo mai ha’u.

Loron 9: Mamá Margherita

“Loron lima mai ha’u sei tama iha semináriu, ha’u-nia mamá bolu ha’u no dehan mai ha’u: ‘Bainhira ó mai iha mundu, ha’u konsagra tiha ó ba Beata Virjen; bainhira ó hahú eskola ha’u hanorin ó atu hadomi nafatin ita-nia Inan. Oras-ne’e ha’u rekomenda ba ó atu sai ninian tomak”.

Atu reflete…

• Ha’u hanoin hetan atu agradese? Furak atu hanoin katak molok ha’u sai konxiente, ema seluk hanoin ona no mehi ona buat boboot ba ha’u-nia futuru.

Empeñu:

Molok ba toba ha’u harohan Ave Maria 3 atu tau ha’u an iha Maria nia liman.