Memória

17 Janeiru

Santu Antão mak santu husi Ejitu iha inísiu kristianizmu nian iha Oriente. Nia moris iha sidade Conam, iha Ejitu iha tinan 251. Nia ema simples to’os-na’in nia oan, Nia aman-inan profesa fiar iha Jezús Kristu, Nia iha feton ida, Bainhira nia aman-inan mate, Antão iha tinan 21. Hodi tuir moris nia lala’ok naturál nia simu família nia rikusoin nu’udar liman-rohan no tau matan ba nia feton. Nia kontinua serbisu iha to’os, mantein moris simples no iha orasaun.

Mudansa moris nian

Santu Antão nu’udar sarani nia buka sentidu moris nian. Ba nia sei falta buat ruma ne’ebé orienta nia moris ba sentidu boo tliután. Nia hamrook ba buat ruma tan, ba perfeisaun, ba signifikadu boot moris nian. Nune’e mak, bainhira partisipa Missa ida, padre lee pasajen evanjellu nian ne’ebé kona kle’an nia, hodi hatán ba ninia hamrook.

Pasajen ne’e mak Mateus 19,21, bainhira Jezús dehan ba joven riku: Se ó hakarak sai perfeitu, bá faan ó-nia rikusoin sira, fó ba ema kiak sira no ó sei iha rikusoin iha Lalehan; hafoin mai tuir ha’u. Antão sente katak bolun ne’e dirije ba nia. Nia fuan fekit bainhira sente katak Jezús bolu nia ba perfeisaun. Nia alin-feto mós kaben iha tempu ne’e. Nune’e, nia faan nia soin sira no ba hela iha fatuk-kuak ida iha rai-fuik maran, hala’o vida orasaun no sakrifísiu nian.

Santu Antão nia moris iha rai-fuik maran

Maski nia hela iha rai-fuik maran ka dezertu, hodi buka hadook-an husi ema, ema sira deskobre ninia paradeiru no bá buka nia atu husu konsellu ba problema sira moris nian no husu orasaun. Aleinde ne’e, Santu Antão atrai dixípulu sira ne’ebé hakarak moris hanesan nia moris. Sira hahú hela besik nia iha fatuk-kuak sira ka iha uma-oan sira, ida-idak moris mesak, maibé besik ba nia. Ne’e mak indikasaun dahuluk komunidade monástika kristán.

Númeru dixípulu nian aumenta ba beibeik, nune’e Santu Antão hanoin di’ak liu ba nia hadook tan, nune’e prezerva ninia izolamentu. Ne’e duni, nia moris ba tinan sanulu-resin-ualu, liután iha izolamentu ne’e, Nia hela iha fatuk-kuak ida, ho rejime maka’as dixiplina no axeze ne’ebé nia impoin ba an rasik. Moris iha orasaun kle’an, nakonu ho sakrifísiu no jejún sira. Aleinde ne’e, Santu Antão enfrenta tentasaun barak, maibé nia manán tentasaun hotu hodi orasaun nia kbiit.

Konselleiru Santu Antão

Maski nia buka izolamentu, buka moris iha dezertu, padre sira, autoridade sira, bispu sira no ema tipu hotu buka ajuda espirituál no akonsellamentu ho Santu Antão. Santu ne’e sai husi dezertu dala uitoan de’it. Dala ida ne’ebé nia sai rejistra iha tinan 311, bainhira nia ba sidade Alexandria  iha Ejitu. Ne’e mak tempu persegisaun imperadór Diocleciano no nia bá defende bispu ida naran Atanásio. Ema hatene mós katak nia bá fali Alexandria dala seluk iha tinan 335. Tempu ne’ebá nia bá atu konfirma sarani sira-nia fiar, ne’ebé nakdoko no iha konfuzaun. Nia halo pregasaun sira atu restaura povu nia fiar no hatur Kreda Alexandria nian iha dalan loos.

Forma komunidade sira

Santu Antão nia dixípulu sira insiste no nia, depoizde buka Maromak nia hakaran, deside forma komunidade ida monje sira-nian. Komunidade ne’e iha karakterístika espesiál: ida-idak moris iha ninia gruta ka fatuk-kuak. Sira moris besik malu no, iha momentu ruma orasaun nian iha tinan nia laran mak sira halibur hamutuk. Tempu ne’ebá, Santu Antão iha tinan 55 no nia reprezenta forma ida hanesan superiór komunidade ne’ebé foin moris.

Santu Antão, monje sira-nia aman

Maski Santu Antão buka atu haksumik an, maibé ema deskobre nia. Ninia fama santidade habelar ba beibeik. Ne’e duni, ema seluk, mane no feto sira, husi lokalidade seluk buka banati tuir nia. Nune’e nia sai Aman Monje sira nian no Aman Eremita Kristaun sira-nian.

Iha istória katak imperadór famozu Constantino, responsável ba ofisializasaun kristianizmu nian iha impériu romanu, bá buka Santu Antão dalabarak atu husu konsellu. Santu Antão enfrenta tentasaun diábolika ba tinan barak no nia nunka monu. Tanba ne’e, nia mak ezemplu luta no perseveransa nian iha tentasaun sira.

Santu Antão nia mate

Santu Antão nia axetisizmu no nia vida sakrifísiu nian la impede atu nia moris tinan barak. Nia moris to’o idade 105! Nia profetiza ninia mate no nia mate ho hakmatek iha 17 Janeiru 356. Nia mate akontese iha sidade Coltzum, bainhira, iha nia moris nia rohan, nia dixípulu sira haleu no harohan ba nia.

Santu Antão nia liafuan ikus

Molok mate, Santu Antão dehan ba ninia dixípuu sira: “Imi hanoin ha’u-nia hanorin sira no ha’u-nia ezemplu, evita venenu salan nian no rai didi’ak imi-nia fiar íntegra no moris iha karidade hanesan imi atu mate iha loron ida-idak”.

Santu nia relíkua sira ne’e rai didi’ak iha uma-kreda “Santo Antonio de Viennois” iha Fransa. Iha sidade hanesan harii mós ospitál boot ida no uma oioin ne’ebé simu ema kiak no moras sira. Ikusmai, uma sira-ne’e sai kongregasaun “Hospedeiros Antonianos”.