Papa Francisco nia lia-menon iha loron 8 Dezembru 2022, molok harohan Angelus!

Maun no biin-alin sira, buongiorno e buona festa!

Evanjellu Solenidade ohin nian introdús ita iha Maria nia uma atu konta kona-ba Anunsiasaun mai ita (kf Lc 1,26-38). Anju Gabriel kumprimenta Virjen nune’e: «Haksolok bá, nakonu ho grasa, Na’i ho ó» (v. 28). Nia la bolu ho nia naran, Maria, maibé ho naran foun, ne’ebé nia la hatene: nakonu ho grasa. Nakonu ho grasa, ne’e duni mamuk husi salan, ne’e mak naran ne’ebé Maromak fó ba nia no ita festeja ohin.

Maibé ita hanoin ba Maromak nia maravilla:  agora de’it mak nia deskobre ninia identidade loloos, Defaktu, hodi bolu nia ho naran ne’e, Maromak revela ba Maria, ninia segredu boot liu, ne’ebé uluk nia la hatene. Buat hanesan bele akontese ho ita mós. Iha sentidu sá loos? Iha sentidu katak ita maksalak sira mós simu don inisiál ida ne’ebé hakonu ita-nia moris, soin ida boot liu hotu, ita simu grasa orijinária ida. Ita ko’alia barak kona-ba salan orijinál, maibé ita mós simu grasa orijinária ida, ne’ebé dalabarak ita la konxiente.

Kona-ba saida loos? Saida mak grasa orijinária ne’e? Ne’e mak ita simu iha loron ita-nia Bartizmu nian, ne’ebé di’ak atu hanoin hikasfali, no mós halo festa! Ha’u halo pergunta ida. Grasa ne’ebé simu iha loron Batizmu importante duni, maibé imi na’in hira mak hanoin data Batizmu rasik nian? Imi hanoin tok. No se imi la hanoin, imi ba uma husu ba padriñu, ba madriña, papá ka mamá: “Bainhira mak ha’u simu batizmu?” Tanba loron ne’ebá mak loron grasa boot nian, inísiu foun ida moris nian, grasa orijinária ida ne’ebé ita iha. Maromak tun mai ita-nia moris iha loron ne’ebá, ita sai bia oan doben sira ba nafatin. Ne’e mak ita-nia fafurak orijinária, ne’ebé ita tenke haksolok! Ohin Maria, hakfodak ba grasa ne’ebé halo nia sai furak husi momentu dahuluk moris  nian, lori ita atu admira ho ita-nia fafurak. Ita bele kapta liuhusi ilas ida: ida hatais mutin Batizmu nian! Nia fó hanoin mai ita katak, iha buat aat nia okos ne’ebé ita hodi hafoer an iha tinan sira nia laran, iha ita iha di’ak ida boot liu hotu ne’ebé akontese mai ita. Ita rona ninia eko, ita rona Maromak ne’ebé dehan mai ita: “Oan-mane, oan-feto, ha’u hadomi ó no ha’u hamutuk ho ó ba nafatin, ó importante liu mai ha’u, ó-nia moris folin boot”. Bainhira buat sira la la’o loos no ita lakon korajen, bainhira ita dezanima no iha risku atu sente folin-laek ka naksalak, iha hanoin ba ida-ne’e, ba grasa orijinária. Maromak ho ita, Maromak ho ha’u husi loron ne’ebá. Mai ita hanoin hikasfali.

Ohin Maromak nia Liafuan hanorin ita buat importante seluk: katak rai di’ak ita-nia fafurak ezije kustu ida, husu luta ida. Defaktu, Evanjellu hatudu mai ita Maria nia korajen, ne’ebé dehan “sim” ba Maromak, ne’ebé hili risku Maromak nian; no pasajen Génesis nian relasiona ho salan orijinál, ko’alia mai ita kona-ba luta ida kontra babeur-na’in no ninia babeur sira (kf Gen 3,15). Maibé ita mós hatene ne’e husi esperiénsia, ita hotu: kusta esforsu atu hili buat di’ak; kusta esforsu atu rai didi’ak buat di’ak ne’ebé iha ita. Ita hanoin ba dala hirak ne’ebé ita uza sala hodi monu ba buat aat nia babeur sira, hodi sai espertu kona-ba ita-nia interese sira ka halo buat ruma ne’ebé hafoer fuan; ka mós soe leet tempu iha buat folin-laek sira no ho efeitu aat sira, hodi tau sees orasaun, ka hodi dehan “ha’u labele” ba ema ne’ebé presiza ita, bainhira ita bele hela.

Maibé ohin, hasoru buat sira-ne’e hotu, ita iha notísia di’ak ida: Maria, kriatura umana ida mesak lahó salan iha istória, hamutuk ho ita iha luta, nia ita-nia biin no liuliu Inan. No ita, ne’ebé halo esforsu atu hili buat di’ak, ita bele konfia iha nia. Hodi konfia iha nia, hodi konsagra an ba Na’i-Feto, ita dehan ba nia: “Lori ha’u bá hodi kaer ha’u liman, Inan, ó mak gia ha’u: ho ó ha’u sei iha liután forsa iha luta hasoru buat aat, ho ó ha’u deskobre hikasfali ha’u-nia fafurak orijinária”. Mai ita saran an ba Maria ohin, loroloron, hodi repete ba nia: “Maria, ha’u konfia ba ó ha’u-nia moris, ha’u-nia família, ha’u-nia serbisu, ha’u konfia ha’u-nia fuan no ha’u-nia luta sira. Ha’u konsagra an ba ó”. Atu Imakulada tulun ita rai didi’ak ita-nia fafurak husi aat.