“Nossa Senhora das Dores” mosu dala tolu ba joven na’in tolu, Afonsina Mumureke, Natália Mukamazimpaka no Maria Clara Mukangango entre tinan 1981 no 1982, iha Kibeho, Ruanda, sentru Áfrika nian. Ne’e mak aparisaun dahuluk Virjen Maria nian iha kontinente afrikanu ne’ebé autoridade Igreja Katólika rekoñese.

Iha finál tinan 1981, Kibeho mak aldeia ki’ik-oan ida pertense ba dioseze Gikongoro nian. Iha ne’ebá iha koléjiu ida Irmán katólika na’in tolu mak dirije, iha-ne’ebé feto-raan Ruanda nian estuda atu sai sekretária ka profesora primária. Tanba la’ós kolejiu ba formasaun relijioza, iha-ne’ebá la moris klima partikulár devosaun nian, kapela id amós la iha. Ita bele komprende fundamentu aparisaun sira Maria nian iha-ne’ebá.

Iha almosu loron 28 Novembru tinan ne’ebá nian, Afonsina, idade tinan 16, serví hela kolega sira iha refeitóriu bainhira nia rona lian ida momoos ne’ebé bolu nia: “Ha’u-nia oan-feto, mai to’o iha ne’e”. Lian ne’e mai husi korredór, iha sala refeisaun nia kraik. Afonsina bá to’o iha-ne’ebá no nia haree, ba dala uluk, Na’i-Feto.

Hakfodak, Afonsina, husu ba deskoñesida ne’e atu bá ona. Nune’e, Santíssima Virjen aprezenta an iha dialetu ruandés: “Ndi Nyina Wa Jambo”, katak “Ha’u mak Liafuan nia Inan”. Estudante ne’e haktuir buat ne’ebé akontese ba relijioza no kolega sira, maibé ema ida la fiar nia. Tanba aparisaun sira kontinua, Afonsina hahú sai istérika. Nia terus ho situasaun ida-ne’e, iha vizaun ida nia husu ba Inan atu pelumenus mosu ba ninia belun sira, Natália no Maria Clara.

Nune’e, iha 12 Janeiru 1982, Virjen Maria mosu ba Natália ne’ebé tinan 17. Hafoin ba Maria Clara, ne’ebé iha tinan 21 no ida-ne’ebé la fiar liu. Nune’e de’it mak sira aseita mensajen sira. Mensajen sira husu konversaun loloos sarani sira-nian, peniténsia no jejún.

Maibé deskrisaun kona-ba aparisaun ikus nian, iha 19 Agostu 1982, mak posibilita atu verifika ninia autentisidade, basá nia konfirma realidade terrivel konflitu suku Tutsi no Hutu sira hodi hamosu masakre ba ema Ruanda rihun 800.  Alphonsine Mumureke haktuir katak Virjen Santíssima tanis No feto-raan na’in tolu nakdedar, ruun nehan no monu ba rai hanesna ema mate. Sira dehan katak sira haree  “mota boot ida raan nian, ema sira ne’ebé oho malu, mate-isin sira husik  hela de’it la iha ema ida hakoi sira…” No sira rona Na’i-Feto hateten: :Ema nia salan barak liu fali tasi nia turuk sira. Mundu halai ba diresaun rahun nian. Mundu piór ba beibeik”. Imajen sira-ne’e mak antesipasaun ba funu sivíl ne’ebé nakfera entre Abríl no Jullu 1994, bainhira Ruanda moris no esperimenta ninia jenosídiu rasik.

Depoizde tinan barak estudu nian, husi parte komisaun médika no teolójika, iha finál Juñu 2001, aparisaun sira-ne’e hetan rekoñesimentu ofisiál husi autoridade ekleziástika lokál. Iha 31 Maiu 2003, iha tuku 10 dadeer, prezente “Prefeitu Kongregasaun ba povu sira nia evanjelizasaun”, ne’ebé Amu-Papa haruka, atu formaliza konsagrasaun Santuáriu “Na’i-Feto Terus-Na’in Kibeho nian”, liuhusi Missa solene realiza iha Bispu Ruanda hotu nia prezensa, bainhira iha sarani sira hotu nia oin repete fali fenómenu dansa loro-matan nian, hanesan iha Fátima, iha 13 Outubru 1917. Dansa loro-matan nian dura minutu ualu no repórter profisionál no amadór sira halo nia video no foto.

Hetan tiha informasaun ne’e no depoizde haree dokumentu hotu, Papa S. João Paulo II deklara: “Nossa Senhora das Dores de Kibeho mak Fátima iha Áfrika ninia sentru”.

Orasaun

Inan doben, ne’ebé iha aparisaun no mensajen sira Kibeho, Áfrika nian, Ita alerta kona-ba mundu ne’ebé revolta hasoru Maromak no perigu ne’ebé nia hasoru lahó arrependimentu, tulun ami atu konverte an. Hodi Ita-nia Terus Hitu nia méritu sira, husu ba Jezús atu keta husik ami monu iha kuak-naruk ami-nia hahalok aat sira-nian. Harohan daet ba Jezús atu Nia perdua no santifika ami. Na’i-Feto Kibeho nian, harohan mai ami! Amén.