Ksolok ba sira ne’ebé harii dame

Ksolok ba sira ne’ebé harii dame

Papa Francisco nia lia-menon molok harohan Angelus, 1 Novembru 2022

Loron Santu hotu nian

Maun no biin-alin sira,  buona festa, buongiorno!

Ohin, ita festeja Santu hotu no ita bele iha impresaun laloos: ita bele hanoin atu selebra biin no maun-alin sira ne’ebé perfeitu durante sira moris, sempre la’o loos de’it, presizu, inklui “tau goma”. Iha kontráriu, Evanjellu ohin nian kontesta vizaun estereotipada ida-ne’e, “santidade estampita nian” ida-ne’e. Defaktu, Rahun-Di’ak Jezús nian (kf Mt 5,1-12), billete identidade santu sira-nian, hatudu ninia kontráriu: ko’alia kona-ba vida ida kontrakorrente, vida ida revolusionária! Santu sira mak revolusionáriu loloos.

Ita foti porezemplu rahun-di’ak ida, atuál liu: «Ksolok ba sira ne’ebé harii dame» (v. 9), no ita haree oinsá Jezús nia dame oinseluk liu husi buat ne’ebé ita imajina. Ita hotu hakarak dame, maibé dalabarak buat ne’ebé ita hakarak la’ós presizamente dame, maibé hela iha dame, husik ita iha dame, la iha problema maibé hakmatek. Jezús fali, la bolu ksolo sira ne’ebé hakmatek, sira ne’ebé hela iha dame, maibé sira ne’ebé halo dame no luta atu halo dame, konstrutór sira, mahalok sira dame nian. Defaktu, presiza harii dame no hanesan konstrusaun hotu nia ezije empeñu, kolaborasaun, pasiénsia. Ita hakarak atu dame tun husi leten hanesan udan, maibé Bíblia ko’alia kona-ba «fini dame nian» (Zc 8,12), tanba nia natubu husi rai moris nian, husi fini ita-nia fuan nian; sai boot loron ba loron, liuhusi obra justisa no mizerikórdia nnian, hanesan sasin nabilan sira ne’ebé ita festeja ohin hatudu mai ita. Dala ida tan, ita iha tendénsia atu fiar kataka dame to’o ho forsa no ho kbiit: ba Jezús kontráriu ba ne’e. Ninia moris no santu sira-nian dehan mai ita katak fini dame nian, atu sai boot no fó fuan, tenke mate uluk. Ita la to’o ba dame hodi konkista ka halakon ema seluk, nunka violentu, la’ós ho kilat. Ha’u haree hela programa “A Sua Immagine”, santu no santa barak ne’ebé luta, halo dame maibé ho serbisu, hodi fó moris rasik, oferese vida.

Nune’e, oinsá nakfilak an ba ema ne’ebé serbisu ba dame? Uluknanai presiza dezarma fuan. Loos, tanba ita hotu armadu ho pensamentu agresivu sira, ida hasoru ida seluk, ho liafuan kroat sira, no ita hanoin atu defende an ho arame farpadu reklamasaun nian no ho muru simentu indiferensa nian; no entre reklamasaun no indiferensa mak ita defende an, maibé ida-ne’e la’ós dame, ida-ne’e funu. Fini dame nian husu atu desmilitariza kampu fuan nian. Oinsá ó-nia fuan? Nia desmilitarizadu ka nia nune’e ho buat sira ne’e, ho reklamasaun no indiferensa, ho agrsaun? No oinsá desmilitariza fuan? Hodi loke an ba Jezús, basá nia «ita-nia dame» (Ef 2,14); hodi horik iha nia Krús nia oin, basá ne’e mak kátedra dame nian; hodi simu Nia, iha Konfisaun, «perdaun no dame». Husi ne’e mak hahú, basá sai ema ne’ebé harii dame, sai santu/a sira, la’ós husi ita-nia kapasidade, ne’e Ninia don, ne’e mak grasa.

Maun no biin-alin sira, ita hateke ba an rasik no husu: ita mak ema sira ne’ebé serbisu atu harii dame? Iha fatin ita moris bá, estuda no serbisu bá, ita lori tensaun, liafuan sira ne’ebé hakanek, konversa sira ne’ebé tau venenu, polémika sira ne’ebé hafahe? Eh ita loke dalan dame nian: perdua ema ne’ebé ofende ita, ita tau matan ba ema ne’ebé hela iha ninin, ita hadi’ak injustisa ruma hodi tulun ema ne’ebé iha uitoan? Ida-ne’e mak hanaran harii dame.

Bele mosu pergunta ikus ida, ne’ebé vale ba rahun-di’ak hotu: konveniente moris nune’e? La’ós halakon ita? Jezús mak fó resposta mai ita: ema ne’ebé serbisu ba dame «sei hanaran Maromak nia oan» (Mt 5,9): sira parese hanesan ema deslokadu sira ha mundu, basá sira la hakruuk ba lójika podér no manán nian, iha Lalehan sira mak sei besik liu ba Maromak, sira mak hanesan liu ho Nia. Maibé, iha realidade, ema ne’ebé manán hela ho liman mamuk, enkuantu ema ne’ebé hadomi no la hakanek ema ida manán: nu’udar Salmu hateten, “ema dame nian sei iha dexendénsia ida” (kf Sal 37,37).

Atu Virjen Maria, Santu hotu nia Liurai-Feto, tulun ita sai harii-na’in dame nian iha moris loroloron nian.