Papa Francisco nia lia-menon molok harohan Angelus, 16 Outubru 2022.

Maun no biin-alin sira, buongiorno!

Evanjellu Liturjia ohin nian remata ho pergunta ida Jezús nian ne’ebé preokupa Nia: «Bainhira Mane Maksoin filahikas, nia sei hetan fiar iha rai?» (Lc 18,8). Hanesan atu dehan: bainhira ha’u fila hikas iha istória nia rohan – maibé, ita bele hanoin, oras ne’e mós, iha momentu ha’u-nia moris nian ida-ne’e – ha’u sei hetan fiar uitoan iha imi , iha imi-nia mundu? Ne’e pergunta séri aida. Ita imajina Na’i ne’ebé ohin fila mai rai: infelizmente, Nia sei haree mak funu ua’in, pobreza barak, dezigualdade ,aka’as, no tmepu hanesan konkista téknika boboot, mei modernu sira no ema ne’ebé halai hela de’it, hodi nunka para; maibé Nia sei hetan ema ne’ebé dedika tempu no afetu ba Nia, ema ne’ebé tau Nia iha fatin dahuluk? No liuliu ita husu: saida mak Nia sei hetan iha ha’u, se Na’i ohin mai, saida mak Nia sei hetan iha ha’u, iha ha’u-nia moris, iha ha’u-nia fuan? Sá loos prioridade ha’u-nia moris nian mak Nia sei haree?

Ita, dalabarak, konsentra an iha buat urjente barak, ita okupada/u na preokupada/u ho buat sekundáriu barak; no karik, hodi la konxiente, ita husik tiha buat ne’ebé importante liu no ita husik atu ita-nia domin ba Maromak sai malirin, sai malirin neineik-neineik. Ohin Jezús oferese ai-moruk atu hamanas hikasfali fiar ne’ebé morna. No sá loos ai-moruk ne’e? Orasaun. Orasaun mak ai-moruk fiar nian, restauradora klamar nian. Maibé presiza sai orasaun konstante. Se ita tenke tuir tratamentu atu sai di’ak liu, importante kumpre didi’ak, asume ai-moruk sira ho forma korreta no tempu loos, ho konstánsia no regularidade. Buat hotu iha moris presiza ida-ne’e. Ita hanoin ba ai-oan ida iha ita-nia uma: ita tenke tau matan ho konstánsia loroloron, ita labele habokon didi’ak hafoin husik nia lahó bee ba semana barak! Ne’e vale mós ba orasaun: ita labele moris de’it ho momentu forte sira ka enkontru intensu dalaruma nian atu hafoin “tama iha ibernasaun”. Ita-nia fiar sei maran. Presiza bee orasaun nian loroloron, presiza tempu ida dedika ba Maromak, atu Nia bele tama iha ita-nia tempu, iha ita-nia istória; momentu konstante sira iha-ne’ebé ita loke fuan, nune’e Nia bele hasuli mai iha ita loron ba loron domin, dame, ksolok, kbiit, esperansa; haburas, ita-nia fiar.

Tanba ne’e ohin Jezús ko’alia «ba ninia dixípulu sira – ba hotu, la’ós de’it ba balun! – kona-ba obrigasaun atu harohan beibeik, hodi la kole» (v. 1). Maibé ema ruma bele heli lia: “Maibé oinsá ha’u bele halo? Ha’u la moris iha konventu ida, ha’u la iha tempu barak atu harohan!”. Karik prátika espirituál matenek ida bele tulun ba difikuldade ida-ne’e, difikuldade loos ida, ne’ebé ohin loron ema haluha uitoan, ne’ebé ita-nia ferik-katuas sira, liuliu avó-feto sira hatene didi’ak: prátika hanaran jakulatória sira. Naran ne’e uitoan la atualizadu, naibé nia substánsia di’ak. Kona-ba sá loos? Orasaun badak liu, fasil atu dekór, ne’ebé ita bele repete beibeik durante loron, iha ita-nia atividade sira nia leet, atu “sintoniza” ho Na’i. Ita halo ezemplu ruma. Bainhira hadeer ita bele dehan: “Na’i, ha’u agradese Ita no ha’u oferese ba Ita loron ne’e”: ida-ne’e orasaun badak ida; hafoin, molok atividade ida, ita bele repete: “Mai, Espíritu Santu”; no iha buat ida no buat seluk nia leet harohan nune’e: “Jezús ha’u konfia iha Ita, Jezús, ha’u hadomi Ita”. Orasaun ki’ik-oan maibé mantein ita iha kontaktu ho Na’i. Dala hira mak ita haruka “mensajen ki’ik-oan sira” ba ema sira ne’ebé ita hadomi! Ita halo nune’e mós ho Na’i, atu fuan mantein koneksaun ho Nia. No ita keta haluha atu lee Ninia resposta sira. Na’i hatán nafatin, nafatin. Iha-ne’ebé mak ita hetan resposta sira? Iha Evanjellu, ne’ebé iha nafatin besik ita atu loroloron loke ba dalaruma, atu simu Liafuan moris nian dirije mai ita.

No ita filafali ba konsellu ne’ebé ha’u dalabarak fó: imi lori Evanjellu ki’ik-oan ida iha bolsu, iha pasta, iha karteira, no nune’e bainhira imi iha minutu ida imi loke no lee buat ruma, no Na’i sei hatán ba imi.

Atu Virjen Maria, ne’ebé fiél iha raronak, hanorin ita arte harohan beibeik nian, hodi la kole.