Salette mak fatin kultu nian, iha vila no iha parókia Salette-Fallavaux, besik Corps. Tuir Kreda Katólika, Maria mosu iha loron 19 Setembru 1846 ba labarik Maximin Giraud ho tinan 11 no Mélanie Calvat, adolexente ho tinan 15.

Na’i-Feto Salette nian

Iha 19 Setembru 1846, maizumenus tuku 3 loraik, iha foho ida besik aldeia Salette-Fallavaux, foin-sa’e na’in rua, bibi-atan feto naran Mélanie Calvat no bibi-atan seluk ho naran Maximin Giraud, tinan 11, sira hein hela patraus sira nia karau-vaka sira. Tuir sira-na’in rua, aparisaun fahe ba momentu tolu. Iha momentu dahuluk mosu iha naroman nabilan  Feto furak ida, hatais ema rai seluk nian. Na’i-Feto ne’e tur iha fatuk ida nia leten, ho matan-been, ho nia ulun iha liman laran. Ida-ne’e akontese iha fatin ida hanaran ‘ravin de la Sezia’. Iha momentu daruak, Na’i-Feto hamriik, hodi ko’alia ba sira na’in rua iha lia-fransés no dialetu patois, fó ba sira mensajen atu habelar ba umanidade tomak. Na’i-Feto triste ho ema nia laran-aat no salan sira, ne’ebé halo sira dook husi Maromak, katak halo sira ba infernu, se karik sira persevera iha hahalok aat sira, no Na’i-Feto haktuir Maromak nia laran-sadia se ema konverte an. Hafoin, momentu datoluk Na’i-Feto komunika ba sira ida-idak, segredu ida, molok nia lakon iha lalehan, iha foho Mont-sous-les-Baisses.

Bainhira Na’i-Feto ko’alia, nia matan-been suli hela de’it. Ninia mensajen mak mensajen profétika, apokalíptika no nakonu ho mizerikórdia, no Nia repete katak se ema, se serbisu, tenke santifika festa sira, basá se nia sebisu kole maka’as, tanba hakarak hetan produtu barak, nia se la hetan nia sei fó malisan no ko’alia lia-foer, nune’e halo rai sai estéril no dada kastigu ba sira-nia moris no rikusoin sira.

Na’i-Feto dehan ba sira liafuan sira atu tranzmite ba ema hotu.

“Hakbesik mai ha’u, ha’u oan sira, imi keta ta’uk, ha’u iha-ne’e atu haktuir novidade boot ida ba imi!”

“Se ha’u-nia povu lakohi submete, ha’u tenke husik ha’u Oan nia liman monu. Nia forte no todan liu no ha’u la tahan ona”.

“Kle’ur ona mak ha’u terus ba imi”.

“Ha’u fó loron neen atu serbisu, ha’u rai loron dahituk mai ha’u, no sira lakohi fó! Ida-ne’e mak halo ha’u-nia Oan nia liman sai todan liu”.

“No ema sira ne’ebé lori kareta-kuda la hatene jura hodi la uza ha’u Oan nia naran. Buat rua ne’e mak halo ha’u Oan nia liman todan liu”.

“Se kolleita lakon imi-nia kulpa (…) Imi harohan didi’ak, harohan didi’ak”.

“Se kolleita estraga ne’e tanba imi-nia sala. Ha’u hatudu ona ba imi tinan kotuk ho fehuk sira: no imi la interese! Iha kontráriu, bainhira imi hetan fehuk sira ne’ebé estraga, imi jura hodi uza ha’u Oan nia naran. Se sira sei kontinua nune’e, no tinan ne’e ba Natál, sei la iha tan fehuk”.

Depoizde Na’i-Feto ko’alia lia-haksumik ba ida-idak, nia hato’o ba sira rua hotu: “Se sira konverte, fatuk ki’ik no fatuk boot sira sei nakfilak iha foho trigu nian no sei kuda fehuk iha fatuk laran”.

Na’i-Feto husu ba sira: “Imi halo di’ak orasaun. Ha’u oan sira?” Sira hatán: “Ladún Na’i-Feto”. Na’i-Feto dehan ba sira: “Ah! Ha’u oan sira, presiza halo di’ak, iha kalan no iha dadeer, hodi dehan pelumenus Ami Aman ida no Ave Maria ida bainhira imi labele reza kleur. Bainhira imi bele harihan, imi dehan liután”.

“Durante bailoron, feto balun de’it mak bá Missa. Sira seluk serbisu iha loron domingu, durante bailoron tomak. Durante invernu, bainhira sira la hatene atu halo saida, sira bá Misa atu zomba relijiaun. Durante Kuarezma sira bá matadouru hanesan asu sira”.

“Imi nunka haree trigu ne’ebé estraga, ha’u oan sira?” “La’e, Na’i-Feto,” sira hatán. Entaun nia dehan ba Maximin: “Maibé, ó, ha’u oan, ó haree tiha ona dala ida, besik Coin, ho ó-nia aman. Kintál-na’in dehan ba ó-nia aman atu bá haree ninia trigu ne’ebé estraga, Imi rua bá iha-ne’ebá. Nia foti fulin rua ka tolu iha nia liman laran, kose iha nia liman no buat hotu sai rahun. Bainhira imi filafali, sei oras balun tan atu to’o ba Corps, ó-nia aman fó paun baluk ida ba ó hodi dehan: “Hola bá, ha’u oan, sei han paun iha tinan ne’e, basá ha’u la hatene sé mak sei han iha tinan oin, se trigu kontinua nune’e”.

Maximin hatán: “Loos duni, Na’i-Feto, agora ha’u hanoin hetan…”

Entaun Na’i-Feto kmook ne’e remata, hodi dehan: :Di’ak, imi sei tranzmite buat sira-ne’e hotu ba ha’u-nia povu”.

Notísia aparisaun nian

Labarik na’in rua ne’e haktuir akontesimentu ne’e ba sira-nia patraun sira, Baptiste Pra no Pierre Selme. Maximin Giraud hetan inkéritu husi administradór vila nian Pierre Peytard iha 21 Setembru  1846. Sira-nia patraun balada -na’in sira, hakfodak ho akontesimentu ne’e, bá haktuir ba sira-nia pároku Louis Perrin, ne’ebé informa tutan ba arsipreste Corps nian, Pierre Mélin. Pierre Mélin mak informa ba bispu iha 4 Outubru. Notísia aparisaun habelar lalais. Jean-Maximin Giraud, Maximin nia aman, ne’ebé la’ós ema fiar-na’in, konverte an iha 8 Novembru. Peregrinasaun dahuluk akontese iha 24 Novembru, ne’ebé labarik-adolexente vidente sira mak gia. Iha 31 Maiu 1847 durante peregrinasaun ne’ebé ema 5000 partisipa, sira harii krús. Iha Outubru 1846 vidente na’in rua hetan inkéritu husi amlulik diosezanu Mathieu Cat. Iha Fevereiru tinan tuirmai sira hetan inkéritu tan husi amlulik ida ne’ebé hatene didi’ak dialetu patois. Iha 16 Abríl 1847 vidente sira hetan inkéritu husi juiz Grenoble nian, Fréderic-Joseph Long. Iha data ne’e mak rejistra kura milagroza ida ba Irmán Claire Peirron, iha Avignon. Flabarik-adolexente na’in rua ne’e hetan inkéritu ida tan husi amlulik Pierre Lambert iha 29 Maiu, Iha 22 Jullu Clément Villecourt, bispu La Rochelle nian, halo peregrinasaun pesoál ida ba Salette no halo inkéritu ba Maximin no Mélanie. Iha 15 Agostu kura milagroza ida tan ne’ebé akontese ba Mélanie Gamon, iha Corps. Iha 19 Setembru, aniversáriu dahuluk aparisaun nian, sarani 50.000 halo peregrinasaun.

Nia selebrasaun monu iha loron 19 Setembru!