S. João Crisóstomo, Bispu no Doutór Igreja nian

S. João Crisóstomo, Bispu no Doutór Igreja nian

13 Setembru

S. JOÃO CRISÓSTOMO, BISPU NO DOUTÓR IGREJA NIAN

Husi labarik kedas, João Crisóstomo mak kampeaun liafuan nian, Reitór famozu Libônio, ninia profesór, haree iha joven ne’e ninia susesór naturál. Maibé nia triste bainhira estudante ho promesa prefere atrasaun fiar nian duké retórika, “se sarani sira la na’ok tiha nia husi ha’u”, nia dehan!

Loloos, atrasaun ba liafuan sagradu sira mak “na’ok” João, ne’ebé nia estuda ho atensaun iha sírkulu amizade Diodoro nian, bispu futuru Tarso nian. Ho modu presizu, S. Paulo mak ninia favoritu ida, iha-ne’ebé nia dedika pensamentu no hakerek barak.

Maibé, Bíblia tomak, ho ninia hanorin sira, husik marka kle’an iha joven Antiokia nian, ne’ebé atu sai surik ho kroat sorin rua iha Oriente kristaun sékulu V nian, tanba ninia talentu boot sira.

Espíritu la’ós kabun

Bispu Fabiano ordena nia ba padre, maibé, husi kedas períodu diakonadu, João hatudu momoos ninia kapasidade atu ko’alia kona-ba Eskritura sira ba povu ho modu estraordináriu.

Molok faze moris nian ida-ne’e, joven ne’e mós halo esperiénsia eremítika: tinan neen iha rai-fuik maran, tinan rua ikus, iha fatuk-kuak ida. Esperénsia ne’e hametin iha nia karákter ida sobriedade nian ne’ebé reforsa ninia liafuan sira, ne’ebé doko ema tanba ninia frankeza.

João Crisóstomo haklaken domin konkretu ba maun-alin sira ne’ebé kiak liu; nia bolu monje sira-nia atensaun ba obra sira karidade nian no atu la kesi an ba osan; nia ezorta leigu sira atu evita rede labadaen festa sira-nian. Ikusnian, nia fó espasu boot liután ba espíritu no menus ba isin.

João mak moralista ida, iha sentidu pozitivu liafuan nian, nia hasai husi provérviu bíbliku norma sira komportamentu nian koerente ho batizadu ida nia moris, buat ruma normál iha tempu ne’ebá.

Patriarka inkómodu

Iha 397, bainhira nia tinan 50, akontese mudansa boot ida! João Crisóstomo iha hela Constantinopla atu troka Patriarka Nectário. Nia muda ninia funsaun, nia iha vizibilidade no prosimidade boot liu ba kadunan imperadór nian. Maibé, ida-ne’e la muda buat ida  iha nia. João mak ida-ne’ebé kombate korrupsaun – ne’ebé luta kadunan podér bizantinu nian – kontinua fiél ba ninia estilu. Ema sira hadomi nia tanba ne’e.

Sira-ne’ebé hahú detesta nia, hetok abertamente liután mak nobreza no kleru, ne’ebé kesi metin an ba priviléjiu sira, maibé mós tanba ninia kulpa, basá envezde sai hanesan nia maluk grupu ne’ebé nia halo parte, nia tuda hana sira ho nia  liafuan ne’ebé forte.  Baruk-teen no vísiu sira, liuliu husi sira ne’ebé uza batina, mak sai ninia alvu (target) favoritu.

Tuir liafuan sira mai hahalok sira: nia hasai padre barak tanba sira-nia indignidade, inkluzive bispu Éfezu nian. Ba ema barak nia ezajeradu demais no, kontra nia, ema ida ne’ebé moos, liufali buka fatin boot, hahú mai persegisaun sira.

“Ibun osan-mean”

Partidu ne’ebé kontra João lidera husi Patriarka Alexandria nian, Teófilo, no imperatríz Eudóxia. Bainhira nia la iha, sira konvoka sínodu ida, ne’ebé obriga João ba ezíliu. Ne’ e iha tinan 403.

Maibé, ninia remosaun la dura kleur. Povu hirus, nune’e, João Crisóstomo filafali ba Constantinopla, maibé nina funu-balu sira kontinua sadik nia.

Iha 9 Juñu 404, kondenasaun foun ida hadook nia husi sentru Impériu nian. Eremita antigu ne’e hasoru solidaun forsada.

João “ibun osan-mean”, alkuña ema fó ba nia, mate iha 407, iha Comana, iha Ponto, durante ezíliu obrigatóriu lubuk ida nia laran.

Nia onra sai moos hikasfali bainhira família imperiál mate no dame entre kleru iha Igreja filahikas. Amu-Papa fó orden atu restabelese ninia memória. Sira lori hikas João Crisóstomo ba Constantinopla iha 438, ho prosisaun solene naruk. Liutiha tempu ruma lori ninia restu mortál ba Roma, no hamahan an iha Vaticano.

Iha tinan barak, ema no padre ne’e nia sabedouria, ne’ebé hatudu liuhusi ninia hakerek atus ba atus, hatudu katak “iha buat hotu” tenke fó “glória ba Maromak”!