Domenico Savio Santu

Santidade mak objetivu prinsipál iha ema sarani nia moris. Sarani ida-idak simu bolu atu sai Santu hanesan Aman Maromak rasik  hateten “Atu imi bele sai Santu, tanba Ha’u Santu” (Lv 11,44). S. Pedro mós konfirma Maromak nia santidade iha ninia surat dahuluk: “Nu’udar ida ne’ebé bolu imi mak santu, imi mós haka’as an sai santu iha imi nia hahalok tomak (1 Ped 1,15).

Domenico Savio nia santidade bele dehan estraordináriu iha momentu ordináriu nia laran. Ninia papá rasik hateten: “Husi kiik kedas nia hakarak hadomi de’it buat ne’ebé kona ba Maromak; aprende lalais de’it orasaun dadeer no kalan nian, sei tinan haat de’it hahú dekór orasaun sira. Dala ruma nia subar an husi ninia mamá tanba nia hakarak halo nia orasaun ho hakmatek. Hadomi buat ne’ebé santu, hala’o ninia moris ho seriedade, foin tinan hitu de’it simu ona primeira Komuñan hodi promete: “Ha’u sei konfesa fila-fila no komunga nafatin bainhira amlulik fó lisensa; ha’u sei la falta misa iha loron domingu no iha loron santu; Ha’u nia belun boot mak Jezús no Maria; di’ak liu mate duké halo sala”.

Bainhira Savio iha tinan sanulu-resin-rua nia tama iha oratóriu, nia iha hakaran boot atu estuda liuliu atu sai amlulik.  Don Bosco mós hetan iha Domenico Savio nu’udar hena di’ak ida, iha ne’ebé Maromak hala’o Ninia obra santidade nian. Iha Oratóriu nia rasik husu ba Don Bosco atu tulun nia sai Santu no Don Bosco esplika ba nia santidade nia sentidu loloos “Santidade la’ós buat ida ne’ebé susar, buka halo ó-nia orasaun no estudu, hafoin halimar ho ksolok nafatin ho ó-nia maluk sira. Domenico Savio komprende hodi dehan “Oras ne’e ha’u hatene katak, ha’u bele sai santu hodi haksolok nafatin. Ha’u hakarak, ha’u presiza duni atu sai sai santu. Ha’u hakarak entrega ha’u nia an tomak nafatin ba Maromak. Ha’u hakarak. Ha’u tenki sai de’it Ninian. Ha’u sei sai santu, ha’u sei la haksolok bainhira ha’u la sai santu”. Haree husi ninia moris ema bele dehan katak Na’i Maromak nia domin horik duni ho nia. Maromak nia santidade sai nu’udar hun ba santidade hotu-hotu.

 Domenico Savio evanjelizadór

Sarani sira hotu ne’ebé simu ona Sakramentu Batizmu sai Maromak nia oan no hola parte ba kreda ninia misaun nu’udar evanjelizadór, santifikadór no umanizadór.

Domenico Savio mós iha domin maka’as ba kreda, domin naturál ne’ebé halo nia sai sensivel atu haklaken Kristu ba ema seluk. Domin ida ne’e bele haree iha ninia relasaun ho Jezús iha Sakramentu. Iha tempu invernu, jelu, malirin too ruin, Savio bolu nia belun ida hamutuk sira bá vizita Santíssimu, tanba dala barak mak nia rona husi Don Bosco: “Ó hakarak simu grasa barak hosi Maromak? Ne’e sá bá vizita beibeik Nia. Lakohi simu grasa ida? Ne’e sá lalika bá”. Santíssimu ne’ebé iha sakráriu laran dada maka’as liu Savio, nia moris tomak nia halo esperiénsa buat mesak kmanek de’it. Tanba nia lakohi buat di’ak ne’e ba de’it nia an, nia konvida maluk ida la’o hamaluk ho nia ba Igreja, nia maluk sente malirin liu, nakdedar hodi dehan “Iha igreja malirin atu mate! Oratóriu Valdocco buras tebes, klosan sira tama nafatin, Don Bosco presiza ema seluk nia kolaborasaun. Domenico Savio ho laran luak oferese ninia an atu tulun, hala’o ho ksolok hodi fó katesizmu ba sira ne’ebé seidauk hatene. Ba nia hanorin katesizmu mak serbisu ne’ebé kmanek liu hotu-hotu ne’ebé ita bele halo. Savio iha fatin no momentu hotu nia hetan tempu nafatin atu fó lisaun ruma, ka konta buat di’ak ruma atu halo sira hanoin de’it kona-ba buat ne’ebé di’ak.

Loron ida maluk ida hakfodak ba buat ne’ebé Savio halo, nia husu: “Iha folin saida ba ó hodi konta tun sa’e buat hirak ne’e?” Nia hatán: “Tansá? Tansá? Tan Na’i Jezús Kristu salva tiha ona sira, ho Ninia raan santu, tan ita hotu mesak maun-alin de’it, tan ne’e ita sei buka halo di’ak ba malu; tan bainhira ha’u tulun maluk ida salva nia klamar, ha’u laran metin liu tan katak ha’u sei hetan salvasaun ba ha’u-nia klamar. Savio iha fuan apóstulu nian. Iha kompañia Maria Imakulada nian, nia lee ba kolega sira Jezús nia milagre sira, halimar, haksolok ho maluk sira. Bainhira haree nia maluk ruma triste nia dehan “Ha’u haree ó ladín di’ak, neon-kraik, oin namkurut. La’o bá, koko took ba hadame ho Na’i Maromak, buka took konfesa didi’ak, hafoin ita sei haree oinsó ó sei haksolok, laran-kma’an hanesan uluk. Maluk ne’ebé halo tuir Savio nia liafuan hakbesik ba sakramentu rekonsiliasaun, fila fali mai ho ksolok boot tebes, hodi dehan: “Tebes duni, oras ne’e ha’u haksolok, ha’u hakarak konfesa dala barak liután”.

Domenico Savio nia moris interiór hada’et nia maluk sira no lori sira atu halo esperiénsia kle’an kona ba Maromak nia grasa.

Domenico Savio Evanjelizadór ho hahalok

Domenico Savio santu ho hahalok, nia la hanorin de’it nia maluk sira atu hala’o maibé nia rasik fó ezemplu. Bele dehan katak, ninia moris mak liafuan di’ak moris nian, hanesan S. Tiago hateten iha nia surat: «Maun alin sira, manán saida, bainhira ema ida dehan katak nia iha fiar, maibé laiha hahalok? Nia fiar ne’e bele so’i nia? Ne’e duni, fiar mesak de’it, wainhira hahalok la iha, fiar ne’e mate liu. Maibé ema ida dehan karik, “Ó iha fiar no ha’u iha hahalok.” Hatudu ó-nia fiar ne’ebé hahalok la iha, no ha’u sei hatudu ha’u-nia fiar ho ha’u-nia hahalok» (Tg 2,17-18).

Iha Oratóriu Valdocco Don Bosco deskobre katak Domenico Savio iha virtude estraordináriu, karidade boot liu ba nia maluk sira, hanesan nia halo ba Maromak. Ninia maluk sira mós sente katak, Domenico Savio kolega ida espesiál, bainhira sira moras, hot-hotu ba buka nia hanesan sira-nia enfermeiru, sira ne’ebé neon-kraik, laran-susar, buka nia atu konsola ho lia kmanek. Nia rasik hateten “Ha’u la merese iha Maromak futar oin, bainhira ha’u tau-matan ba moras ka vizita sira ha’u la halo de’it tan gosta, maibé ha’u hetan duni ksolok hodi hala’o buat hirak ne’e”.  Bainhira nia maluk ida lakohi hemu aimoruk tan moruk liu, Domenico hateten ba nia: “Ha’u nia belun, ita sei hemu aimoruk ne’ebé sira fó mai ita, nune’e ita bele halo tuir mós Na’i Maromak nia hakaran. Nai fó mai ita doutór no aimoruk, tulun ita atu hetan isin di’ak; lakohi hemu aimoruk karik, ita sei la merese iha Maromak futar oin. Ó hanoin katak aimoruk uituan ne’e moruk hanesan na’an horun no tua sin ne’ebé ema sira fó ba ita nia Na’i Jezús Kristu iha krus? Bainhira foin-sa’e ida ka sarani ida moris tuir nia fiar nia sei hetan naroman no kbi’it atu hasoru nia susar hotu”.