Komunikasaun interpesoál mak prosesu ida ne’ebé envolve ema rua eh liu ne’ebé tranzmite ba malu dadus/informasaun sira no komprensaun kona-ba informasaun depende ba fatór oioin ne’ebé liga ho ema sira ne’ebé envolve bá, relasaun ne’ebé sira iha ba malu no kontestu ne’ebé relasaun no komunikasaun dezenvolve bá. Nune’e, komunikasaun mak fenómenu kompleksu ida, iha-ne’ebé ema sira envolve bá (emisór no reseptór) sai sujeitu ativu iha prosesu komunikasaun nian.

 Saida mak komunikasaun

Komunikasaun mak dimensaun fundamentál ida moris nian no asaun sosiál ema nian, no bele konsidera ho linguajen metáfora nian nu’udar tesidu konetivu no nervozu sosiedade nian. Komunikasaun permite atu ema na’in rua eh liu bele tau hamutuk buat ruma (communicatio: tau iha komún). Itab ele komunika ho ema seluk se iha buat ruma komún entre ema seluk. Komunikasaun mak hahalok intensionál ida, maibé manifesta mós maski la iha intensaun atu tranzmite ba ema seluk  mensajen ida eh konteúdu ida. Bele iha komunikasaun bainhira iha kontestu hanesan. Liafuan ‘Communicatio’ nia abut mak ‘communis’ ne’ebé mai husi liafuan ‘cum agere’, Ema bele atua hamutuk se entre sira iha «muros comuns», katak elementu espesífiku ne’ebé ita partilla malu hanesan língua no sentidu ne’ebé ita fó ba situasaun. Nune’e komunikasaun implika relasaun… (diferente ho informasaun, transmite informasaun maski la iha relasaun).

Komunikasaun mak don ida iha “Muros comuns” nia laran, Liafuan antigu cum munus, halo ita komprende komunikasaun nu’udar don (munus) ne’ebé ita troka malu.

Ita bele dehan katak komunikasaun mak:

• Espasu no okaziaun ba enkontru interpesoál, ne’ebé realiza ho modu kompletu iha diálogu.
• Informasaun, troka esperiénsia, partilla kona-ba koñesimentu no matenek: halo ema hatene buat ruma no ita hatene mós buat ruma, posibilidade atu sai makhorik ita-nia tempu nian no sai sidadaun efetivu.
• Kultura, “modo de ser” no modu aprezenta an (oinsá hatais, aprezenta an, esprime an, book an, ha’u-nia kultura), nune’e mós transmisaun kulturál liuhusi forma oioin husi sasin moris to’o media.
• Media sira iha sira-nia forma antigu no foun, husi printing ba sinema, husi TV ba multimedia, husi internet to’o ninia fatin sosializasaun nian (social network); Meiu sira ne’ebé sai ba beibeik “ambiente” no okaziaun atu kria komunikasaun.

Rekerimentu atu komunika

Maioria husi espesialista sira ne’ebé estuda komunikasaun konkorda katak atu iha komunikasaun presiza iha, pelumenus, rekerimentu lima:

• “Emissor”: ida ne’ebe haruka mensajen.
• “Receptor” ka destinatáriu: ne’ebe ema dirije mensajen bá.
• “Código”: konjuntu signu no regra sira, uza iha tranzmisaun mensajen nian.
• “Canal”: meiu atu konteúdu/mensajen bele bá.
• Mensajen: buat ne’ebe “emissor” tau iha komún ho “receptor” ho ka lahó intensaun.

Maibé, la’ós fasil atu komunika ho modu efikás, Nafatin mosu inkomprensaun eh dezentendimentu sira. Atu “receptor” simu mensajen husi “emissor”, presiza hili “canal” sira no “Código” adekuadu, hodi tau atensaun ba tipu informasaun nian nune’e mós tipu relasaun nian ne’ebé eziste entre “emissor” no “receptor”.