“Ha’u entrega sira ba ó”, iha liafuan sira ne’e bele hetan sínteze kona-ba misaun ne’ebé Maromak saran ba Maria Mazzarello no ba ita ida-idak. Sira ne’e mak liafuan simples ne’ebé esprime atu konfiansa no entrega nian ne’ebé Maromak halo ba ita. Atu entrega nian ne’ebé hafoun beibeik Oan mane nia jestu iha kruz: Jezús dehan “Feto, ida ne’e ó-nia oan” hodi haboot Maria nia maternidade virjinál no halo nia simu no akompaña Maromak nia oan feto no mane sira ne’ebé moris. “Ha’u entrega sira ba ó” signifika “Sira ne’e mak ó-nia oan sira”.

Don Bosco hili titulu “Filhas” nian atu esprime estilu relasaun nian ne’ebé ita simu bolun atu hala’o hamutuk ho Maria: relasaun familiár no loron-loron nian, karakteriza ba intimidade boot; hanesan iha família loos ida laran iha ne’ebé ema fahe aspetu hotu moris nian, relasaun ida karakteriza ho gratuidade.

Tan ne’e, la bele konsidera karizma nia dimensaun mariana nu’udar buat ruma hamutuk ho dimensaun seluk, maibé ida ne’e mak fuan, sentru ne’ebé dudu aspetu sira seluk, husi espíritu família nian to’o Sistema Preventivu. Bele refere buat hotu ne’ebé di’ak liu iha karizma salesianu ba Maria nia modu atu ser no halo no bele hala’o nu’udar espresaun kona-ba ita-nia komuñaun ho nia no ita-nia partisipasaun ba ninia misaun iha Kreda no iha mundu.

Títulu, símbolu, prezensa

Ita mak filhas Auxiliadora nian, nune’e karakteristika prinsipál ne’ebé tenke nabilan mak Maria nia kapasidade atu kolabora ho Jezús no Espíritu atu bele soi ema hotu.

Bele hetan titulu ida ne’e nia hun bibliku iha livru Jenezis nian, bainhira Maromak kria feto atu bele “tulun” mane, katak ser umanu hotu (Jen 2,18). Liafuan hebraika mak ezer ne’ebé iha Bibllia mosu dala 3 atu esprime asisténsia umana iha emerjénsia ida; dala 16 atu esprime tulun ne’ebé Maromak fó direitamente ba Ninia kriatura sira; no dala 2 bainhira ko’alia kona-ba Eva. Nune’e bele dehan katak feto mak kanál ezer Maromak nian iha mundu no Maromak mak ezer ba umanidade. Nune’e Maromak hakiak feto ida-idak atu sai tulun ba umanidade iha Na’i nia naran no bolun ida ne’e nia realizasaun kompleta mosu iha Maria. Tan nia prontidaun no dosilidade ba Espíritu nia asaun, nia bele tulun Maromak nia Oan atu sai ema, Maria tau matan ba Nia, eduka Nia, hela besik Nia to’o kruz, iha ne’ebé Nia rasik halo Maria sai Inan ba ema hotu ne’ebé moris fali husi bee no Espíritu. Nu’udar FMA ita simu bolun atu kontinua Maria nia prezensa ativa no aten-barani ho irmán sira, foin-sa’e sira no sira hotu ne’ebé Maromak haruka ba (Kf Kons 4).

Atu define ita-nia identidade edukativa no mariana, Don Bosco temi símbolu “monumentu moris nian”. Monumentu mak obra importante, visivel, realidade estavel ne’ebé metin, maibé Don Bosco tutan ho “moris nian”, tanba FMA sira bele to’o mundu nia rohan no habelar Maria nia “glória” iha kontinente lima no hafoun Maria nia prezensa iha modu ne’ebé adekuadu ba fatin no tempu sira.

Madre Mazzarello gosta repete katak FMA sira tenke sai Maria Auxiliadora nia “ilas loos” no sr. Lina Dalcerri ko’alia kona-ba “konfigurasaun” ba Maria nu’udar razaun ba ita-nia Institutu atu ser iha Kreda. Maria mak sai ita-nia ser no ita-nia hahalok nia forma.

Monumentu moris nian tenke mós esprime liuliu Don Bosco nia “gratidaun” ba Maria. iha ita-nia Konstituisaun temi “espiritualidade Magnificat nian”.

Kapasidade atu agradese, hun ksolok autentiku nian, fó kor espesifiku ba ita-nia espiritualidade no ba ita-nia modu atu moris semplisidade no haraik an ne’ebé, iha ita-nia moris, la bele haketak husi kapasidade boot inisiativa nian, uza ita-nia talentu sira no halo foin-sa’e sira deskobre sira-nia talentu sira.

Ita simu bolun atu rekoñese no haklaken buat kmanek ne’ebé Maromak halo iha ita no liuhusi ita, hanesan Maria halo iha ninia Magnificat. Maria nia intervensaun iha Don Bosco, madre Mazzarello no FMA sira nia moris iha istória Institutu nian, grasa sira ne’ebé simu tan nia harohan daet, konxiénsia kuaze sensivel kona-ba ninia protesaun mak “pedasu Lalehan nian” ne’ebé hodi mosu iha susar loron-loron nian, iha kbiit atu “hadi’ak buat hotu”. Maria nia tulun kbiit nian, bele realiza maka’as liu se ita loke an atu simu ninia prezente, hodi simu atu tama iha relasaun domin nian hamutuk ho nia.

Aspetu edukativu iha Maria nia maternidade virjinál

Iha relasaun edukativu inan-oan, momentu atu moris mak prosesu komplikadu ne’ebé envolve rua hotu no sai paradigma relasaun edukativa nian: edukadór simu bolun atu tau matan ba edukandu hodi akompaña nian iha ninia kreximentu iha liberdade no autonomia ne’ebé sai boot ba daudaun.

Maria nia virjindade la kona de’it relasaun ho José, maibé iha konsekuénsia pedagojika, katak kona ninia relasaun ho Jezús. Maria nia maternidade virjinál, no mós José nia paternidade hakiak nian, iha nivel edukativu sai fali domin forte, maibé la’ós domin ne’ebé kaer metin. Maria no José mak konxiente iha momentu ida-idak katak sira mak atan, tulun na’in, kolaboradór Aman nian. Sira mak prezensa ne’ebé fó laran hakmatek iha difikuldade sira, maibé la impede ba oan atu ba hasoru risku no perigu ne’ebé presiza atu sai adultu.

Hodi uza imajen ne’ebé Papa Francisco gosta liu, ita bele dehan katak Maria no José hala’o sira-nia obra edukativa “iha ospital funu nian”, la’ós iha “museum”. Eduka signifika halo liman sai foer, konfronta an ho ambiente no ho istória ne’ebé ita halo parte no fó biban ba edukandu atu halo hanesan. Ita la eduka hodi subar foin-sa’e sira iha fatin protejidu ida, maibé hodi tulun sira atu inserta iha moris loron-loron , atu tama kle’an iha tempu istoriku ida ho ninia kontradisaun sira (Kf Evangelii Gaudium, 49).

Liuliu Maria akompaña no solesita Jezús atu realiza ninia misaun, maibé la hanetik relasaun entre Nia no Aman Maromak. Maski nia ta’uk, terus ka la komprende, nia kontinua ho konfiansa iha nia oan nia kapasidade no ho konfiansa iha Aman nia laran di’ak. Maria suporta no akompaña Jezús iha pasajen husi “ha’u se” ba “ha’u ba se” (Christus vivit 286). Tan fiar ida ne’e, Maria hela metin hanesan fatuk ida, iha tempu nakukun mós. Iha momentu ne’ebé lakon Jezús iha templu (Lk 2,41-52) ita haree estilu edukativu pozitivu aman-inan nian: labarik boot natoon no responsavel no sira iha konfiansa iha Nia, sira la kontrola nia iha pasu ida-idak. Bainhira sira hetan fali Nia no deskobre katak Jezús deside livremente atu hela ho Dotor sira iha Templu hodi la fó hatene ba sira, iha sira nia reasaun kahur malu terus, hakfodak no enkomprensaun. Maibé, iha momentu ne’ebé relasaun edukativa hetan krize, entre aman-inan no oan hala’o diálogu autentiku. Diálogu kle’an, ho terus, maibé ho kapasidade atu simu ema seluk nia mistériu, hodi husik ba Nia posibilidade atu hatudu ninia An rasik no Ninia pergunta sira, hodi la ezije atu komprende buat hotu.

Iha Kaná Maria hatudu ninia tau matan preveniente ho diskresaun hasoru ema hotu: kaben-na’in sira, atan sira no Jezús nia eskolante sira. Nia iha atensaun delikada liu no iha liafuan aten-barani nian ba ema hotu.

Nia hatene dixerne tempu no momentu sira: nia komprende bainhira mak tempu atu tama no bainhira oras atu halo pasu ida ba kotuk.

Tan nia fiar, Maria manán Jezús ne’ebé la kohi envolve no tulun Nia atu manifesta ninia identidade iha eskolante sira nia oin, ne’ebé, husi momentu ida ne’ebá, sira komesa fiar (kf Jo 2,11). Nu’udar edukadora ho sabedoria, Maria fiar kle’an ba ninia Oan nia kapasidade sira no haree, iha Nia, buat ne’ebé seidauk hatudu. Iha João nia Evanjellu, depois de Kaná, Maria lakon to’o iha kruz hun.

Bele dehan katak iha Kaná Maria entrega Jezús ba mundu, ba ninia misaun, ba ninia eskolante sira. Preparasaun naruk ne’ebé hala’o iha Nazaret hotu ona. Maski ninia sensibilidade, hamutuk ho profesia ne’ebé nia hatene didi’ak, permite ba nia atu hatene terus sira ne’ebé nia oan sei hasoru, nia la ta’uk risku no, liu tan, nia dudu Jezús atu ba.

Konkluzaun

Nu’udar edukadora, simu Maria nu’udar modelu no mestra ba ita-nia asaun edukativa katak, uluk knanain, ita deskobre ninia prezensa ativa, materna no diskreta iha moris loron-loron nian no iha Kreda no Institutu nia istória. Maria mak prezente iha ita-nia komunidade sira, iha família sira, iha ita-nia eskola sira, iha patio sira, iha ekipa edukativa sira iha enkontru profesór sira nian no konvida ita atu simu limitasaun no tensaun sira ne’ebé halo parte ba ita-nia moris no servisu hamutuk. Maria la kole atu konvida ita ba diálogu no, se ita rona ninia lia ne’ebé ko’alia iha ita-nia fuan laran, ita bele rona pergunta loos sira, sira ne’ebé tulun atu rekoñese no kolabora ho Espíriutu santu nia asaun iha ema ida-idak nia fuan no iha realidade ida-idak ne’ebé ita hasoru.

Sai edukadora ba foin-sa’e sira ne’ebé entrega mai ita, hanesan Maria, signifika tau domin boot ho dedikasaun tomak ba ita-nia destinatariu hamutuk ho liberdade interiór boot no konfiansa metin iha sira no iha Aman Maromak ne’ebé entrega sira mai ita. Se ita husik buras atitude pozitiva ne’e iha ita-nia laran hasoru realidade, sei buras mós kapasidade atu rekoñese tempu no momentu sira iha ne’ebé ita tenke prezente no sira iha ne’ebé ita tenke sees. Sei buras mós sensibilidade ba liafuan no jestu sira ne’ebé loos liu no kapasidade atu hato’o pergunta loos sira, duke fó resposta sira, katak hato’o pergunta sira ne’ebé estimula foin-sa’e sira atu rona, la’ós de’it atu deskobre “sira se”, maibé “sira ba se”. Sei buras mós aten-barani atu hasoru risku sira no husik foin-sa’e sira atu enfrenta sira. Obstakulu no sala sira sei nakfilak ba oportunidade kreximentu nian iha servisu, iha dom no iha responsabilidade.

Hanesan Maria iha Kaná, ita simu bolun atu deskobre tua ne’ebé falta iha ita-nia kontemporaneidade, iha moris ita-nia komunidade sira nian, família sira nian no foin-sa’e sira nian. Ita simu bolun atu lee sinál tempu nian, atu komprende dezafiu no oportunidade sira, atu dixerne ho sabedoria hodi tama iha kontestu ohin nian ho aten-barani inan ida nian ne’ebé luta nafatin ba moris, defende nia, tau matan ba nia no promove nia. Iha ita-nia uma sira, iha eskola sira no iha dalan ne’ebé ita halo loron-loron ita rona nafatin lia ida ne’ebá: “Ha’u entrega sira ba ó”, ne’ebé konvida ita atu tau matan liuliu ba foin-sa’e feto sira, sira ne’ebé aban bairua sei sai inan, kolaboradora dahuluk ba Maromak nia asaun salvasaun nian: husi ida ne’e ohin, hanesan uluk, sei depende futuru umanidade nian.

•  Oinsá ha’u “sente” Maria nia prezensa iha ha’u-nia moris no ha’u halo sa de’it atu bele konfigura ha’u-nia an hanesan Nia?
• Komunidade nia estilu atu akompaña labarik no foin-sa’e sira hatudu Maria nia maternidade virjinál? Saida presiza hakbiit karik atu hatudu ita-nia prezensa materna no ativa?