Tuir tradisaun kristán antiga fulan Maiu mak fulan Na’i-Feto nian. Iha fulan ne’e ita hotu simu konvite atu moris ho Maria hodi hein Espíritu Santu, hanesan buat ne’ebé Apóstolu sira halo hodi hein Pentekostes, iha-ne’ebé “sira persevera hamutuk iha orasaun, ho feto sira, no ho Maria, Jezús nia inan, no nia maun-alin sira.” (Apóst 1,14). Komunidade sarani nia pontu referénsia fundamentál mak komunidade dahuluk ne’ebé moris iha unidade ho Jezús nia Inan hodi hein Espíritu Paráklitu. Bainhira “Konsoladór, Espíritu Santu ne’ebé Aman sei haruka iha ha’u naran mai, nia sei hanorin buat hotu ba imi no sei halo imi hanoin buat ne’ebé ha’u dehan ba imi”. (Jo 14,26).

Bele haree paralelu entre Pentekostes no Anunsiasaun. Iha Anunsiasaun (kf. Lc 1,26s), Maria liuhusi Maromak nia insiativa, ko’us iha nia knotak Maromak nia Oan, Liafuan halo an ba ema no mai moris iha ita leet. Maria soi papél fundamentál iha Kristu nia isin fíziku nia moris: nia mak Kristu nia Inan.
Iha Pentekostes (Apóst 2,1s), Maria hamahan Kreda ne’ebé foin moris hodi Espíritu Santu nia kbiit, ne’ebé halo Nia sai inan ba Kristu nia Isin/Korpu Místiku.

Se ita haree didi’ak labele sai kristaun lahodi sai marianu basá Kristu tama iha istória liuhusi mediasaun Maria nian. Espíritu Santu tun ba Kreda no ba mundu hodi Maria nia intersesaun ne’ebé horik iha orasaun ho Apóstolu sira iha senákulu Jerusalém nian. No ita-nia transformasaun iha Kristu nafatin akontese hodi Espíritu Santu nia kbiit ho Maria nia kolaborasaun.
Relasaun ho Maria la’ós “sasán luxu nian” iha moris sarani, maibé nesesidade vitál ida.

Ema sarani labele moris lahó Maria ne’ebé Kristu nia Inan, Kreda nia Inan, ita-nia Inan.

Ne’e mak povu sarani experimenta iha tinan litúrjiku nia laran no ho modu partikulár iha fulan Maiu. Ita bele hateke ba moris sarani husi perspetiva barak.
Maski nune’e, bainhira ita kontempla Na’i-Feto ita bele haree iha Nia buat ne’ebé Maromak hakarak realiza iha ita ida-idak. Hateken ida maski lais ba Maria, halo ho ternura no domin bele penetra iha ema nia fuan ne’ebé toos liu.

Kreda nu’udar Inan konvida nia oan ida-idak atu iha fulan Maiu moris iha relasaun íntima ho Maria hodi oferese ba nia ita-nia devosaun filiál tomak. Dalan ne’ebé lori bá loos mak harohan Santu Rozáriu loroloron. Rozáriu mak orasaun ne’ebé tulun ita atu hanoin ba Jezús hodi liu husi Inan nia fuan. Hodi halo dalan sira mistériu Rozáriu nian, Kristu nia moris, hodi repete Anju nia saudasaun, Maria hanorin ita atu kontempla Kristu.
No iha Maria nia eskola sei grava metin iha fuan no iha neon Jezús nia liafuan no obra sira, ita-nia Na’i no Makso’in.
Papa Francisco hateten: “Rozáriu mak sínteze ida Divina mizerikórdia nian, orasaun ne’ebé nafatin akompaña ha’u-nia moris; nia mós mak orasaun ema simples no santu sira-nian. Ne’e mak orasaun ha’u-nia fuan nian”.

La iha eskola di’ak liu!