Ita hatene kona-ba evanjelista Marcos, husi família ebreu riku ida,  liuhusi Apóstolu sira-nia Hahalok no husi Pedro no Paulo nia surat ruma; nia la’ós Na’i nia eskolante, maski estudiozu ruma identifika nia ho foin-sa’e ne’ebé falun an ho lensól, ne’ebé tuir Jezús depoizde ema kaer Jezús iha to’os Oliveira sira-nian, feto-faluk Maria nia oan. Marcos kolabora ho apóstolu Pedro, ne’ebé nia koñese iha Jerusalém. Marcos ba ho Pedro iha Cipro no hafoin Roma. Iha tinan 66 S. Paulo husi prizaun iha Roma hakerek ba Timóteo: “Ba foti Marcos no lori ho ó, basá nia sei util mai ha’u ba ministériu” (2Tm 4,11).

Saun Marcos iha Roma no viajen sira seluk

Ita la hatene se Marcos to’o iha Roma ho tempu hodi asiste Paulo nia martíriu, maibé konserteza nia serví Pedro iha kapitál impériu nian . Bazílika romana S. Marcos nian, iha sentru istóriku Roma nian, fó sasin kona-ba ninia prezensa, basá tuir buat ne’ebé ema dehan, bazílika S. Marcos nian harii iha uma ne’ebé S. Marcos horik bá. Pedro temi beibeik Marcos nia naran. Iha ninia Primeira Surat porezemplu ita lee: “Komunidade ne’ebé iha Babilónia (Roma), ne’ebé mós Maromak hili, haruka kumprimentu sira ba imi. Nune’e mós ha’u-nia oan Marcos” (1Pt 5,13).

Iha Apóstolu sira-nia Hahalok mós, depoizde Pedro nia libertasaun “milagroza” husi prizaun temi Marcos: “Bainhira nia reflete ona kona-ba nee, nia la’o ba Maria nia uma, João ne’ebé hanaran mós Marcos nia inan, iha-ne’ebé ema barak halibur an hamutuk atu harohan” (Apóst 12,12).

Depoizde Apóstolu sira-nia ulun mate, ita lakon ona Marcos ninia notísia; tradisaun antiga ida haktuir nia nu’udar evanjelizadór Ejitu nian no fundadór Kreda Alexandria nian. Seluk fali refere katak, molok bá fali Ejitu, nia hela iha Aquileia atu tau matan ba evanjelizasaun rejiaun nordeste  Impériu nian. Iha-ne’e nia konverte Ermagora ne’ebé sai bispu dahuluk sidade nian. Husik tiha Aquileia, parese tanba tempestade ida nia to’o iha illa Rialtinas, núkleu orijináriu Venezia nian. Bainhira nia toba dulur nia mehi anju ida promete ba nia katak iha rai ne’e mak nia sei toba hodi hein loron ikus: “Pax tibi, Marce, Evangelista meus, hic requiescat corpus tuum”.

Marcos nia sasin supremu

Provavelmente evanjelista Marcos mate iha tinan sira entre 68 no 72, karik mártir iha Alexandria iha Ejitu. Nune’e mak “Hahalok Marcos nian” hakerek iha sékulu IV: “Iha 24 Abríl ema jentiu sira rasta Marcos iha lurón sira Alexandria nian, ho tali kesi iha ninia kakorok. Soe tiha nia iha prizaun, anju ida mai fó konsolasaun ba nia maibé loron tuir mai nia terus tormentu todan hanesan no mate”. Nia isin tenke sunu maibé sarani sira salva no hakoi iha gruta ida. Husi ne’ebá, iha sékulu V sira lori nia isin ba uma-kreda ida. Tuir lenda ida, iha 828 merkadór na’in rua husi Venezia lori S. Marcos nia isin, ne’ebé hetan ameasa husi árabe sira, iha sidade Venezia nian ne’ebé to’o ohin loron rai didi’ak iha Bazílika dedika ba nia. Ninia relíkua balun rai mós iha Cairo, iha Ejitu, iha katedrál S. Marcos nian, sede Patriarka koptu ortodoksu Tawadros II nian.

Evanjellu “konkretu” Marcos nian

Marcos konsideradu nu’udar Pedro nia “estenógrafu” (sekretáriu): ninia Evanjellu hakerek entre tinan 50 no 60. Tuir tradisaun, nia hakerek Pedro nia pregasaun no katekeze sira, dirije liuliu ba sarani dahuluk sira Roma nian, hodi la elabora eh adapta tuir eskema pesoál; tanba ne’e ninia Evanjellu iha karakterístika istória populár nia vivasidade no frankeza. Lian ne’ebé uza mak lia-gregu, ne’ebé ema barak ko’alia iha tempu ne’ebá; narrasaun nia objetivu mak hatudu Jezús Kristu, Maromak Oan nia kbiit, ne’ebé manifesta iha milagre barak Nia halo. Evanjellu Marcos nia liafuan sira: “Imi bá mundu tomak haklaken Evanjellu ba kriatura hotu”,  hatudu momoos – Papa Francisco dala ida esplika –  saida mak Jezús hakarak husi ninia eskolante eh dixípulu sira.