Saun José, Padroeiru Igreja universál

(Papa Francisco nia Katekeze – 16 Fevereiru 2022)

Ohin ita remata siklu katekeze nian kona-ba figura Saun José nian. Katekeze sira-ne’e komplementár ba Surat apostólika Patris corde, ne’ebé hakerek iha okaziaun tinan 150 proklamasaun saun José nian nu’udar Padroeiru Igreja Katólika halo husi Beatu Pio IX. Maibé sá loos signifikadu títulu ne’e nian? Katak sá S. José mak “padroeiru Igreja” nian? Kona-ba ne’e mak ha’u hakarak reflete ho imi ohin.

Iha kazu ida-ne’e mós, Evanjellu sira fó interpretasaun loos liu. Defaktu iha iha finál istória ida-idak iha-ne’ebé José mak protagonista, Evanjellu katak nia foti Kosok-Oan no nia inan no halo buat ne’ebé Maromak haruka (kf. Mt 1, 24; 2, 14.21). Nune’e tau iha evidénsia katak José nia knaar mak proteje Jezús no Maria. Nia mak mahein prinsipál: «Defaktu, Jezún no Maria, nia Inan mak rikusoin folin liu ita-nia fiar nian» [1] (Surat ap. Patris corde, 5), no rikusoin ne’e Saun José mak tau matan.

Iha planu salvasaun nian, Oan labele haketak husi Inan, ida-ne’e «avansa iha dalan fiar nian, hodi mantein fielmente uniaun ho nia Oan to’o iha krús» (Lumen gentium, 58), nu’udar Concílio Vaticano II fó hanoin mai ita.

Jezús, Maria no José mak, bele dehan, núkleu primordiál Igreja nian.  Jezús mak Maromak no Ema, Maria, dixípula dahuluk, mak Inan; no José, mak mahein [guarda]. No ita mós «tenke husu nafatin se ita proteje ho ita-nia kbiit tomak Jezús no Maria, ne’ebé misteriozamente entrega ba ita-nia responsabilidade, ba ita-nia kuidadu, ba ita-nia tau-matan» (Patris corde, 5). No iha-ne’e iha karakterístika ida furak liu vokasaun sarani nian: tau matan. Tau matan ba moris, tau matan ba dezenvolvimentu umanu, tau matan ba ema nia neon , tau matan ba ema nia fuan, tau matan ba ema nia serbisu. Ema sarani – ita bele dehan – hanesan Saun José, tenke tau matan. Sai sarani la’ós de’it simu fiar, haklaken fiar, maibé tau matan ba moris, moris rasik, ema seluk nia moris, Igreja nia moris.   Oan husi Leten Aas Bá mai iha mundu iha kondisaun frajilidade boot nian. Jezús moris frajil liu, fraku. Nia presiza atu ema defende Nia, proteje Nia, kuidadu Nia. Maromak konfia iha José, nu’udar Maria halo, ne’ebé iha nia hetan kaben-mane ida ne’ebé hadomi no respeita nia no sempre tau matan ba nia no Kosok-Oan.  «Iha sentidu ne’e, labele la foti Saun José nu’udar Igreja nia Mahein, basá Igreja mak prolungamentu Kristu nia Isin iha istória no tempu hanesan, iha maternidade Igreja nian, ne’ebé maternidade Maria nian sai lalenok. José, kontinua proteje Igreja, kontinua proteje Kosok-Oan no nia Inan; no ita mós, hodi hadomi Igreja, ita kontinua hadomi Kosok-Oan no nia inan (ibid.).

Kosok-Oan ne’e mak Ida-Ne’ebé sei dehan: «buat hotu ne’ebé imi halo ba ha’u-nia maun-alin ki’ik-oan liu sira-ne’e ida, imi halo mai ha’u» (Mt 25, 40). Ne’e duni, ema hamlaha no hamrook, ema la’o-rai, ema migrante, ema lahó hatais, ema moras, ema dadur ida-idak mak “Kosok-Oan” ne’ebé José tau matan. No ita simu konvite atu tau matan ba ema sira-ne’e, ita-nia maun no biin-alin sira-ne’e, hanesan José halo. Tanba ne’e mak ita invoka S. José nu’udar protetór ba ema hotu ne’ebé iha nesesidade, eziladu, laran-susar, no mós besik atu mate – ita ko’alia kona-ba ne’e iha kuarta liubá. No ita mós tenke aprende ho José atu “tau matan” ba soin sira-ne’e: hadomi Kosok-Oan no nia inan; hadomi sakramentu sira no Maromak nia Povu; hadomi ema kiak sira no ita-nia parókia. Realidade ida-idak ne’e mak nafatin Kosok-Oan no nia inan (kf. Patris corde, 5). Ita tenke tau matan, basá nune’e ita tau matan ba Jezús, hanesan José halo.

Ohin loron sai baibain ona, no halo koroloron, atu kritika Igreja, hodi hatudu ninia inkoerénsia sira – iha barak – hodi hatudu ninia salan sira, ne’ebé loloos ita-nia inkoerénsia sira, ita-nia salan sira, basá Igreja mak nafatin povu ida ema sala-na’in sira-nian ne’ebé hetan Maromak nia mizerikórdia. Ita husu mai ita-nia an se, iha ita-nia fuan laran, ita hadomi Igreja nu’udar nia an. Maromak nia Povu iha dalan. Ho limite barak, maibé ho vontade atu serví no hadomi Maromak. Defaktu, domin de’it mak halo ita iha kapasidade atu ko’alia lia-loos tomak, ho forma la’ós partidária; atu dehan buat ne’ebé sala, maibé mós atu rekoñese laran-di’ak  hotu no santidade prezente iha Igreja, loos duni hodi hahú husi Jezús no Maria. Hadomi Igreja, tau matan ba Igreja no la’o ho Igreja. Maibé Igreja la’ós grupu ki’ik-oan ema sira ne’ebé besik ba amlulik sira no manda ema hotu, lae. Ita hotu mak Igreja. Iha dalan. Tau matan ba malu, tau matan ho modu resíproku. Pergunta di’ak ida mak ida-ne’e: ha’u, bainhira iha problema ida ho ema seluk, ha’u buka atu tau matan ka kondena kedas, ko’alia aat ema, harahun nia? Ita tenke tau matan, tau matan!

Maun no biin-alin sira, ha’u enkoraja imi atu husu S. José nia intersesaun, iha momentu difisil liu sira imi-nia moris nian no imi-nia komunidade sira-nian. Iha-ne’ebé ita-nia erru sira sai eskándalu, ita husu ba S. José atu fó aten-barani mai ita atu dehan lia-loos, atu husu perdaun no atu hahú hikasfali iha haraik-an. Iha-ne’ebé persegisaun impede atu haklaken Evanjellu, ita husu ba S. José kbiit no pasiénsia atu suporta abuzu no sofrimentu sira tan domin ba Evanjellu. Iha-ne’ebé meiu materiál no umanu sira kuran no halo ita esperimenta pobreza, liuliu bainhira ita simu bolun atu serví sira-ne’ebé ki’ik liu, sira ne’ebé labele defende an, oan-kiak sira, moras sira, ema sira sosiedade soe, ita harohan ba S. José atu sai Providénsia mai ita. Santu na’in hira mak dirije ba nia! Ema na’in hira iha Igreja nia istória hetan iha nia padroeiru ida, mahein ida, aman ida!

Ita banati tuir ninia ezemplu no ba razaun ida-ne’e, ohin ita hamutuk harohan; ita harohan ba S. José ho orasaun ne’ebé remata Surat Patris corde, hodi entrega ba nia ita-nia intensaun sira no, ho modu espesiál, Igreja ne’ebé sofre no iha provasaun laran. No agora, imi iha imi-nia liman iha orasaun ho dalen oioin, ha’u hanoin haat, no ha’u hanoin sei mosu mós iha ecran, nune’e hamutuk, ida-idak iha nia dalen rasik, ita bele harohan ba S. José.

Salve, mahein Redentór nian
no Virjen Maria nia kaben!
Ba ita, Maromak konfia nia Oan;
iha ita, Maria tau ninia konfiansa;
ho ita, Kristu sai mane.
Oh Rahun-di’ak José, hatudu ita an nu’udar aman mai ami mós
no gia ami iha dalan moris nian.
Halo ami hetan grasa, mizerikórdia no aten-brani,
no defende ami husi aat hotu. Ámen