Papa Francisco nia lia-menon iha loron Epifania 6 Janeiru 2022, molok harohan Angelus.

«Maun no biin-alin sira, ‘buongiorno, buona festa’!

Ohin, solenidade Epifania nian, ita kontempla epizódiu magu sira-nian (kf Mt 2,1-12). Sira enfrenta viajen naruk ino susar nian atu bá no adora «Judeu sira-nia liurai» (v. 2). Sira hetan gia husi sinál kmanek fitun ida nian, no bainhira ikusmai sira to’o iha fatin, envezde hetan buat kmanek wain, sira haree kosok-oan ida ho nia inan. Sira bele protesta: “Halo dalan naruk, sakrifísiu barak atu hamriik iha kosok-oan kiak nia oin?”. Maski nune’e sira la eskandalizadu, la deziludidu. Sira la lamena. Sira halo saida. Sira tuku tur. «Tama tiha iha uma laran – Evanjellu dehan –, sira haree kosok-oan ho Maria nia inan, sira tuku tur no adora nian» (v. 11).

Ita hanoin ba ema matenek sira ne’e mai husi dook, riku, ih akultura, ema koñesidu, ne’ebé tuku tur, katak hakruuk ba rai atu adora kosok-oan! Parese kontradisaun ida. Ita hakfodak ho jestu haraik an nian ne’e mai husi ema ilustre sira. Tuku tur iha autoridade id aho sinál kbiit no glória nian mak buat baibain ida iha tempu ne’ebá. No ohin mós la’ós estrañu. Maibé iha Kosok-Oan Belém nian la’ós simples. La’ós fasil adora Maromak ida-ne’e, ne’ebé ninia divindade haksumik an no la hatudu ho glória. Ne’e signifika simu Maromak nia grandeza, ne’ebé hatudu an nu’udar ki’ik-oan: ne’e mak mensajen. Magu sira hatun sira an iha Maromak nia lójika nia oin nu’udar buat foun ida, simu Na’i la’ós hanesan buat ne’ebé sira imajina, maibé nu’udar nia hatudu an, ki’ik-oan no kiak. Sira-nia tuku-tur mak sinál ne’ebé hatudu oinsá sira tau ba sorin sira-nia ideia rasik no fó fatin ba Maromak. Presiza haraik-an atu halo ida-ne’e.

Evanjelllu insiste kona-ba ne’e: la dehan de’it kata magu sira adora nia, subliña katak sira tuku tur no adora nia. Ita foti indikasaun ida-ne’e: adorasaun la’o hamutuk ho tuku-tur. Hodi halo jestu ida-ne’e, magu sira hatudu katak sira simu ho haraik-an Nia ne’ebé aprezenta an iha haraik-an. No hanesan ne’e mak sira loke an ba adorasaun Maromak nian. Ai-balu sira ne’ebé sira loke mak ilas fuan nakloke: sira-nia rikusoin loloos la’ós iha fama, iha susesu, maibé iha haraik-an, iha sira nia hanoin katak sira presiza salvasaun. No ida-ne’e mak ezemplu ne’ebé magu sira fó mai ita, ohin.

Maun no biin-alin doben sira, se ita mak nafatin iha buat hotu nia sentru ho ita-nia ideia sira no hanoin katak ita bele loko na kona-ba buat ruma iha Maromak nia oin, ita sei la hetan tebes duni Nia, ita sei la to’o atu adora Nia. Se ita-nia pretensaun sira, loko-an sira, fai ema, halai buka fatin dahuluk, la monu karik, ita sei adora ema ruma ka ema seluk iha moris, maibé la’ós Na’i! Se envezde soe ita-nia pretensaun sira autosufisiensia nian, se ita halo an ki’ik iha laran, entaun ita sei deskobre maravilla adora Jezús nian. Tanba adorasaun liuhusi haraik-an fuan nian: ema ne’ebé buka maka’as atu sai boot, sei la haree Na’i nia prezensa. Jezús liu iha nia sorin no nia ignora, hanesan akontese ho ema barak iha tempu ne’ebá, maibé la’ós ba magu sira.

Maun no biin-alin sira, hodi hateke ba sira, ohin ita husu ba an rasik: oinsá ha’u-nia haraik-an? Ha’u konvensidu/a katak orgullu impede ha’u-nia progresu espirituál? Orgullu ida-ne’e, hatudu sai ka haksumik an, mak nafatin taka impulsu bá hasoru Maromak. Ha’u serbisu ho ha’u-nia dosilidade, atu sai disponivel ba Maromak no ba ema seluk, ka ha’u tau nafatin an iha sentru, ha’u-nia pretensaun sira, egoízmu haksumik an nian ne’ebé hanaran foti-an? Ha’u hatene tau ba sorin ha’u-nia pontudevista atu hakohak Maromak no ema sira seluk nian? No ikusnian: ha’u harohan no adora de’it bainhira ha’u presiza buat ruma, ka ha’u halo ho konstánsia tanba ha’u fiar katak ha’u presiza nafatin Jezús? Magu sira hahú dalan hodi hateke ba fitun ida no hetan Jezús. Sira la’o barak. Ohin ita bele foti konsellu ida-ne’e: hateke ba fitun no la’o. Keta para atu la’o, keta husik atu hateke ba fitun, Ne’e mak konsellu ohin nian, forte: hateke ba fitun no la’o, hateke ba fitun no la’o.

Atu Virjen Maria, Na’i nia atan, hanorin ita atu deskobre hikas nesesidade vitál haraik-an nian no dezeju boot adorasaun nian, Nia Atu nia hanorin ita atu hateke ba fitun no atu la’o».