Papa Francisco nia lia-menon iha Tinan Foun 2022

Maun no biin-alin doben sira, bondia! Tinan kmanek!

Ita hahú tinan foun hodi konfia ba Maria Maromak nia inan. Evanjellu Liturjia ohin nian ko’alia kona-ba nia, hodi lori fali ita ba enkantu prez’epiu nian. Bibi-atan sira bá lalais bá gruta no saida mak sira hetan? Sira hetan – testu dehan – «Maria, José no kosok-oan, toba iha balada han-fatin» (Lc 2,16). Ita konsentra iha sena ne’e no ita imajina Maria ne’ebé, nu’udar inan laran-mamar no ho atensaun, foin hatoba Jezús iha balada han-fatin. Iha hatoba ne’e ita bele haree prezente ida halo mai ita: Na’i-feto la rai Oan ba nia an, maibé aprezenta mak ita; nia aperta iha nia liman laran, maibé tau tun nia atu konvida ita atu hateke baNia, simu Ia no adora Nia. Ida-ne’e mak Maria nia maternidade: nia oferese Oan ne’ebé moris mai ita hotu. Nafatin hodi fó Oan, nunka halo Oan ne’e nu’udar ninian, lae. No nunee mak nia halo iha Jezús nia moris tomak.

No hodi hatoba Nia iha ita nia oin, hodi la dehan liafuan ida, nia fó mai ita mensajen furak ida: Maromak besik, ita bele kona. Nia la mai ho kbiit husi ida-ne’ebé hakarak ema ta’uk nia. Maibé ho frajilidade husi ida-ne’ebé hakarak ema hadomi nia; nia la julga husi tronu aas nian, maibé hateke husi kraik hanesan alin ida, liután hanesan oan ida. Nia mori ski’ik-oan no ho nesesidade atu ema ida keta moe kona-ba an rasik: basá bainhira ita halo esperiénsa kona-ba ita-nia frakeza no ita-nia frajilidade, ita bele sente Maromak besik liután, tanbaNia aprezenta nune’e mai ita, fraku no frajil. Nia mak Maromak Kosok-Oan, ne’ebé moris atu la esklui ema ida, Atu halo ita hotu sia maun no biin-alin.

Nune’e mak tinan foun hahú ho Maromak ne’ebé, iha nia Inan nia liman no hatoba iha balada han-fetin, fó korajen mai ita ho laran-mamar. Ita presiza enkorajamentu ida-ne’e. Ita sei moris iha tempu inserteza no difisil tanba pandemia. Ema barak ta’uk kona-ba futuru no sente naha tdan mai husi situasaun sosiál sira, problema pesoál sira, husi perigu sira mai husi krize ekolójika, husi injustisa sira no husi dezekilíbriu ekonómiku planetáriu. Hodi hateke ba Maria ho nia Oan iha ni aliman, ha’u hanoin ba inan foin-sa’e sira no ba sira-nia oan sira ne’ebé halai husi funu no husi hamlaha ka hein ih akampu ba refujiadu sira. Sira barak! No hodi kontempla Maria ne’ebé hatoba Jezús iha balada han-fatin, hodi tau Nia ba ema hotu nia dispozisaun, mai ita hnoin katka mundu muda no ema hotu nia moris sai di’ak liu se ita ita tau ita-nia an ba ema hotu nia dispozisaun, hodi la hein atu ema seluk mak hahú atu halo ida-ne’e. Se ita sai  badae fraternidade nian, ita bele soru kabas sira iha mundu ida naklees tan funu no violénsia sira.

Ohin selebra Loron Mundiál Dame nian. Dame «mak don ida husi leten nune’e mós rezultadu husi empeñu ne’ebé partilladu» (Messaggio per la LV Giornata Mondiale della Pace, 1). Don husi leten: ita presiza husu husi Jezús, tanba ita mesak la iha kbiit atu prezerva nia. Ita bele tebes duni harii dame se ita iha dame iha fuan, se ita simu dame husi Liurai dame nian. Maibé dame mós ita-nia empeñu: nia husu atu halo ain-hakat dahuluk, husu jestu konkretu sira. Dame harii husi atensaun ba sira ne’ebé ikus, ho promosaun justisa nian, hoaten-barani perduan nian, ne’ebé hamate ahi ódiu nian. No same mós presiza hateken pozitivu: hateken ne’ebé nafatin haree – iha Kreda laran no iha sosiedade – la’ós buat aat nee’bé hafahe ita, maibé buat di’ak ne’ebé bele halibur ita! Dezánimu no halerik la serve buat ida. Presiza lulun faru-liman sira atu harii dame. Atu Maromak nia Inan, Liurai-Feto dame nian, iha tinan ne’e nia inísiu halo ita hetan armonia iha it-ania fuan sira no iha mundu tomak.