Papa Francisco nia lia-menon molok harohan Angelus, 19 Dezembru 2021.

Maun no biin-alin doben sira, bondia!

 

Evanjellu Liturjia ohin nian, Domingu IV Adventu nian, haktuir Maria nia vizita ba Isabel (kf Lc 1,39-45). Simu tiha anju nia anúnsiu, Virjen la hela iha uma, atu hanoin ba saida mak akontese no konsidera problema no imprevistu sira, ne’ebé konserteza la falta: Basá, kuitadu, nia la hatene atu halo sá loos ho notísia ne’e, ho kultura tempu ne’ebá nian… Nia la komprende… Iha kontráriu, buat dahuluk nia hanoin mak ema ne’ebé presiza, nia hanoin Isabel ninia parente, ne’ebé tinan boot no isin rua: buat ruma estrañu, milagre nian. Maria halo viajen ho laran-luak, hodi la husik atu susar sira viajen nian hamta’uk nia, hodi hatán ba impulsu interiór ne’ebé bolu nia atu sai besik no fó tulun. Dalan naruk ida, kilómetru ba kilómetru, no la iha bis ne’ebé bá: nia tenke la’o ain atu bá. Nia sai atu fó tulun, hodi partilla ninia ksolok. Maria fó Jezús nia ksolok ba Isabel, ksolok ne’ebé nia lori iha fuan no iha knotak. Nia bá no haklaken ninia sentimentu sira, no proklamasaun sentimentu sira-ne’e nian sai orasaun ida, Magnificat, ne’ebé ita hotu koñese. No testu dehan katak Na’i-Feto «hamriik no bá lalais» (v. 39).

Nia hamriik no bá. Iha parte ikus dalan nian ba Adventu ita husik atu verbu rua ne’e gia ita. Hamriik no la’o lalais: movimentu rua ne’ebé Maria halo no konvida mós ita atu halo hodi hateke ba Natál. Uluknanai, hamriik. Depoizde Anju nia anínsiu, ba Virjen iha ni aoin iha períodu difisil: ninia isin-rua ne’ebé la hein espoin nia iha inkomprensaun no mós kastigu todan, inklui tuda-mate ho fatuk, iha kultura tempu ne’ebá nian. Ita imajina hanoin hira no laran lahakmatek ne’ebé nia iha! Maski nune’e nia la dezanima, la taka an, maibé hamriik. Nia la dirije ninia hateken ba kraik, ba problema sira, maibé ba leten, ba Maromak. No nia la hanoin atu bá husu tulun iha ema sé loos, maibé lori tulun. Nia sempre hanoin ba ema seluk: nune’e mak Maria, hanoin nafatin ba ema seluk nia nesesidade sira. Buat hanesan mak nia sei halo depois, iha kazamentu Kaná nian, bainhira nia nota katak falta tua. Ema nia problema, maibé nia hanoin ba buat ne’e no buka atu hetan solusaun ida. Maria sempre hanoin ba ema seluk. Nia hanoin mós mai ita.

Mai ita aprende husi Na’i-Feto modu reajen nian hanesan-ne’e: hamriik, liuliu bainhira iha risku atu difikuldade sira hanehan ita. Hamriik, atu la hoku iha problema laran, atu la mout iha halerik ho an rasik ka monu iha tristeza ne’ebé paraliza ita. Maibé tanba sá ita hamriik? Tanba Maromak boot no prontu atu halo ita hamriik se ita lolo liman ba nia. Entaun mai ita entrega ba Nia hanoin negativu sira, ta’uk sira ne’ebé bloka impulsu hotu no impede atu ita bá oin. No hafoin ita halo hanesan Maria: ita hateke ba sorsorin no ita buka ema ruma ne’ebé ita bele tulun! Iha katuas ruma ne’ebé ha’u koñese ne’ebé ha’u bele sai tulun uitoan, hamaluk nia? Ida-idak hanoin bá! Ka halo servisu ba ema ida, delikadeza ida, liga telefone ba nia? Maibé ba sé mak ha’u bele fó tulun? Ha’u hamriik no fó tulun. Hodi tulun ema seluk, ita tulun an rasik atu hamriik husi difikuldade sira.

Movimentu daruak mak la’o lalais. La signifika ho nakdedaar, luflafu, lae, la signifika ida-ne’e. Ne’e katak hala’o ita-nia loron sira ho ain-hakat ksolok nian, hateke ba oin ho konfiansa, hodi la husik isin-baruk rasta ita, atan ba lamentasaun sira no lakon moris. Lamentasaun sira lori atu buka nafatin ema ruma atu fó sala ba nia. Hodi la’o ba Isabel nia uma, Maria bá oin ho ain-hakat lais  ema ida-nian, ne’ebé nia fuan no moris nakonu ho Maromak. Nune’e ita husu ba an rasik, ba ita-nia benefísiu: oinsá ha’u-nia ‘”ain-hakat”? Ha’u ema propozitivu ka ha’u hela iha malinkonia, iha tristeza? Ha’u bá oin ho esperansa ka ha’u para atu tanis ba an rasik? Se ita bá oin ho ain-hakat kolen murmurasaun no gossip nian, ita sei la lori Maromak ba ema ida, ita lori de’it laran-moruk, buat malahuk sira. Oinseluk fali, di’ak tebes atu kuda umór saudavel, hanesan, porezemplu, S. Tomás Moro ka S. Filippo Neri halo. Ita bele mós husu grasa ida-ne’e, grasa umór saudavel nian: halo di’ak barak. Ita keta haluha katak hahalok karidade dahuluk ne’ebé ita bele halo ba maluk sira mak oferese oin hakmatek no hamnasa midar nian. Ne’e mak lori Jezús nia ksolok, hanesan Maria halo ho Isabel.

Atu Maromak nia inan kaer ita liman, tulun ita atu hamriik no la’o lalais bá hasoru Natál!