Papa Francisco nia lia-menon iha Domingu Adventu I, 28 Novembru 2021.

Maun no biin-alin sira, bondia!

Evanjellu Liturjia ohin nian, Domingu Dahuluk Adventu nian, katak domingu dahuluk preparasaun ba Natál, ko’alia mai ita kona-ba Na’i nia vinda iha tempu nia rohan. Jezús haklaken eventu susar no terus nian, maibé iha pontu ne’e mak nia konvida atu ita keta ta’uk. Tanba sá? Tanba buat hotu sei la’o di’ak? La’e, maibé tanba Nia sei mai. Jezús sei fila hikas, Nia promete. Nia dehan nune’e: «Imi hamriik no foti ulun, basá imi-nia libertasaun besik ona» (Lc 21,28). Furak rona Liafuan enkorajamentu ida-ne’e: hamriik no foti ulun tanba iha momentu sira iha-ne’ebé buat hotu parese remata Na’i mai atu salva ita; hein Nia ho ksolok iha terus nia laran, iha krize sira moris nian no iha drama sira istória nian. Hein Na’i. Maibé oinsá halo atu foti ulun, atu keta husik difikuldade sira, terus sira, derrota sira tolan ita? Jezús hatudu mai ita dalan ida ho adverténsia forte: «Imi matan moris ho imi an rasik, atu imi fuan keta todan resin […]. Imi hadeer an iha momentu hotu hodi harohan» (vv. 34.36).

“Hadeer an”, vijilánsia. Ita para iha aspetu importante moris sarani nian ida-ne’e. Husi Kristu nia liafuan sira ita haree katak vijilánsia liga ho atensaun: imi matan moris, imi hadeer an, imi keta distraida, katak imi loke matan! Sai vijilante signifika ida-ne’e: keta husik atu fuan sai baruk no atu vida espirituál sai mamar iha mediokridade. Tau atensaun tanba ita bele sai “sarani matan-dukur” – no ita hatene: iha sarani barak ne’ebé dukur, sarani ne’ebé mundanizmu espirituál fó anestezia – sarani sira lahó impulsu espirituál, lahó laran-manas iha harohan – harohan hanesan papagaiu sira – lahó entuziazmu ba misaun, lahó paixaun ba Evanjellu. Sarani sira ne’ebé hateke nafatin ba laran, lahó kapasidade atu hateke ba orizonte. No ida-ne’e lori atu “dukur”: lori ba oin ho neineik, monu iha apatia, indiferente ba buat hotu menus buat ne’ebé kómodu. No ida-ne’e mak vida ida triste, la’o bá oin nune’e… la iha ksolok.

Ita presiza sai vijilante atu keta rasta ita-nia loron ba loron ba hahalok toman nian, atu ita keta sente todan – Jezús dehan – husi preokupasaun sira moris nian (kf v. 34). Moris nia preokupasaun sira hatodan ita. Ne’e duni, ohin, okaziaun di’ak ida atu husu ba an rasik: saida mak hatodan ha’u-nia fuan? Saida mak hatodan ha’u-nia espíritu? Saida mak halo ha’u tur hakmatek iha sofá baruk nian? Triste haree sarani sira “sofá nian”! Sá loos mediokridade sira ne’ebé paraliza ha’u, vísiu sira, sá loos vísiu sira ne’ebé hanehan ha’u ba rai no impede atu ha’u foti ulun? No kona-ba naha-todan sira ne’ebé hanehan maun no biin-alin sira nia kabaas, ha’u iha atensaun ka indiferente? Pergunta sira-ne’e halo di’ak mai ita, basá tulun ita atu proteje ita fuan husi asédia. Maibé, padre, dehan mai ami: saida mak asédia? Ne’e mak inimigu boot ida vida espirituál nian, vida sarani nian mós. Asédia mak baruk ne’ebé halo ita monu lalais, namdoras iha tristeza, ne’ebé hasai gostu ba moris no hakaran atu halo. Ne’e mak espíritu negativu ida, espíritu aat ida ne’ebé hedi klamar iha indiferensa, hodi na’ok tiha ksolok. Ema hahú ho tristeza, hafoin namdoras, namdoras, no la iha ksolok. Livru Provérbios nian dehan: «Tau matan ba ó fuan, atu husi nia suli moris» (Pr 4,23). Tau matan ba fuan” ne’e signifika sai vijilante, hadeer! Imi hadeer, tau matan ba ó-nia fuan.

No ita aumenta ingrediente esensiál ida: segredu atu sai vijilante mak orasaun. Defaktu Jezús dehan: «Imi matan moris iha momentu hotu hodi harohan» (Lc 21,36). Orasaun mak halo atu ahi-oan fuan nian lakan nafatin. Liuliu bainhira ita sente katak entuziazmu sai malirin, orasaun halakan fali, tanba nia lori hikas ita ba Maromak, ba sentru sasán sira-nian. Orasaun hafanun klamar husi dukur no konsentra iha buat ne’ebé importante, iha moris nia rohan. Iha loron sira nakonu liu mós, ita keta husik orasaun. Agora ha’u haree iha programa “A sua immagine”, reflesaun furak kona-ba orasaun: sei tulun ita, haree sei halo di’ak mai ita. Orasaun fuan nian bele tulun ita, repete beibeik invokasaun badak sira. Iha Adventu, hatoman an, porezemplu: “Mai, Na’i Jezús”. Ne’e de’it, maibé dehan: “Mai, Na’i Jezús”. Furak tempu preparasaun ba Natál: ita hanoin ba prezépiu, ita hanoin ba Natál, no ita dehan husi fuan: “Mai, Na’i Jezús, mai”.  Ita repete orasaun ne’e iha loron tomak, no ita-nia espíritu sai vijilante! “Mai, Na’i Jezús”: ne’e mak orasaun ida ne’ebé ita bele dehan dala tolu, hotu hamutuk. “Mai, Na’i Jezús”, “Mai, Na’i Jezús”, “Mai, Na’i Jezús”.

No oras-ne’e ita harohan ba Na’i-Feto: nia ne’ebé hein Na’i ho fuan vijilante, akompaña ita iha dalan Adventu nian.