Papa Francisco nia lia-menon molok harohan Angelus, 14 Novembru 2021

Maun no biin-alin sira, bondia!

Pasajen evanjélika liturjia ohin nian loke ho fraze ida Jezús nian ne’ebé halo hakfodak: «Loron sei sai nakukun, fulan sei la fó roman, fitun sira sei monu husi lalehan» (Mc 13,24-25). Maibé oinsá, Na’i mós halo katastrofizmu? Lae, konserteza ne’e la’ós ninia intensaun. Nia hakarak halo ita komprende katak buat hotu iha mundu ne’e, lalais eh kleur, liu. Loron mós, fulan no fitun sira ne’ebé forma “firmamentu” – liafuan ne’ebé indika “firmeza”, “estabilidade” – sira-nia destinu atu lakon.

Maibé, iha rohan, Jezús dehan saida mak la rahun: «Lalehan no rai sei lakon – Nia dehan – maibé ha’u-nia liafuan sira sei la lakon» (v. 31). Na’i nia liafuan sira sei la lakon. Nia estabelese distinsaun ida entre sasán penúltimu sira, ne’ebé liu, no sasán últimu sira, ne’ebé hela. Ne’e mak mensajen ida mai ita, atu orienta ita-nia hilin importante sira moris nian, atu orienta ita kona-ba saida mak konvein investe iha moris. Iha buat ne’ebé tranzitóriu eh iha Na’i nia liafuan sira, ne’ebé hela ba nafatin? Evidentemente iha sira-ne’e. Maibé la’ós fasil. Defaktu, sasán sira ne’ebé akontese iha ita-nia sentidu sira no fó kedas satisfasaun atrai ita, enkuantu Na’i nia liafuan, maski furak, hakat liu imediatu no husu pasiénsia. Ita iha tentasaun atu kaer metin ba buat ne’ebé ita haree no kona no parese seguru mai ita. Ne’e umanu, tentasaun mak ida-ne’e. Maibé ne’e lia-bobar ida, basá «lalehan no rai sei lakon, maibé ha’u-nia liafuan sei la lakon». Nee mak konvite: keta harii moris iha rai-henek leten. Bainhira harii uma ida, ke’e kle’an no tau fundamentu metin. Ema beik de’it mak dehan soe osan ba buat ruma ne’ebé la haree. Dixípulu fiél, ba Jezús, mak ida-ne’ebé funda moris iha fatuk, katak nia Liafuan ne’ebé la lakon (kf Mt 7,24-27), iha firmeza Jezús nia liafuan nian: ne’e mak fundamentu moris nian ne’ebé Jezús hakarak husi ita, no ne’ebé sei la lakon.

No oras-ne’e pergunta – nafatin, bainhira lee Maromak nia Liafuan, ita halo pergunta sira – ita husu ba an rasik: sá loos sentru, fuan fafekit Maromak nia Liafuan nian? Sá loos,  iha sínteze, fó firmeza ba moris no sei la iha rohan? S. Paulo dehan mai ita. Sentru, fuan ne’ebé fekit, ida-ne’ebé fó firmeza mak karidade: «Karidade sei la iha rohan» (1 Cor 13,8), S. Paulo dehan, katak domin. Ema ne’ebé halo di’ak investe ba eternidade. Bainhira ita haree  ema laran-luak no serví-na’in ida, maus, pasiente, ne’ebé la inveja, la ko’alia aat, la loko an, la hahí an ho orgullu, la falta respeitu (kf 1 Cor 13,4-7), nia mak ema ne’ebé harii Lalehan iha rai. Karik nia sei la iha vizibilidade, la halo karreira, sei la halo notísia iha jornál sira, maski nune’e buat ne’ebé nia halo sei la lakon. Basá buat di’ak sei la lakon, hela ba nafatin.

No ita, maun no biin-alin sira, ita husu ba an rasik: ita investe ita-nia moris iha sá loos? Iha buat sira ne’ebé liu, hanesan osan, susesu, aparénsia, moris di’ak fíziku? Kona-ba buat sira-ne’e ita la lori buat ida. Ita kesi an ba sasán rai nian, hanesan ita sei moris iha-ne’e ba nafatin? Enkuantu ita sei joven, ho saude, buat hotu di’ak, maibé bainhira oras despedida nian to’o ita tenke husik buat hotu. Maromak nia Liafuan ohin fó hanoin mai ita: mundu ne’e liu. No sei hela de’it domin. Ne’e duni, harii moris iha Maromak nia Liafuan katak la halai sees husi istória, katak tama iha realidade rai nian atu halo nia sai metin, atu nakfilak ho domin, hodi tau sinál eternidade nian, Maromak nia sinál. Nune’e konsellu importante ida atu foti desizaun importante sira. Bainhira ha’u la hatene halo sá loos, oinsá foti desizaun definitiva ida, hilin importante ida, hilin ida ne’ebé envolve domin ba Jezús, saida mak ha’u tenke halo? Molok deside, ita imajina ita iha Jezús nia oin, hanesan iha moris nia rohan, iha Nia ne’ebé domin nia oin. No hodi hanoin iha ne’ebá, iha nia oin, iha Jezús nia oin, iha  eternidade nia odamatan, ita foti desizaun ba ohin. Nune’e mak ita tenke deside: nafatin hodi hateke ba eternidade, hodi hateke ba Jezús. Karik la’ós ida fasil liu, karik la’ós imediata liu, maibé di’ak nian, ida seguru (kf S. Ignazio di Loyola, Esercizi spirituali, 187).

Na’i-Feto tulun ita atu halo hilin importante sira moris nian hanesan nia halo: tuir domin, tuir Maromak.