Maun no biin-alin sira, bondia!

Evanjellu Liturjia ohin nian haktuir Jezúsne’ebé, sai husi Jerikó, fó hikas matan di’ak husi delek ba Bartimeu, delek ida ne’ebé husu esmola iha dalan ninin (kf Mc 10,46-52). Ne’e mak enkontru importante ida, ikus nian molok Na’i nia entrada iha Jerusalém ba Páskua. Bartimeo lakon nia matan-moos maibé la lakon lian! Defaktu, bainhira nia rona katak Jezús atu liu, nia hahú hakilar: «David nia Oan, Jezús hanoin ha’u bá!» (v. 47). No hakilar, hakilar buat ne’e. Dixípulu sira no ema lubun boot sai xateadu ho ninia hakilar no haksiak nia atu nonok. Maibé nia hakilar maka’as liután: «David nia Oan, hanoin ha’u bá!» (v. 48). Jezús rona no nia para kedas. Maromak rona nafatin ema kiak nia hakilar, no nia la sente inkomoda husi Bartimeu nia lian,maibé, nia komprende katak nakonu ho fiar, fiar ida ne’ebé la ta’uk atu insiste, atu dere Maromak nia fuan, maski hasoru inkomprensaun no reprovasaun. No iha ne’e mak ita hetan milagre nia abut. Defaktu, Jezús dehan ba nia: «Ó-nia fiar soi ó» (v. 52).

Bartimeu nia fiar naksira iha ninia orasaun. La’ós orasaun ta’uk-teen nian, konvensionál. Uluknanai nia bolu Na’i “David nia Oan: katak nia rekoñese nu;udar Mesias, Liurai ne’ebé mai iha mundu. Hafoin bolu ho nia naran, ho konfiansa: “Jezús”. La ta’uk Nia, la foti distánsia. No nune’e, husi fuan, hakilar ba Maromak belun ninia drama tomak: “Hanoin ha’u bá!. Orasaun ida-ne’e de’it: “Hanoin ha’u bá!”. La husu osan rahun ruma hanesan nia halo ho ema ne’ebé liu. Lae. Ba Nia ne’ebé bele buat hotu nia husu buat hotu. Ba ema sira nia husu osan rahun, ba Jezús ne’ebé bele halo buat hotu, nia husu buat hotu: “Hanoin ha’u bá, hanoin ha’u an tomak”. Nia la husu grasa ida, maibé aprezenta  nia an rasik: nia husu mizerikórdia ba nia an, ba nia moris. La’ós pedidu ki’ik-oan ida, maibé furak liu, tanba nia invoka laran-sadia, katak kompaixaun, Maormkania mizerikórdia, ninia ternura.

Bartimeu la uza liafuan barak. Nia dehan buat ne’ebé esesniál no konfia nia an ba Maromak nia domin, ne’ebé bele halo nia moris buras filafali hodi halo buat ne’ebé imposivel ba ema sira. Tanba ne’e ba Na’i nia la husu esmola ida, maibé manifesta buat hotu, ninia matan delek no ninia terus, ne’ebe hakat liu matan delek. Matan delek mak iceberg nia tutun, maibé iha nia fuan iha kanek sira, umillasaun sira, mehi ne’ebé rahun, naksalak siram remorsu sira. Nia harohan ho fuan. No ita? Bainhira ita husu grasa ida ba Maromak, ita tau mós iha orasaun ita-nia istória rasik, kanek sira, umillasaun sira mehi ne’ebé rahun, naksalak sira, remorsu sira?

“David nia Oan, Jezús, hanoin ha’u bá!”. Ohin ita halo orasaun ne’e. No ita husu ba an rasik: “Oinsá ha’u-nia orasaun?”. Korajoza, iha Bartimeu nia insisténsia di’ak, hatene “kaer metin” Na’i ne’ebé liu, eh kontente atu halo kumprimentu formál oan ida, bainhira hanoin hetan? Orasaun morna sira ne’ebé la tulun buat ida. No hafoin: ha’u-nia orasaun “substansiál”, aprezenta fuan ba Na’i? Ha’u lori ba nia istória no ha’u-nia moris nia lala’ok sira? Eh nia anémika, superfisiál, halo ho ritua lahó domin no lahó fuan? Bainhira fiar moris, orasaun sai sinsera: la husu osan rahun, la redús ba nesesidade sira momentu nian. Ba Jezús, ne’ebé bele buat hotu, husu buat hotu. Imi keta haluha ida-ne’e. Ba Jezús ne’ebé bele buat hotu ita husu buat hotu, ho ha’u-nia insisténsia iha nia oin. Nia la iha pasiénsia atu hasuli Ninia grasa no Ninia ksolok iha ita-nia fuan sira, maibé infelizmente ita mak mantein distánsia sira, karik tanba ta’uk eh baruk eh fiar-laek.

Ita barak, bainhira harohan, ita la fiar katak Na’i bele halo milagre. Ha’u hanoin kona-ba istória – ne’ebé ha’u haree – kona-ba aman ne’ebé médiku sira dehan ba nia katak ninia oan-feto ho tinan sia sei la hakat liu kalan; iha ospitál. No aman ne’e sae bis ida no bá kilómetru 70 iha santuáriu Na’i-Feto nian. Santuáriu taka, no nia kaer metin portaun, pasa kalan tomak hodi harohan: “Na’i, salva nia bá! Na’i, fó ba nia moris!”. Nia harohan ba Na’i-Feto, kalan tomak hakilar ba Maromak, hakilar husi fuan. Hafoin iha dadeer, bainhira bá hikas ospitál, nia hetan nia feen tanis hela. No nia hanoin: “Mate ona”. No nia feen dehan: “La komprende, la komprende, médiku sira dehan katak buat ruma estrañu, nia parese nia hetan isin kura”. Mane ne’e nia hakilar ne’ebé husu buat hou, Na’i rona nia no haraik buat hotu ba nia. Ida-ne’e la’ós istória isa: ha’u haree ida-ne’e, iha dioseze seluk. Ita iha korajen ida-ne’e iha orasaun? Ba Nia ne’ebé bele fó buat hotu mai ita, iha husu buat hotu, hanesan Bartimeo, mestre boot ida, mestre boot ida orasaun nian. Nia, Bartimeu sai mai ita ezemplu ho ninia fiar konkreta, insistente no korajoza. No Na’i-Feto, Virjen orante, hanorin ita atu dirije ba Maromak ho fuan tomak, ho konfiansa katak Nia rona ho atensaun orasaun hotu.