Papa Francisco nia lia-menon molok harohan Angelus, 1 Agostu 2021

Maun no biin-alin sira, bondia!

Sena abertura Evanjellu nian, iha Liturjia ohin nian (kf Jo 6,24-35), aprezenta mai ita roo ruma iha movimentu ba Kafarnaum: ema lubun boot bá buka Jezús. Ita bele hanoin katak ne’e buat di’ak liu, maski nune’e, Evanjellu hanorin ita katak la to’o buka Maromak, presiza mós husu motivu tan sá buka nia. Defaktu, Jezús afirma: «Imi buka ha’u la’ós tanba imi haree sinál sira, maibé tanba imi han paun sira ne’e no imi bosu» (v. 26). Defaktu, ema ema sira haree milagre multiplikasaun paun nian, maibé sira la kapta jestu ne’e nia signifikadu: sira para iha milagre esteriór, sira para iha paun materiál: iha ne’ebá de’it, hodi la katak liu, ba buat ne’e nia signifikadu.

Nune’e, pergunta dahuluk ne’ebé ita hotu bele halo: tanba sá ita buka Na’i? Tanba sá ha’u buka Na’i? Sá loos motivasaun sira ha’u-nia fiar nian, ita-nia fiar nian? Ita presiza dixerne buat ne’e, basá iha tentasaun barak nia leet  iha ita moris, iha tentasaun sira leet iha ida ne’ebé ita bele hanaran tentasaun idolatria nian. Ida-ne’ebé dudu ita atu buka Maromak ba ita-nia uzu no konsumu, atu rezolve problema sira, atu iha hodi Nia tulun buat ne’ebé ita mesak la konsege hetan, ba ita-nia interese sira. Maibé ho modu ne’e fiar sai superfisiál no mós – ha’u bele dehan – fiar sai milagroza: ita buka Maromak atu halakon hamlahan no hafoin ita haluha Nia bainhira ita bosu. Iha fiar la tasak ne’e nia sentru la iha Maromak, iha mak ita0nia nesesidade sira. Ha’u hanoin ba ita-nia interese sira, buat barak… No justu atu aprezenta ba Maromak nia fuan ita-nia nesesidade sira, maibé Na’i, ne’ebé atua hakat liu ita-nia espetativa sira, hakarak moris ho ita uluknanai relasaun ida domin nian. No domun loos laiha interese, gratuitu: ita la hadomi atu simu favór nnu’udar troka Ida-ne’e interese ; no dalabarak iha moris ita iha interese.

Pergunta daruak ne’ebé ema lubun boot husu ba Jezús bele tulun ita: «Saida mak ami tenke halo atu halo Maromak nia obra sira?» (v. 28). Ema sira, hodi Jezús nia provokasaun, hanesan dehan ba Nia: “Oinsá purifika ami-nia babukak Maromak nian? Oinsá hakat husi fiar májiku ne’ebé hanoin de’it interese rasik ba fiar ne’ebé haksolok Maromak?”. No Jezús hatudu dalan: Nia hatán katak Maromak nia obra mak simu Nia ne’ebé Aman haruka, katak simu Nia rasik, Jezús. La’ós aumenta prátika relijioza sira eh observa ukun-fuan sira espesiál sira; fiar ne’e maksimu Jezús, simu Nia iha moris, katak moris istória ida domin nian ho Jezús. Nia mak purifika ita-nia fiar. Ita mesak la iha kbiit. Maibé Na’i hakarak relasaun ida domin nian ho Nia: molok buat sira ne’ebé ita simu no halo, iha Nia atu hadomi. Iha relasaun ida ho Nia ne’ebé hakat liu lójika interese no kálkulu nian.

Ida-ne’e aplika ba Maromak, maibé aplika mós iha ita-nia relasaun umana no sosiál sira: bainhira ita buka liuliu ita-nia satisfasaun ba ita-nia nesesidade sira, ita iha risku atu uza ema sira no instrumentaliza situasaun sira ba ita-nia objetivu sira. Dala hira mak ita rona kona-ba ema ida: “Maibé ema ne’e uza ema hafoin nia haluha”. Uza ema sira ba ninia lukru rasik: ne’e buat aat liu. No sosiedade ida ne’ebé tau interese sira duké ema sira iha sentru mak sosiedade ida ne’ebé la hahoris vida. Evanjellu nia konvite mak ne’e: envezde preokupa de’it ho paun materiál ne’ebé halakon ita-nia hamlaha, mai ita simu Jezús nu’udar paun moris nian no, husi ita-nia amizade ho Nia, ita aprende atu hadomi malu. Ho gratuidade no lahó kálkulu. Domin gratuitu no lahó kálkulum lahodi uza ema, ho gratuidade, ho jenerozidade, ho fuan boot.

Oras-ne’e ita harohan ba Virjen Santa, Nia ne’ebé moris istória furak liu domin nian ho Maromak, atu haraik mai ita grasa atu loke an ba enkontru ho ninia Oan.