Katekeze 37 – Persevera iha domin

PAPA FRANCISCO NIA KATEKEZE – 9 Juñu 2021

 

Maun no biin-alin sira, bondia!

 

Iha katekeze penúltima kona-ba orasaun ita sei ko’alia kona-ba perseveransa iha harohan. Ne’e mak konvite ida, loloos orden ida, ne’ebé Sagrada Eskritura fó mai ita. Itineráriu espirituál Peregrino russo nian hahú, bainhira nia konfronta ho S. Paulo nia fraze iha Surat Dahuluk ba ema sira iha Tesalónika: «harohan hodi la para, no , iha momentu hotu, fó agradese» (5, 17-18). Apóstolu nia liafuan komove mane ne’e, ne’ebé kuestiona oinsá bele harohan lahó interupsaun, basá ita-nia moris fahe iha momentu diferente barak, nune’e dalabarak labele iha konsentrasaun. Husi pergunta ne’e nia hahú buka, to’o lori nia deskobre buat ne’ebé hanaran orasaun fuan nian. Orasaun ne’e konsiste iha repete ho fiar: “Na’i Jezús Kristu, Maromak Oan, sadia ha’u, ema maksalak!”. Orasaun simples ida, maibé furak liu. Orasaun ida-ne’ebé, neineik-neineik, adapta ho ritmu respirasaun nian no hanaruk iha loron tomak. Defaktu, respirasaun nunka para, la’e mós bainhira ita toba; no orasaun mak dada-iis moris nian.

Ne’e duni, oinsá bele mantein nafatin iha estadu orasaun nian? Katesizmu oferese mai ita sitasaun furak sira, foti husi istória espiritualidade nian, ne’ebé insiste iha nesesidade orasaun kontínua, pontu fundamentál ezisténsia sarani nian. Ha’u sita balun.

Monje Evágrio Ponto afirma: «La husu mai ita atu serbisu, halo velada no jejún konstantemente – lae, ida-ne’e la husu mai ita – maibé ita iha lei atu  la para harohan» (n. 2742). Fuan iha orasaun. Ne’e duni eziste laran-manas ida iha moris sarani ne’ebé nunka bele falla. Uitoan hanesan ho ahi lulik ne’ebé konserva iha templu antigu sira, ne’ebé lakan lahó interupsaun no nailulik sira iha knaar atu mantein lakan. Ita mós tenke iha ahi lulik ida, ne’ebé lakan kontinuamente no la ih abuat ida bele hamate. La’ós fasil, maibé tenke nune’e.

S. João Crisóstomo, bibi-atan seluk ne’ebé atentu ba vida konkreta, haklaken nune’e: «Bele, maski iha merkadu eh durante paseiu mesmesak ida, halo orasaun frekuente no ho fervór; tur iha imi-nia loja, trata sosa no faan, bainhira tein mós» (n. 2743). Orasaun ki’ik-oan sira: “Na’i, sadia ami”, “Na’i, tulun ha’u”. Ne’e duni, orasaun mak hanesan pauta muzikál, iha-ne’ebé ita tau ita-nia moris nia melodia. Nia la iha kontraste ho serbisu loroloron nian, la kontradís obrigasaun ki’ik sira no kompromisu sira, maibé, uluknanai, nia mak fatin iha-ne’ebé asaun ida-idak hetan ninia sentidu, ninia ‘tanba sá’, ninia dame.

Loos duni, tau iha prátika prinsípiu sira-ne’e la’ós fasil. Aman ida no inan ida, okupadu ho knaar rihun rahu, bele sente nostaljia ba períodu ida sira-nia moris nian, bainhira fasil ehtan tempu regulár no espasu ba orasaun. Hafoin, mai oan sira, serbisu, okupasaun sira vida família nian, aman-inan sira ne’ebé sai idozu… Ita iha impresaun kona-ba nunka konsege halo hotu buat ida. Tanba ne’e mak di’ak atu hanoin katak Maromak, ita Aman, ne’ebé tau matan ba universu tomak, hanoin ita ida-idak. Ne’e duni, ita mós tenke hanoin Nia nafatin!

Ita bele hanoin katak iha monakizmu kristaun serbisu mak asaun ida hala’o nafatin ho onra boot, la’ós de’it devér morál atu buka moris ba an rasik no ba ema seluk, maibé mós ba itpu ida ekilíbriu nian, ekilíbriu interiór: perigozu ba ema kultiva interesse abstratu liu to’o lakon kontaktu ho realidade. Monje nia liman sira ne’ebé tau hamutuk atu harohan iha mós kalu sira mai husi kaer pá no enxada sira. Bainhira, iha Evanjellu Lucas nian (kf. 10, 38-42), Jezús dehan ba Santa Marta katak buat ida mesak ne’ebé nesesáriu liu mak rona Maromak, la signifika despreza serbisu barabarabk ne’ebé   nia hala’o hela ho empeñu boot.

Ita-nia ser umanu tomak mak “bináriu”: ita-nia isin simétriku, ita iha liman-lolon rua, matan rua, liman rua… Nune’e, serbisu no orasaun, buat rua ne’e komplementár. Orasaun – nu’udar dada-iis buat hotu nian – kontinua sai hena naruk vitál iha serbisu nia kotuk, iha momentu sira ne’ebé la esplísitu mós. La’ós umanu atu husik serbisu absorve an tomak to’o la hetan tempu ba orasaun.

Tempu hanesan, orasaun ne’ebé haketak husi moris la’ós saudavel. Orasaun ne’ebé hadook ita husi  realidade moris nian sai espiritualizmu, eh, até aat liután, ritualizmu. Ita hanoin hikasfali katak Jezús, depoizde hatudu nia glória ba dixípulu sira iha foho Tabor, nia lakohi hanaruk momentu éstaze nian, maibé tun ho sira husi foho no hala’o filafali nia dalan loroloron nian. Tanba esperiénsia ne’e tenke hela nafatin iha fuan sira nu’udar sira-nia fiar nia roman no kbiit ba loron sira ne’ebé hakbesik daudaun: loron sira Paixaun nian.  Nune’e, tempu sira dedika atu hela ho Maromak halak filafali fiar, ne’ebé tulun ita iha realidade moris nian, no fiar, husi nia parte, fó ai-han ba orasaun, lahó interrupsaun. Iha sirkularidade entre fiar, vida no orasaun, ahi domin kristaun nian ne’ebé Maromak hein husi, mantein lakan.

No ita dehan orasaun simples ne’ebé di’ak atu repete durante loron, hotu hamutuk: “Na’i Jezús, Maromak Oan, sadia ami, ema maksalak.