Katekeze 36 – Jezús modelu no klamar orasaun ida-idak nian

PAPA FRANCISCO NIA KATEKEZE – 2 Juñu 2021

 

Maun no biin-alin sira, bondia!

 

Evanjellu sira hatudu mai ita oinsá orasaun fundamentál iha Jezús nia relasaun ho ninia dixípulu sira. Ida-ne’e evidente ona iha hilin sira-ne’ebé ikusmai sei sai Apóstolu. Lucas tua sira-nia eleisaun iha kontestu loloos ida orasaun nian, hodi dehan nune’e: «Iha loron hirak ne’ebá, Jezús bá foho atu halo orasaun, no kalan tomak nia harohan ba Maromak. Bainhira loro-matan mosu, Nia bolu eskolante sira no hili na’in sanulu-resin-rua husi sira no hanaran sira apóstolu» (6, 12-13). Jezús hili depoizde kalan ida orasaun nian. Parese laiha kritériu seluk iha hilin ne’e se la’ós orasaun, Jezús nia diálogu ho Aman. Haree husi forma oinsá mane sira-ne’e nia hahalok ikusmai, parese katak nia hilin laós di’ak liu basá hotu-hotu halai lakon, husik Nia mesak molok Paixaun; maibé, tan ne’e, liuliu Judas nia prezensa, traidór iha futuru, mak hatudu katak naran sira-ne’e hakerek iha Maromak nia hanoin.

Orasaun ba nia belun sira nia di’ak kontinua  atu mosu iha Jezús nia vida. Apóstolu sira dalaruma sai motivu preokupasaun nian ba Nia, maibé Jezús, tan Nia simu husi Aman, depoizde orasaun, lori sira iha ninia fuan, até ho sira-nia erru sira, inkluzive sira-nia monu. Iha buat sira-ne’e hotu ita deskobre oinsá Jezús sai mestre no belun, sempre prontu atu hein ho pasiénsia dixípulu nia konversaun. Pontu aas liu hein ho pasiénsia ida-ne’e mak “tela” domin nian ne’ebé Jezús soru hale’u Pedro. Iha Han-Kalan ikus Nia dehan ba Pedro: «Simão, Simão haree bá, Satanas husu ona atu doko imi hodi taes hanesan trigu. Maibé Ha’u harohan ba ó, atu ó-nia fiar la namlele. No ó, bainhira nakfilak an ona, habiit ó-nia maun-alin sira» (Lc 22, 31-32). Impresiona, iha tempu tentasaun nian, hatene katak iha momentu ne’e Jezús nia domin la para – “maibé padre, se ha’u iha salan mortál, eziste Jezús nia domin?  –  Loos  –  No Jezús kontinua harohan mai ha’u? –  Loos  –   Maibé se ha’u pratika buat aat no salan barak, Jezús kontinua hadomi ha’u? –  Loos”. Jezús nia domin no orasaun ba ita ida-idak la para, maibé sai maka’as liután no ita hela iha sentru ninia orasaun nian! Ita tenke hanoin nafatin ida-ne’e: Jezús harohan mai ha’u, harohan agora iha Aman nia oin no hatudu ba Nia kanek sira ne’ebé Nia lori ho Nia, atu Aman bele haree ita-nia salvasaun nia presu, ne’e mak domin ne’ebé nia haburas mai ita. Maibé, agora, ita ida-idak hanoin bá: iha momentu ne’e Jezús harohan mai ha’u? Loos. Ne’e mak serteza boot ne’ebé ita tenke iha.

Jezús nia orasaun aprezenta ho modu pontuál iha momentu importante Ninia dalan nian, ida verifikasaun ba dixípulu sira nia fiar. Ita rona hikasfali evanjelista Lucas: «Loron ida ne’ebé Nia harohan mesmesak ho dixípulu sira, nia husu ba sira: “Ema lubun boot dehan Ha’u sé loos?”. Sira  hatán: “João Batista; seluk, Elias; seluk, profeta ida uluk nian ne’ebé moris hi’as fali”. Nia husu ba sira: “Imi rasik dehan Ha’u sé loos?” Pedro foti lia no hatán, hodi sira hotu nia naran: “Ita Maromak nia Mesias”. Nia bandu sira atu labele fó sai ba ema ida» (9, 18-21). Mudansa boot sira Jezús nia misaun nian sempre hahú ho orasaun, maibé la’ós en passant, maibé orasaun intensa no naruk. Iha momentu sira-ne’e nafatin iha orasaun. Verifikasaun fiar nian ida-ne’e parese nu’udar finalidade ida, maibé iha kontráriu ne’e mak pontu bá nian ne’ebé hafoun hikas ba dixípulu sira, basá, husi ne’e bá oin, Jezús asume ton foun ida iha nia misaun, hodi ko’alia loloos de’it ba sira kona-ba ninia paixaun, mate no moris-hi’as

Iha perspetiva ne’e, ne’ebé ho modu instintivu hamosu hakribi, iha dixípulu no mós iha ita ne’ebé lee Evanjellu, orasaun mak fonte ida mesak ba roman no kbiit. Presiza harohan maka’as liután, bainhira dalan sai subida ida.

No defaktu, depoizde anunsia ba dixípulu sira buat ne’ebé hein Nia iha Jerusalém, mai epizódiu Transfigurasaun nian. «Hodi lori ho Nia Pedro, Tiago no João, Jezús sa’e ba foho atu harohan. Bainhira Nia harohan daudaun, nia Oin nakfilak no nia hatais sira ssi mutin nabilan. No mane na’in rua ko’alia ho Nia: Moisés no Elias ne’ebé, mosu ho glória, ko’alia kona-ba Ninia mate, ne’ebé sei realiza iha Jerusalém» (Lc 9, 28-31), katak, Paixaun. Ne’e duni, manifestasaun antesipada Jezús nia glória akontese iha orasaun, enkuantu Oan iha komuñaun ho Aman no konsente tomak ba Aman nia hakaran domin nian, ba ninia planu salvasaun. No husi orasaun ne’e liafuan ida nalian momoos ba dixípulu na’in tolu ne’ebé envolve iha ne’e: «Ne’e mak Ha’u Oan doben: imi rona Nia bá!» (Lc 9, 35). Husi orasaun mai konvite atu rona Jezús, nafatin iha orasaun.

Husi perkursu lais liuhusi Evanjellu ne’e, ita bele foti konkluzaun katak Jezús lakohi atu ita harohan de’it enkuantu Nia harohan, maibé asegura ita katak maski ita-nia tentativa sira orasaun nian la fó fuan no la efikás liu, ita bele nafatin konta ho Ninia orasaun. Ita tenke konxiente: Jezús harohan ho ha’u. Dala ida bispu di’ak ida dehan mai ha’u iha momentu aat liu nia moris nian no provasaun boot ida nia laran, momentu nakukun nian, nia, iha Bazílika, hateke ba leten no haree fraze hakerek nian ida-ne’e: “Ha’u, Pedro, sei harohan ba ó”. No ida-ne’e fó forsa no konfortu. Akontese nafatin, bainhira ita ida-idak hatene katak Jezús harohan mai ita. Jezús harohan mai ita. Iha momentu ne’e, iha momentu ne’e. Imi halo ezersísiu memória nian ida-ne’e: repete buat ne’e. Bainhira iha difikuldade ruma, bainhira imi iha órbita distrasaun sira-nian: Jezús harohan mai ha’u. Maibé padre, ida-ne’e tebes? Tebes duni, Nia rasik dehan. Ita keta haluha katak buat ne’ebé tahan ita ida-idak iha moris mak Jezús nia orasaun mai ita hotu, ho naran, apelidu, iha Aman nia oin, hodi hatudu kanek sira ne’ebé sai presu ba ita-nia salvasaun.

Maski ita-nia orasaun hanesan murmura, la di’ak tan fiar namlele, ita nunka husik atu konfia iha Nia, ha’u la hatene harohan maibé Nia harohan mai ha’u. Ho Jezús nia orasaun nia kbiit, ita-nia hamulak iha ta’uk hetan apoiu husi makikit nia liras no lori sa’e ba Lalehan. Imi keta haluha: Jezús harohan mai ha’u –   Agora?  –  Agora. Iha momentu provasaun nian, iha momentu salan nian. Iha momentu ne’e salan nian mós, Jezús ho domin boot harohan mai ha’u.