Papa Francisco nia lia-menon molok Angelus (21-2-2021) – Domingu Kuarezma I

Maun no biin-alin sira, bondia!

Kuarta liubá, ho ritu penitensiál akudesan nian, ita hahú dalan Kuarezma nian. Ohin, domingu dahuluk tempu litúrjiku ne’e nian, Maromak nia Liafuan hatudu mai ita dalan atu moris ho maneira frutuoza loron haatnulu ne’ebé lori ita ba selebrasaun anuál Páskua nian. Ne’e mak dalan Jezús la’o, ne’ebé Evanjellu ho estilu esensiál Marcos nian, halo rezumu hodi dehan katak Nia, molok hahú ninia pregasaun, retira an ba loron haatnulu iha dezertu, iha-ne’ebé Satanás babeur Nia (kfr 1,12-15). Evanjelista subliña katak «Espíritu dudu Jezús ba rai-fuik maran» (v. 12). Espíritu Santu, tun ba Nia depoizde batizmu simu husi João iha mota Jordaun, Espíritu hanesan mak oras-ne’e dudu nia atu bá dezertu, atu enfrenta Tentadór, atu luta hasoru diabu, Jezús nia moris tomak, tau iha sinál Espíritu Maromak nian, ne’ebé anima nia, inspira nia, gia nia.

Maibé ita para uitoan iha ambiente ida-ne’e, naturál no simbóliku, importante liu iha Bíblia. Rai-fuik maran mak fatin iha-ne’ebé Maromak ko’alia ba ema nia fuan, no iha-ne’ebé sai resposta orasaun nian, katak rai-fuik solidaun nian, fuan hadook-an husi sasán sira seluk, iha solidaun ne’e, loke nia an ba Maromak nia Liafuan. Maibé mós fatin provasaun nian no tentasaun nian, iha-ne’ebé Tentadór, hodi aproveita frajilidade no nesesidade umana sira, hatama nia lian bosok-teen nian, alternativa ba ida Maromak nian, lian alternativa ida ne’ebé halo ó haree dalan seluk, dalan bosok-teen ida tan. Babeur-na’in babeur. Defaktu, durante loron haatnulu Jezús moris iha dezertu, hahú “duelu” entre Jezús no diabu, ne’ebé sei remata iha Paixaun no Krús. Kristu nia ministériu tomak mak luta ida kontra Aat-na’in iha ninia manifestasaun barak: kura moras sira, ezorsizmu ba ema posesu sira, perdaun salan nian. Depoizde faze dahuluk iha-ne’ebé Jezús hatudu nia ko’alia no halo ho Maromak nia kbiit, parese diabu sorte liu, bainhira ema hakribi Maromak Oan, abandona no ikusmai, kaer no kondena ba mate. Parese diabu mak manán-na’in. Iha realidade, loloos mate mak “dezertu” ikus Jezús tenke liu atu manán Satanás ho modu definitivu no liberta ita hotu husi ninia podér. No nune’e Jezús manán dezertu mate nian atu manán Moris-hi’as.

Tinan-tinan, iha inísiu Kuarezma nian, Evanjellu Jezús nia tentasaun iha dezertu fó hanoin mai ita katak kristaun nia moris, tuir Na’i nia ain-fatin, mak funu ida kontra espíritu aat nian. Nia hatudu katak Jezús enfrenta voluntariamente Tentadór no manán nia; no tempu hanesan fó hanoin mai ita katak diabu hetan posibilidade atu atua mós hasoru ita ho tentasaun sira. Ita tenke sai konxiente kona-ba inimigu matenek ne’e ninia prezensa, ne’ebé nia interese mak ita-nia kondenasaun rohan-laek, ita-nia frakasu, no mai ita prepara an atu defende an husi nia no hafunu nia. Ha’u hakarak subliña buat ida: iha tentasaun sira Jezús nunka halo diálogu ho diabu, nunka. Iha nia moris, Jezús nunka halo diálogu ida ho diabu, nunka. Nia duni sai diabu husi posesu sira eh nia kondena sira ka halo nia haree ninia aat, maibé nunka halo diálogu ida ho nia. No iha dezertu parese iha diálogu ida tanba diabu halo proposta tolu ba Nia no Jezús hatán. Maibé Jezús la hatán ho ninia liafuan sira; Nia hatán ho Maromak nia Liafuan, ho pasajen tolu Eskritura nian. No ida-ne’e ita hotu mós tenke halo. Bainhira Babeur-na’in hakbesik, nia hahú babeur ita: “Ó hanoin ida-ne’e, halo ida-ne’e…” Tentasaun atu halo diálogu no nia, hanesan Eva halo; no se ita tama iha diálogu ho diabu ita sei lakon. Imi tau ida-ne’e iha ulun no fuan: ho diabu ita nunka halo diálogu, la ida diálogu posivel. Maromak nia Liafuan de’it.

Iha tempu Kuarezma nian, Espíritu Santu dudu mós ita, hanesan Jezús, atu tama iha dezertu. La’ós – ita haree ona- fatin fíziku ida, maibé dimensaun ezistensiál ida iha-ne’ebé ita halo silénsiu, tau ita-nia an atu rona Maromak nia Liafuan, «atu bele realiza konversaun loos» (Orasaun ‘colecta’ Dom I Kuarezma B). Keta ta’uk dezertu, buka liután momentu sira orasaun nian, silénsiu nian, atu tama iha an rasik. Keta ta’uk. Ita hotu simu bolun atu la’o iha Maromak nia dalan, hodi hafoun promesa sira ita-nia Batizmu nian: hakribi Satanás, ninia hahalok no babeur hotu. Inimigu toba hela iha-ne’ebá, imi matan-moris bá. Maibé nunka halo diálogu no nia. Ita saran an ba Virjen Maria nia intersesaun materna.