Katekeze 22 – Orasaun ho Sagrada Eskritura

PAPA FRANCISCO NIA KATEKEZE – 27 Janeiru 2021

 

Maun no biin-alin sira, bondia!

Ohin ha’u hakarak konsentra iha orasaun ne’ebé ita bele halo hahú husi pasajen ida Bíblia nian. Liafuan sira Sagrada Eskritura nian la hakerek atu hadadur iha papiru, iha pergamiñu eh iha surat-tahan, maibé atu ema ne’ebé harohan simu, hodi halo nia natubu iha fuan rasik. Maromak nia liafuan bá iha fuan. Katesizmuafirma: «Leitura Sagrada Eskritura nian tenke akompaña ho orasaun – Labele lee Bíblia hanesan romanse ida –, atu nune’e bele akontese kolókiu ida entre Maromak no ema» (n. 2653). Nune’e mak orasaun lori ó, tanba nia mak diálogu ida ho Maromak. Versíkulu Bíblia nian ida-ne’e hakerek mai ha’u mós, sékulu barak liubá, atu lori mai ha’u Maromak nia liafuan ida. Hakerek mai ita ida-idak. Ba fiar-na’in sira akontese esperiénsia ida-ne’e: pasajen ida Eskritura nian, rona dalabarak tiha ona, loron ida, derepente ko’alia mai ha’u no leno situasaun ne’ebé ha’u moris daudaun. Maibé presiza atu iha loron ne’ebá ha’u prezente ba enkontru ho Liafuan ne’e, hodi rona Liafuan. Loroloron Maromak liu no kari fini ida iha rai ita-nia moris nian, Ita la hatene se ohin nia hetan rai maran, ho ai-tarak, eh rai di’ak, ne’ebé halo nia natubun moris (kf Mc 4,3-9). Depende mai ita, ba ita-nia orasaun, ba fuan nakloke hodi hakbesik ba Eskritura sira nune’e sai mai ita Liafuan moris Maromak nian. Maromak liu, kontinuamente, liuhusi Eskritura. No ha’u foti fali buat ne’ebé ha’u dehan semana kotuk, buat ne’ebé Santu Agostinho dehan: “Ha’u ta’uk baiinhira Na’i liu”. Tanba sá ta’uk? Ta’uk ha’u la rona, ta’uk ha’u la rekoñese katak nia mak Na’i.

Liuhusi orasaun akontese enkarnasaun foun Liafuan nian. No ita hanesan “tabernákulu sira: iha-ne’ebé Maromak nia Liafuan hakarak hela no rai iha laran, atu bele vizita mundu. Tanba ne’e mak presiza hakbesik ba Bíblia lahó intensaun seluk, lahodi instrumentaliza nia. Fiar-na’in la buka iha Sagrada Eskritura, apoiu ba ninia vizaun filozófika eh morál rasik, maibé tanba nia hein enkontru ida; nia hatene katak liafuan sira-ne’e, hakerek iha Espíritu Santu, no nune’e hodi Espíritu ne’e duni mak simu nia, komprende nia, atu realiza duni enkontru ne’e.

Inkomoda uitoan ha’u bainhira ha’u rona sarani sira ne’ebé resita versíkulu sira Bíblia nian hanesan papagaiu. “Oh, loos, Na’i dehan…, Nia hakaran nune’e…”. Maibé ó hasoru Na’i, ho versíkulu ida-ne’e? La’ós de’it problema ida memória nian: problema ida memória fuan nian, ida-ne’ebé loke ba enkontru ho Na’i. No liafuan ne’e, versíkulu ne’e, lori ó ba enkontru ho Na’i.

Nune’e, ita lee Eskritura sira atu Eskritura sira “lee ita”. No grasa ida mak bele rekoñese an iha personajen ida-ne’e ka ida seluk, iha situasaun ida-ne’e ka seluk. Bíblia la hakerek ba umanidade jenérika ida, maibé mai ita, mai ha’u, ba ó, ba mane no feto sira iha isin no ruin, mane no feto sira ne’ebé iha naran no apelidu, hanesan ha’u, hanesan ó. No Maromak nia Liafuan, nakonu ho Espíritu Santu, bainhira simu ho fuan nakloke, la husik sasán sira hanesan uluk, nunka, muda buat ruma. No ida-ne’e mak grasa  no forsa Maromak nia Liafuan nian.

Tradisaun kristán riku ho esperiénsia no reflesaun kona-ba orasaun ho Sagrada Eskritura. Ho modu partikulár, sobresai métodu “lectio divina” ne’ebé moris iha ambiente monástiku, maibé oras-ne’e sarani sira ne’ebé frekuenta parókia mós pratika. Uluknanai lee pasajen bíblika ho atensaun, ha’u aumenta, ho “obediénsia” ba testu, atu komprende saida mak nia signifikadu. Tuirmai tama iha diálogu ho Eskritura, nune’e liafuan sira-ne’e sai motiivu meditasaun no orasaun nian: nafatin fiél ba testu, ha’u hahú husu kona-ba saida mak nia “dehan” mai ha’u. Ne’e pasajen delikadu ida: la presiza monu iha interpretasaun subjetivista maibé la’o tuir liña moris Tradisaun nian, ne’ebé liga ita ida-idak ba Sagrada Eskritura. No ain-hakat ikus lectio divina nian mak kontemplasaun. Iha-ne’e liafuan no hanoin sira fó fatin ba domin, hanesan entre apaixonadu sira ne’ebé ba sira natón de’it atu hateke ba malu iha silénsiu. Testu bíbliku sai, hanesan lalenok ida, hanesan íkone ida atu kontempla. No nune’e mai diálogu.

Liuhusi orasaun, Maromak nia Liafuan mai no horik iha ita no ita horik iha nia. Liafuan inspira propózitu di’ak sira no apoia asaun; haraik mai ita forsa. Haraik mai ita hakmatek, no mós bainhira tau ita iha krize haraik mai ita dame. Iha loron “kleuk” no konfuzu sira, nia garante ba fuan núkleu ida konfiansa no domin nian ne’ebé proteje husi atake sira aat nian.

Nune’e Maromak nia Liafuan sai isin – ha’u hakarak uza espresaun ne’e: sai isin iha ema sira ne’ebé simu nia iha orasaun. Iha testu antigu ruma mosu intuisaun katak sarani sira identifika an maka’as ho Liafuan, nune’e biar ema sunu Bíblia hotu mundu nian, sei bele salva ninia “kópia” liuhusi marka ne’ebé husik hela iha santu sira nia moris. Furak espresaun ne’e.

Vida sarani mak obra, tempu hanesan, obediénsia no kriatividade nian. Sarani di’ak ida tenke obediente, maibé tenke kriativu. Obediente, tanba rona Maromak nia Liafuan; kriativu, tanba Espíritu Santu iha laran dudu nia atu pratika, atu lori bá oin. Jezús dehan ida-ne’e iha diskursu ida nia hato’o ho ai-knanoik sira:  «Eskriba hotu, ne’ebé sai dixípulu Reinu Lalehan nian, hanesan ho uma-na’in ida ne’ebé hasai husi nia rikusoin sira – fuan – buat foun no buat tuan» (Mt 13,52). Sagrada Eskritura sira mak rikusoin ne’ebé la nahas. Na’i haraik mai ita, mai ita hotu, atu ba foti nafatin nia ba beibeik, liuhusi orasaun.

Obrigadu.