Papa Francisco nia mensajen molok reza Angelus, 24 Janeiru 2021

Maun no biin-alin sira, bondia!

Pasajen evanjélika domingu ne’e nian (kf Mc 1,14-20) hatudu mai ita, bele dehan nune’e, “pasajen sasin nian” husi João Batista ba Jezús. João mak ninia prekursór, prepara terrenu no prepara dalan ba nia: oras-ne’e Jezús bele ona hahú ninia misaun ni haklaken salvasaun ne’ebé prezente ona; Nia mak salvasaun. Ninia pregasaun sintetiza ho liafuan sira-ne’e: «Tempu to’o ona no Maromak nia reinu besik ona; imi konverte an no fiar Evanjellu» (v. 15). Simplesmente. Jezús la uza liafuan sorin-sorin. Ne’e mak mensajen ida ne’ebé konvida ita atu relete kona-ba tema esensiál rua: tempu no konversaun.

Iha testu evanjelista Marcos nian ida-ne’e, ita presiza komprende tempu nu’udar durasaun istória salvasaun nian ne’ebé Maromak hala’o; nune’e, tempu “to’o ona” [kompletu ona]  mak ida asaun salvasaun ne’ebé to’o iha ninia tutun, iha atuasaun nakonu: ne’e mak momentu istóriku iha-ne’ebé Maormak haruka nia Oan-Mane ba mundu no ninia Reinu sai “besik” liután. Tempu salvasaun to’o ona tanba Jezús to’o ona mai. Maski nune’e, salvasaun la’ós automátika; salvasaun mak don ida domin nian no nu’udar nune’e oferese ba liberdade umana. Sempre, bainhira ko’alia kona domin, ko’alia kona-ba liberdade: domin lahó liberdade la’ós domin; karik ne’e interese, karik ta’uk, buat barak, maibé domin sempre livre, no tanba livre no husu resposta livre ida: husu ita-nia konversaun. Katak muda mentalidade – ida-ne’e mak konversaun, muda mentalidade – no muda moris: la tuir ona modelu mundu sira mundu nian, maibé Maromak nian, katak Jezús, tuir Jezús, halo hanesan Jezús halo no hanesan nia Jezús hanorin. Ne’e mak mudansa desizivu ida vizaun no atitude nian. Defaktu, salan, liuliu salan mundanizmu nian ne’ebé hanesan ár hakonu buat hotu, lori mentalidade ida-ne’ebé iha tendénsia ba afirmasaun an rasik nian kontra ema seluk no mós kontra Maromak. Buat ne’e kuriozu… Sá loos ó-nia identidade? No dalabarak ita rona ema esprime nia identidade iha termu sira “ba kontra” nian. Difisil esprime identidade rasik iha espíritu mundu nian ho termu pozitivu sira no salvasaun nian: kontra an rasik, kontra ema seluk no kontra Maromak. No ba finalidade ida ne’e nia la laran rua-rua – mentalidade salan nian, mentalidade mundu nian – atu uza lia-bosok no violénsia. Bosok no violénsia. Ita ba haree saida mak akontese ho bosok no violénsia: kaan-teen, hakarak podér no la’ós servisu, funu, esplorasaun ema nian… Ne’e mak mentalidade bosok nian ne’ebé konserteza ninia hun mak aman bosok nian, bosok-teen boot, diabu. Nia mak aman bosok nian, nune’e mak Jezús define nia.

Ba buat sira-ne’e hotu mak Jezús nia mensajen ba kontra, konvida atu rekoñese katak ita presiza Maromak no ninia grasa; atu iha atitude ekilíbriu nian iha konfrontu ho soin rai nian; atu sai ema maksimuk no hariak ba ema hotu; atu koñese no realiza an rasik iha enkontru no iha servisu ba ema seluk. Ba ita ida-idak tempu iha-ne’ebé ita bele simu redensaun badak: ita-nia moris nia durasaun iha mundu ne’e badak. Badak de’it. Karik parese naruk… Ha’u hanon fali katak ha’u bá fó Sakramentu sira, Unsaun ba Moras sira ba katuas ida di’ak liu, nia di’ak liu no iha momentu ne’ebá, molok simu Eukaristia no Unsaun Moras sira-nian, nia dehan mai ha’u fraze ida-ne’e: “Ha’u-nia moris semo lais”, hanesan hakarak dehan: ha’u hanoin katak moris nafatin, maibé… “ha’u-nia moris semo lais”. Nune’e maka ami sente. Ami katuas-ferik sira, katak moris bá, nia bá. No moris mak don husi Maromak nia domin rohan-laek, maibé mós tempu avaliasaun nian ba ita-nia domin ba Nia. Tanba ne’e mak momentu ida-idak, instante ida-idak ita-nia ezisténsia nian mak tempu folin boot atu hadomi Maromak no hadomi maluk, no nune’e tama iha moris rohan-laek.

Istória ita-nia moris nian iha ritmu rua: ida, bele sukat, halo ho oras, loron, tinan sira; ida fali, kompostu husi estasaun sira ita-nia dezenvolvimentu nian: husi naximentu, infánsia, adolexénsia, maturidade, katuas-ferik, mate. Tempu ida-dak, faze ida-idak iha valór rasik, no bele sai momentu privilejiadu enkontru nian ho Na’i. Fiar tulun ita atu deskobre signifikadu espirituál tempu sira-ne’e nian: tempu ida-idak iha bolun partikulár ida Na’i nian, ne’ebé ita bele fó resposta pozitiva eh negativa. Iha Evanjellu ita haree oinsá Simão, André, Tiago no João fó resposta: sira ema tasak, iha sira-nia serbisu peskadór nian, sira iha moris iha família… Maski nune’e, bainhira Jezús liu no bolu sira, «sira husik kedas rede sira no tuir NIa» (Mc 1,18).

Maun no biin-alin sira, mai ita tau atensaun no keta husik Jezús liu hodi la simu Nia. Santu Agostinhu dehan: “Ha’u ta’uk bainhira Maromak liu”. Ta’uk ba saida? Ta’uk atu la rekoñese Nia, la haree Nia, la simu Nia.

Atu Virjen Maria tulun ita moris loron ba loron, momentu ida-idak nu’udar tempu salvasaun nian, iha-ne’ebé Na’i liu no bolu atu ita tuir Nia, ida-idak tuir nia moris rasik. No tulun atu konverte an husi mentalidade mundu nian, ida fantazia sira mundu nian ne’ebé fogete de’it, ba mentalidade domin no servisu nian.