Venilale – Ohin 12 Novembru, loron komemorasaun trajédia 12 Novembru 1991 nian iha semiteriu Santa Kruz Dili, Loron Juventude Nasionál. Ohin loron komemora sai loron Juventude nian. Nune’e, ohin iha Postu Admnistrativu Venilale, estudante estajiariu sira husi UNTL, fakuldade Saúde Komunitariu, komemora loron Juventude ida ne’e ho  atividade konkursu ” Diskursu” ba eskola Sekundáriu sira  ne’ebé eziste iha Postu Administrativu Venilale. Nia tema jerál “JOVEN MAK AUTÓR BA DEZENVOLVIMENTU NO PAZ”.

Konkursu konaba Diskursu ne’e realiza iha salaun Postu Administrativu nian. Eskola sekundáriu sira ne’ebé partisipa iha konkursu mai husi ; Eskola Sekundáriu São João Bosco Venilale, Eskola Tékniku Vokasional Madre Mazzarello no Eskola Sekundáriu Jerál Venilale, ho reprezentante nain rua husi klase 10 no 11 deit.

Konvidadu sira ne’ebé asiste mai husi autoridade lokal sira no governu nian mak reprezentante chefe postu administrativu Venilale, Polisia eskuadra Venilale, chefe suku, mate restu 12 Novembru no manorin nain sira ne’ebé akompaña estudante.

Diskursu ne’e hahu iha tuku 9 dader to’o tuku 16:00. Hafoin ida ne’ebé  sai manan nain mak; manan nain dahuluk husi Eskola Sekundária Jerál, manan nain daruak husi Eskola São João Bosco no manan nain datoluk husi Eskola Tékniku Vokasionál Madre Mazzarello.

Nune’e mós iha koléjiu Madre Mazzarello, festeza loron ida ne’e liu husi knananuk no drama iha oras rekreiu nian. Objetivu mak  halo memória istória atu aprende moris iha prezente no hateke ba futuru, hodi sai sidaudaun onestu nune’e mós sarani di’ak, tuir Don Bosco nia hakarak.

Iha Bona notte; Ir. Jacinta Gusmão hahu ho pergunta ida ba menina koléjiu sira. “Joven uluk brani fó an ba mate, hasoru imi karik brani ka lae?”. Hafoin hatutan tan katak; joven uluk fó sira an ba mate ba rai ida ne’e, hodi hetan ukun an. Saida mak imi bele halo iha imi nia parte?. Imi nia parte mak sai sidadaun onestu hanesan Don Bosco dehan. Katak; presiza tane aas valor sira ne’ebé di’ak, presiza kuda nafatin valor sira lialoos nian, halo knaar ho responsavél, estuda didi’ak, uza tempu ho di’ak no la haluha inan aman nia kolen. Ida ne’e mak imi nia kontribuisaun. “Imi mak sei lori ba oin Timor-Leste!”

Hafoin Irmán Jacinta husu atu reza nafatin ba heroi sira ne’e nia klamar. Tan klamar sira ne’ebé sei iha Purgatóriu hein ita nia orasaun, sira labele harohan ba sira an rasik. Ita  reza ba sira abanbairua sira hetan ona Lalehan sira sei harohan fali mai ita, sai ita-nia tulun. Hafoin ami taka festa ne’e  ho reza Rozariu hamutuk. Ba heroi sira iha ita rain no mos banasaun seluk ne’ebé fó apoiu ba ita nian independensia, atu Maromak perdua sira salan no simu sira iha reinu rohan laek nian.

(Alice Filipe FMA)