Katekeze 13 – Jezús Mestre orasaun nian

PAPA FRANCISCO NIA KATEKEZE – 4 Novembru 2020

Maun no biin-alin sira!

Infelizmente ita tenke fila ba audiénsia ne’e iha Biblioteka no ida-ne’e atu defende ita husi Covid nia infesaun nian. Ida-ne’e hanorin mós mai ita katka ita tenke atensaun liu ba Autoridade sira nia preskrisaun sira, Autoridade polítika nune’e mós Autoridade Sanitária atu defende ita-nia an husi pandemia ne’e. Ita oferese ba Na’i distánsia entre ita ida-ne’e, ba ema hotu nia di’ak no ita hanoin, ita hanoin liu ba moras sira, ba sira ne’e tama iha opsitál sira hanesan lixu, ita hanoin médiku sira, ba enfermeiru sira, ba enfermeira sira, ba volontáriu/a sira, ba ema barak ne’ebé serbisu ho ema moras iha momentu ida-ne’e: sira ariska sira-nia moris maibé sira halo tan domin ba maluk, nu’udar vokasaun ida. Ita harohan ba sira.

Durante nia vida públika, Jezús uza nafatin forsa orasaun nian. Evanjellu sira hatudu mai ita bainhira Nia retira iha fatin izoladu atu harohan. Sira-ne’e observasaun sóbria no diskreta, ne’ebé husik atu ita imajina de’it diálogu orante sira-ne’e. Maski nuen’e, fó sasin momoos katak, iha momentu dedikasaun maka’as ba ema kiak no moras mós, Jezús nunka husik ninia diálogu íntimu ho Aman. Hetok nia tama iha ema nia nesesidade sira Nia hetok sente nesesidade atu hakmaan an iha Komuñaun Trinitária, fila ba Aman no Espíritu.

Ne’e duni, iha Jezús nia moris iha segredu ida, haksumik husi ema sira nia matan, ne’ebé reprezenta buat hotu ninia tutun. Jezús nia orasaun mak realidade misterioza ida, iha ne’ebé ita intui de’it buat ruma, maibé permite lee iha perspetiva loos ninia misaun tomak. Iha oras solitária sira ne’e – molok dadeersaan ka iha kalan – Jezús tama kle’an iha intimidade ho aman, katak iha Domin ne’ebé klamar hotu hamrook bá. Ne’e mak buat ne’ebé hatudu sai husi kedas loron dahuluk sira ninia minstériu públiku nian.

Sábadu ida, porezmeplu, kota Kafaranum nakfilak iha “ospitál kampu nian” depoizde loron-matan tun ema lorin ba Jezús moras sira hotu, no Nia kura sira. Maibé, molok dadeersaan, Jezús lakon: nia retira an iha fatin solitáriu no harohan. Simaun no sira seluk buka nia no bainhira hetan sira dehan ba Nia: “Ema hotu buka ó”. Saida mak Jezús hatán?: “Ha’u tenke bá haklaken iha knua sira seluk; ba ne’e mak ha’u mai” (kf Mc 1,35-38). Jezús sempre hakat liu, hakat liu iha orasaun ho Aman no hakat liu, iha knua seluk, orizonte seluk atu Nia bá haklaken, povu sira seluk.

Orasaun mak diresaun ne’ebé gia Jezús nia rota. Buat ne’ebé komanda etapa sira ninia misaun la’ós susesu sira, la’ós konsentimentu sira, la’ós fraze sedutora “ema hotu buka ó”. Buat ne’ebé  define Jezús nia dalan mak dalan ladún konfortavel, maibé obedese ba Aman nia inspirasaun, ne’ebé Jezús rona no simu iha ninia orasaun solitária.

Il Katesizmu afirma: «Bainhira Jezús harohan, Nia hanorin ona ita harohan» (n. 2607). Tanba ne’e, husi Jezús nia ezemplu ita bele foti karakterístika sira orasaun sarani balun.

Uluknanai nia iha primadu ida: ne’e mak dezeju dahuluk loron nian, buat ruma nia pratika iha dadeersaan, molok mundu hadeer. Nia restaura klamar se lae iha la dada iis. Loron ida moris lahó orasaun iha perigu atu nakfilak iha esperiénsia xata, ka bosan: buat hotu ne’ebé akontese mai ita bele nakfilak ba destinu ida ne’ebé suporta-laek ka no delek. Jezús fali eduka ita ba obediénsia ba realidade no nune’e ba raronak. Orasaun mak uluknanai raronak no enkontru ho Maromak. Problema sira loroloron nian, la sai obstákulu, maibé Maromak raisk nia apelu atu rona no hasoru ema ne’ebé iha ita-nia oin. Prova sira moris nian nakfilak iha okaziaun atu buras iha fiar no iha karidade. Dalan loroloron nian, inklui difikuldade sira, manán perspetiva “vokasaun” nian. Orasaun iha kbiit atu nakfilak iha di’ak buat ne’ebé iha moris sai kondenasaun ida; orasaun iha kbiit atu loke orizonte boot ida ba neon no haluan fuan.

Iha fatin daruak, orasaun mak arte ida atu pratika ho insisténsia. Jezús rasik dehan: imi dere, imi dere, imi dere. Ita hotu hatene halo orasaun epizódika, moris husi emosaun momentu nian; maibé Jezús eduka ita ba tipu seluk orasaun nian: orasaun ne’ebé hatene dixiplina, ezersísiu, no asume nu’udar regra moris nian. Orasaun perseverante prodús transformasaun progresiva, halo forte iha períodu tribulasaun nian, fó grasa atu hetan apoiu husi Nia ne’ebé hadomi ita no proteje nafatin ita.

Karakterístika seluk Jezús nia orasaun nian mak solidaun.  Ema ne’ebé harohan la halai sees husi mundu, maibé hili fatin dezertu sira. Iha-ne’ebá, iha silénsiu, bele mosu lian barak ne’ebé haksumik iha íntimu:dezeju sira ne’ebé ita tau sees, lia-loos ne’ebé ita haka’as an atu hanehan noba oin. No, liuliu, iha silénsiu Maromak ko’alia. Ema ida-idak iha nesesidade ba espasu ida ba nia an rasik, atu kultiva ninia moris interiór, iha-ne’ebé asaun sira hetan sentidu. Lahó vida interiór ita sai superfisiál, lahakmatek, iha ansiedade – ansiedade halo aat tebes ita! Tanba ne’e ita tenke bá orasaun; lahó vida interiór ita eskapa an husi realidade, no ita eskapa mós husi an rasik, ita sai mane no feto sira ne’ebé halai nafatin.

Ikus, Jezús nia orasaun mak fatin iha-ne’ebé bele haree katak buat hotu mai husi Maromak no fila hikas ba Nia. Dalaruma ita ema sira hanoin katak ita mak buat hotu nia na’in. Ka iha kontráriu ita lakon estima ba an rasik, ita bá husi parte ida ba parte seluk. Orasaun tulun ita atu hetan dimensaun loos, iha relasaun ho Maromak, ita Aman, no ho kriasaun hotu. No finalmente, Jezús nia orasaun  mak abandona an iha Aman nia liman, hanesan Jezús iha to’os oliveira nian, iha laran-taridu laran: “Aman se bele…, maibé halo tuir ita-nia hakaran bá”. Abandonu iha Aman nia liman. Furak aut bainhira ita nakdedar, preokupadu uitoan no Esíritu Santu nakfilak ita husi laran no lori ita ba abandonu iha Aman nia liman: “Aman, halo tuir ita-nia hakaran bá”.

Maun no biin-alin sira, mai ita deskobre hikas Evanjellu, Jezús Kristu nu’udar mestre orasaun nian, no mai ita ba iha ninia eskola. Ha’u garante katak ita sei hetan ksolok no dame.