PAPA FRANCISCO NIA LIA-MENON BA DOMINGU MISAUN 2020

Ha’u mak ne’e, haruka ha’u ba (Is 6:8)

 

Maun alin doben sira,

 

Ha’u hakarak hato’o ha’u nia agradesimentu ba Maromak ba kompromisu ne’ebé Kreda iha mundu tomak hala’o Fulan Misionariu Estra-ordinariu iha fulan Outubru liu ba. Ha’u fiar tebes katak nia haburas konversaun missionaria iha komunidade barak tuir dalan ne’ebé tema: “Batizadu no enviadu: Kristu nia Kreda iha Misaun iha Mundu”.

Iha tinan ida ne’e ne’ebé marka ho terus no dezafiu ne’ebé mai hosi Covid-19 pandemia, Kreda nia viajem misionaria kontinua ho naroman husi liafuan ne’ebé hetan iha profeta Isaias nia vokasaun: “Ha’u mak ne’e, haruka ha’u ba” (6:8). Ne’e mak resposta ne’ebé foun nafatin ba Na’i nia pergunta: “Ha’u sei haruka se?” (ibid.). Konvite ne’e husi Maromak nia fuan laran sadia fó dezafiu ba Kreda no ema hotu iha krisi ne’ebé mundu tomak hetan ne’e. “Hanesan eskolante sira iha Evanjelu, ita mos sai hakfodak tan anin bo’ot ne’ebé ita la hein atu mosu. Ita hare katak ita iha  ro ida deit, ita hotu, kbi’it laek no bilan, maibe mos importante no ema presiza, ita hotu simu vokasaun atu hean hamutuk, ita ida-idak presiza atu fó ksolok ba ema seluk. Iha ro ida ne’e mak ita hotu. Hanesan eskolante sira iha tempu neba,  ne’ebé ko’alia ho lian ida deit no taridu, dehan ‘Ita atu lakon (v. 38), nune’e mos ita hare katak ita la bele kontinua hanoin deit kona ba ita an rasik, maibe hodi hamutuk deit mak ita bele” (Meditasaun iha Prasa S. Pedro, 27 Marsu 2020). Ita tauk duni, bilan no tauk. Moras no mate halo ita koko ema nia kbiit laek, maibe mos ita fó hanoin mai ita an rasik kona ba ita nia hakarak klean ba moris no libertasaun husi a’at. Iha kontestu ne’e, vokasaun ba misaun, no konvite atu sai husi ita nia an tan domin ba Maromak no maluk sira aprezenta nia an nu’udar oportunidade atu fahe ba malu, serbi malu no reza ba malu. Misaun ne’ebé Maromak saran mai ita ida-idak lori ita husi tauk no hanoin an ba hatene katak ita hetan ita nia an lolos bainhira ita fó ita nia an ba maluk sira.

Iha sakrifisiu krus nian, iha ne’ebé Jesus nia misaun halo tuir lolos ona ( cf. Jn 19:28-30), Maromak hatudu mai ita katak nia domin mak ba ita ida-idak no ita hotu (cf. Jn 19:26-27). Nia husu atu ita ida-idak hakarak nia atu haruka ita basa nia rasik mak domin, domin ne’ebé nafatin “iha misaun”, lolo liman nafatin atu fó moris. Tan nia domin mai ita, Aman Maromak haruka nia Oan Jesus (cf. Jn 3:16). Jesus mak Aman nia misionariu: nia moris no nia ministeriu hatudu nia obediensia total ba Aman nia hakarak (cf. Jn 4:34; 6:38; 8:12-30; Heb 10:5-10). Jesus, ne’ebé mate iha krus no moris hias tan ita, dada ita ba nia misaun domin nian, no ho nia Espiritu ne’ebé hamoris Kreda, nia halo ita sai nia eskolante sira no haruka ita ba misaun ba mundu no nia ema sira.

“Misaun, Kreda ne’ebé book an, la’os programa ida, lala’ok ida ne’ebé sei hala’o ho vontade deit. Kristu rasik mak halo Kreda sai hosi nia an. Iha misaun evanjelizasaun nian, imi book an tan Espiritu Santu dudu imi no lori imi” (Senza di Lui non possiamo fare nulla: Essere missionari oggi nel mondo. Una conversazione con Gianni Valente, Libreria Editrice Vaticana: San Paolo, 2019, 16-17). Maromak hadomi nafatin ita uluk no ho domin ne’e mai hasoru ita no bolu ita. Ita ida-idak nia vokasaun mai husi realidade katak ita Maromak nia oan sira iha Kreda laran, nia familia, nia maun alin sira iha domin ne’ebé Jesus hatudu mai ita. Maibe ema hotu iha dignidade umana ne’ebé baseia ba konvite husi Maromak atu sai Maromak nia oan no sai iha sakramentu batismu nia iha liberdade fiar nian buat ne’ebé iha nafatin iha Maromak nia fuan.

Moris rasik, nu’udar presente ne’ebé simu saugate deit mak konvite implisitu atu fó an saugate deit: nia mak fini ne’ebé iha ema sarani, sei hafunan an nu’udar resposta domin nian iha matrimoniu ka iha virjindade ba Maromak nia reinu. Ema nia moris mai husi Maromak nia domin, sai bo’ot iha domin no haka’as an ba domin. La iha ema ne’ebé la bele hakbesik ba Maromak nia domin, no iha Jesus, nia Oan, nia sakrifisiu santu krus nian, Maromak manan sala no mate (cf. Rom 8:31-39). Ba Maromak, a’at – no mos sala– sai dezafiu atu hatan ho domin ne’ebé bo’ot liu tan (cf. Mt 5:38-48; Lk 22:33-34). Iha misteriu Paskal,     Maromak nia laran sadia fó isin diak ba ita nia kondisaun ema ne’ebé kanek tiha no fakar daudaun ba mundu tomak. Kreda, Maromak nia domin nia sakramentu universal ba mundu kontinua Jesus nia misaun iha istoria no haruka ita ba fatin hotu atu husi ita nia sasin fiar nian no haklaken Evanjeliu, bele kontinua hatudu Maromak nia domin no nune’e kona no transforma ema nia fuan, hanoin, grupu, sosiedade no kultura sira iha fatin no tempu hotu.

Misaun mak resposta livre no kosiente (hodi hatene) ba Maromak nia bolu. Maibe ita bele hatene deit vokasaun ida ne’e bainhira ita iha relasaun pesoal domin nian ho Jesus ne’ebé hela iha nia Kreda. Mai ita husu ita nia an: ita prontu are simu Espiritu Santu nia presensa iha ita nia moris, atu rona vokasaun ba misaun, iha ita nia moris nu’udar kaben na’in ka ema konsagradu ka sira ne’ebé iha vokasaun ba ministeriu ho ordem, no iha akontesimentu loron loron nian iha ita nia moris? Ita hakarak duni atu Maromak haruka ita iha tempu ka fatin naran deit atu fó sasin ba ita nia fiar iha Maromak, ne’ebé Aman laran sadia, atu haklaken Jesus Kristu nia Evanjeliu salvasaun nian, atu fahe Espiritu Santu nia moris hodi hari’i Kreda?

Ita, hanesan Maria, Jesus nia Inan, prontu atu serbisu ho an tomak ba Maromak nia hakarak (cf. Lk 1:38)? Loke ita nia laran tomak esensial liu bainhira ita hakarak hateten ba Maromak: “Ha’u mak ne’e Na’i, haruka ha’u ba.” (cf. Is 6:8). No ida ne’e, la’os iha abstratu, maibe iha kapitulu Kreda nia moris no istoria nian.

Komprende buat ne’ebé Maromak dehan daudaun mai ita iha tempu pandemia ne’e mak dezafiu mos ba Kreda nia misaun. Moras, terus, tauk no isolasaun dezafia ita. Kiak iha sira ne’ebé mate mesa-mesak. Sira ne’ebé ema la tau matan, sira ne’ebé lakon sira nia serbisu no osan, sira ne’ebé uma la iha, no sira ne’ebé kuran aihan dezafia ita. Ema obriga ita atu observa distansia sosial, no hela iha uma konvida ita atu redeskobre katak ita prezisa relasaun sosial no mos ita nia relasaun ho Maromak la’os deit ida-idak maibe hamutuk. Do’ok husi deskonfia malu no la hanoin malu, situasaun ida ne’e halo ita fó atensaun liu tan ba ita nia relasaun ho ema seluk. No orasaun, iha ne’ebé Maromak kona no bo’ok ita nia fuan, tenke halo ita loke ita nia an liu tan ba ita nia maluk sira nia nesesidade ba dignidade no liberdade no mos ita nia responsabilidade atu tau matan ba mundu tomak. Imposibilidade halibur hamutuk nu’udar Kreda atu selebra Eukaristia halo ita fahe esperiensia komunidade sarani barak ne’ebé la bele selebra Missa Domingo Domingo. Iha buat hotu ne’e Maromak nia pergunta: “Ha’u sei haruka se?” hato’o dala ida tan mai ita no hein resposta ne’ebé laran luak no bele fiar: “Ha’u mak ne’e, haruka ha’u ba!” (Is 6:8). Maromak kontinua buka sira ne’ebé nia bele haruka ba mundu no ba nasaun sira atu fó sasin ba nia domin, nia libertasaun husi sala no mate, nia libertasaun husi a’at (cf. Mt 9:35-38; Lk 10:1-12).

Selebrasaun Loron Mundial Misaun nian mak okasiaun mos atu dehan fali katak orasaun, reflesaun no tulun material imi nia karan sira mak oportunidade barak atu partisipa iha Jesus nia misaun iha Kreda. Karidade ne’ebé hatudu an iha kolekta ne’ebé imi halo iha selebrasaun liturjika iha Domingo datolu fulan Outubru nian iha finalidade atu fó apoiu ba obra missionaria ne’ebé Sosiedade Pontifisia Missionaria sira halo iha ha’u nia naran, atu hatan ba povu no kreda sira nia nesesidade espiritual no material iha mundu tomak ba ema hotu nia salvasaun.

Virgem Santisima Maria, Fitun Evanjelizasaun nian no Ksolok na’in ba sira ne’ebé terus, nia Oan Jesus nia Eskolante misionaria, kontinua reza mai ita no fó apoiu mai ita

 

Roma, Saun Joao Latran, 31 Maio 2020, Pentekostes

 

Franciscus