Papa Francisco iha Angelus 11 Outubru 2020

Maun no biin-alin sira, bondia!

Ho narrasaun ai-knanoik han-hemu kazamentu nian, pájina evanjélika ohin nian (kf Mt 22,1-14), Jezús trasa projetu ne’ebé Maromak hanoin ba umanidade. Liurai ne’ebé «halo festa kazamentu ba nia oan-mane» (v. 2), mak Aman nia ilas ne’ebé organiza ba família umana tomak festa furak domin no komuñaun nian hadulas nia Oan Mane mesak. Ba dala rua liurai haruka nia atan sira atu bolu konvidade sira maibé sira rejeita, sira lakohi bá festa tanba iha buat seluk atu hanoin: to’os no negósiu sira. Dalabarak ita mós tau ita-nia interese sira no sasán materiál molok Na’i ne’ebé bolu ita – no bolu ita ba festa ida. Maibé liurai ai-knanoik nian lakohi atu sala mamuk, tanba nia hakarak fó rikusoin sira ninia reinu nian. Nune’e nia dehan ba atan sira: «Imi bá lurón nia sikun sira, no ema hotu ne’ebé imi hetan, bolu sira» (v. 9). Nune’e mak Maromak komporta: bainhira ema rejeita, envezde deziste, nia hamri’ik no konvida hodi bolu ema hotu ne’ebé hela iha lurón nia sikun sira, hodi la esklui ema ida. La iha ema ida eskluidu husi Maromak nia uma.

Liafuan orijinál ne’ebé evanjelista Mateus uza refere ba lurón nia linite sira, katak pontu sira iha-ne’ebé lurón sira sidade nian remata no hahú dalan sira ne’ebé lori ba zona foho nian, dook husi ema nia horik-fatin, iha-ne’ebé moris sai difisil. Ba umanidade dalan sikun nian mak liurai ai-knanaoik nian haruka nia atan sira, ho serteza atu hetan ema dispostu atu tur iha meza. Nune’e sala festa nian nakonu ho “eskluidu sira”, sira ne’ebé iha “li’ur”, sira ne’ebé parese la dignu atu partisipa iha festa, iha hah-hemu kazamentu nian. Iha kontráriu na’i, liurai,dehan ba manu-ain sira: “Imi bolu ema hotu, di’ak eh aat. Hotu-hotu!”. Maromak bolu mós ema aat. “Lae, ha’u ema aat, ha’u halo buat aat barak…”. Nia bolu ó: “Mai, mai. mai!”. No Jezús bá han ho ema publikanu sira, sira ema maksalak públiku, sira ema aat. Maromak la ta’uk ita-nia klamar kanek ho buat aat oioin, tanba nia hadomi ita, nia konvida ita. Kreda simu bolun atu to’o ba dalan sikun sira ohin nian, katak periferia jeográfika no ezistensiál umanidade nian, fatin sira iha ninin, situasaun sira ne’ebé umanidade lahó esperansa horik iha baraka no iha fatin keta-ketak sira. Ne’e katak la hakmatek iha dalan kómodu no baibain evanjelizasaun no sasin karidade nian, maibé loke odamatan ita-nia fuan no komunidade nian ba ema hotu, tanba Evanjellu la rezerva ba ema uitoan de’it. Ema sira iha ninin mós, sira ne’ebé sosiedade hakribi no despreza mós, Maromak konsidera dignu ba ninia domin. Ba ema hotu Nia prepara ninia han-hemu: justu no maksalak sira, di’ak no aat sira, intelijente no falta edukasaun. Horisehik kalan, ha’u konsege telefone ba amlulik katuas italianu ida, misionáriu husi nia moris joven iha Brasil, maibé nafatin serbisu ho ema eskluidu sira, ho ema kiak sira. No nia moris nia otas-katuas ho dame: nia gasta nia moris ho ema kiak sira. Ida-ne’e mak ita-nia Inan Kreda, ida-ne’e mak Maromak nia manu-ain ne’ebé ba iha dalan sikun sira.

Maski nune’e, Na’i tau kondisaun ida: hatais unuk festa-kaben nian. No ita fila fali ba ai-knanoik. Bainhira sala nakonu, liurai to’o no kumprimenta konvidadu sira oras ikus nian, maibé nia haree sira ida lahó unuk festa-kaben nian, tipu kapa ida ne’ebé konvidadu ida-idak simu iha entrada nu’udar prezente. Ema bá festa tuir buat ne’ebé nia hatais, tuir nia bele, la hatais unuk elegante. Maibé iha entrada fó ba sira kapa ida, prezente ida. Ema ne’e la tau, nia rejeita prezente gratuitu nie’e, nia esklui an rasik: nune’e liurai labele halo buat seluk maibé soe nia ba li’ur. Ema ne’e simu konvite, maibé nia deside katak ida-ne’e la signifika buat ida ba nia: nia ema autosufisiente, la iha hakaran ida atu muda ka husik Na’i muda nia. Unuk festa-kaben nian – kapa ne’e – simboliza mizerikórdia ne’ebé Maromak haraik mai ita gratuitamente, katak grasa. La to’o asieta konvite atu tuir Na’i. Presiza disponibilidade ba dalan ida konversaun nian, ne’ebé muda fuan. Unuk mzerikórdia nian, ne’ebé Maromak la para atu oferese, mak don gratuitu ninia domin nian, ne’e mak tebes duni, grasa. No husu atu simu ho laran-hakfodak no ksolok: “Obrigadu/a Na’i, tan hariak don ne’e mai ha’u”.

Maria Santíssima tulun ita banati tuir atan sira ai-kananoik evanjellu nian atu sai husi ita-nia eskema sira no ita-nia hateken kloot sira, hodi haklaken ba ema hotu katak Na’i konvida ita ba ninia festa han-hemu nian, atu oferese mai ita grasa ne’ebé salva, atu hariak mai ita ninia don.