Venilale – Liturjia Domingu XXIV Tempu Komún nia tema mak perdaun, ba an rasik no perdaun ba maluk sira. Tema ne’e la’o di’ak ho Amu-Papa Francisco nia surat ba Loron Mundiál Orasaun nian ba Kuidadu Kriasaun nian ba família sarani tomak, no loke mós Tempu Kriasaun ka “Season of Creation” nian ne’ebé konklui iha loron 4 Outubru, memória S. Francisco de Assis nian. Iha surat ne’e Papa Francisco husu atu halo reparasaun: “Jubileu mak tempu ida atu fila fali ba kotuk no arrepende. Ita tesi kotu lasu ne’ebé liga ita ba Kriadór, ba ser umanu sira no kriasaun seluk. Ita presiza kura relasaun sira ne’ebé sai aat, esensiál atu sustenta ita no moris tomak ninia lala’ok. Jubileu mak tempu ida atu fila fali ba Maromak, ita-nia kriadór domin-na’in. Ita labele moris iha armonia ho kriasaun, hodi la iha dame ho Kriadór, buat hotu nia hun no orijen”.

Nune’e, mak iha animasaun litúrjika iha Parókia “Sagrado Coração de Jesus” Venilale, estudante ETV ho komunidade edukativa buka atu tau iha evidénsia ritu penitensiál. Uluknanai, iha prosisaun entrada nian, estudente sira lori Maromak nia Liafuan Kriadora, bee, ai-fuan, no ai-funan hodi tau hamutuk ho Kristu nia saran-An iha Eukaristia, agradese Maromak ba don kriasaun hotu.

Hafoin iha Ritu Penitensiál hodi uza testu Génesis 1,1-31 nu’udar gia, konvida hotu-hotu husu perdaun, iha “Tempu Kriasaun” nian ida-ne’e, ba ita-nia indiferensa sira no ita-nia egoízmu ne’ebé lori ita tama daudaun iha kuak naruk:

• husu perdaun tan la hatene distinge loron husi kalan, naroman husi nakukun, lalehan husi rai (Gen 1,1-8.);
• husu perdaun tanba la respeita ai-fuan no ai-funan sira no du’ut sira ne’ebé fó moris no ksolok mai ita fuan, tanba hakarak possui no estraga bee, enkuantu ema barak mate tan hamrook (Gen 1,9-13);
• husu perdaun tanba ita-nia-kaan-teen no karak-teen, hodi muda tiha ita-nia inan rai tomak ninia klima; ita la iha konxiénsia kona-ba ita-nia responsabilidade no moris hanesan ita la’ós kauza ba degradasaun sira hale’u ita (Gen 1,14-19);
• husu perdaun tanba buat hotu ne’ebé buat hotu Maromak hakiak mak buat di’ak, maibé ita trata hanesan objetu konsumu nian ba ita-nia prazér. Ita lakon tiha sentidu hola parte nian ba mundu ida riku no furak (Gen 1,20-23);
• husu perdaun tanba ita la moris nu’udar Maromak nia ilas no lalatak, la moris atu fó onra ba Nia naran, maibé kontente de’it atu esplora no trata aat Maromak nia prezente sira (Gen 1,24-31).

Iha omilia, amlulik selebrante, P. José de Sá enfatiza hodi foti indikasaun husi ritu penitensiál, konvida sarani hotu atu iha “moris kualidade nian”, iha relasaun di’ak ho kriasaun tomak, natureza, maun no biin-alin sira. Nia konvida atu aprende husi ai-funan, husi ai-hun ne’ebé fó fuan ne’ebé la moris ba an rasik, liuliu aprende husi Maromak ne’ebé kria mundu furak ne’e, prepara nia molok kria ema atu ema ukun no tau matan. Atu moris iha kualidade, ita presiza liuliu tuir hahalok liurai iha ai-knanoik ohin nian ne’ebé perdua tusan boot liu, duké hahalok atan nian ne’ebé simu perdaun ba nia tusan boot maibé la hatene perdua nia maluk ho tusan sentavus sanulu (kf Mt 18,21-35). Hanesan ita harohan iha “Ami Aman”, loroloron husu ai-han tanba ita lorloron hamlaha, loroloron ita husu perduan tanba loroloron ita monu ba sala.

(JG)