Husi loron 5 to’o 8 Setembru 2020, Ir. Julia mak gia ami iha formasaun “Segundo Noviciado” no tulun ami atu komprende no hakle’an liután tópiku “Aliansa”. Aliansa ne’ebé Maromak halo ho ita ema hahú husi ‘Antigo Testamento’ mai to’o tempu ohin loron, kontinua ho ita ida-idak. Aliansa Mak moruk ida ne’ebé halo husi parte rua: husi Maromak no ema. Aliansa ezije esforsu husi parte rua hotu atu bele hetan benefísiu. JEZÚS mak Aliansa Maromak nian ne’ebé foun no eternu.

Maromak nia aliansa ho povu Israel no ho Fundadór

Tema ba loron dahuluk kona-ba Maromak nia aliansa ho patriarka, ho Don Bosco, Madre Mazzarello no aliansa ida ne’e sei kontinua ho ita ida idak. Iha loron dahuluk tulun ami hodi studa, hakle’an no reflete oinsa iha istória salvasaun Maromak komunika ho umanidade, liu-liu ho Abraun, Maromak dehan: “Ha’u mak ó nia Maromak, se ó sai husi ó nia rai, la’o dadaun ba hasoru Nasaun ida ne’ebé hau sei hatudu ba ó no sei fó ba ó, ó sei sai bensaun ba umanidade” (Gén 12,1-2);. Maromak hili Abraun nu’udar ulun ba povu ebreo. Iha Abraun nia jerasaun muda ba Egiptu tanba iha sira nia rain hetan hamlaha boot, iha ne’eba sira sai wain liután, Faraun halo sira sai atan, maibé Maromak hanoin hetan ninia aliansa hodi hili Moises, fó Liberdade ba sira, povu ida ne’e sai husi egiptu no Maromak halo aliansa ho sira eziste mos lei no norma sira atu kumpri ka obedese atu bele hetan bensa.  Ba momentu ruma povu israle sira abandona tiha dalan loos no adora maromak jentiu sira nian. Maromak nia prezente mak la iha rohan (Rm 11,29), Maromak nia domin boot liu pekadu ema nian, Maromak ida ne’ebé hadomi Moris (Sab 11,26).  Maromak haruka profeta sira fó hanoin hikas sira kona-ba Maromak ida mesak no loos, haklaken ba sira profesia ida ne’e to’o Maksoin nia mai. Maromak nia promesa mak grasa ida ne’ebé la iha limiti no kondisionamentu, maibé husu atu ema iha laran metin no iha fidelidade ba Maromak. Maromak nia fidelidade mak tahan uminidade nia fidelidade. Ita bele kompara Abraun nia moris fiar nian ho Don Bosco no Madre Mazzarello ne’ebé simu bolu hodi obedese ho fiar la’o tuir Maromak nia insiprasaun, sira brani sai husi sira nia rai, hodi buka ho fidelidade realiza mehi ne’ebé Maromak iha ba sira nia moris no simu bensaun wain iha rai prometida. Rai Valdoco nu’udar rai Kana, tanba iha fatin ne’e DB hahú Kongregasaun no sai uma ba joven sira, rai bokur atu realiza nia mehi santidade nian no iha ne’eba mak nia oan sira lori Kristu nia Evanjellu ba mundu tomak. Nune’e mos Madre Mazzarello moris ho fidelidade vizaun hau entrega sira ba ó.

Kreda, Jezús harii Aliansa Foun no definitiva

Ba tema loron daruak ami reflete kle’an liután kona-ba aliansa foun ne’ebé Kristu harii ho nia moris rasik. Iha Nia Liafuan no Misaun sira haklaken aliansa foun ba povu hotu-hotu nu’udar hateten iha diskusu kona-ba “Bem-aventurados”. Ninia mai atu haklaken hodi konvida ema hotu atu hola parte ba reinu Lalehan, reinu salvasaun nian, nia bolu; ema publikanu, prostituta, moras, atan, ki’ik no kiak sira. Jezús haktuir aliansa foun, iha ninia diskursu la ko’alia asaun pasadu maibé haklaken futuru Reinu Lalehan nian. Tan ho reinu lalehan  ema bele esperimenta Maromak nia prezensa salvífika atu moris no felisidade hahú kedas iha rai ne’e, ukun ho ho justisa no laran moos. Nune’e aliansa foun mai husi: uniaun entre Maromak no umanidade tomak harii ho Kristu nia Ran, ho fundamentu iha ne’ebé Kreda hahú eziste. Tanba ne’e Bem-aventurasas mak aliansa no karta identidade Evanjélika. Bem-aventurasas espresa ho liafuan rua; reinu Lalehan no justisa.

• Espresaun rahun di’ak: dala barak bolu mos ho liafuan ksolok boot, hanesan Jezús dehan; rahun di’ak ba sira ne’ebé rona Maromak nia Liafuan no halo tuir.
• Espresaun reinu Lalehan: la haree ba territóriu ida maibé asaun Maromak nia Kbiit ne’ebé hasoru ita ema nia susar no problema, hodi ukun ida ne’ebé nakonu ho domin Salvasaun nian.
• Espresaun justisa: kona-ba Maromak nia ukun, bainhira Nia ukun ema nia fuan bele hetan buat ne’ebé loos, furak no di’ak. Nune’e ema ne’ebé fuan mos haree Maromak oin ho oin, nu’udar Jezús rasik dehan; se mak haree Ha’u, haree Ha’u Aman. No iha ne’ebé ema ida ka rua halibur tan Hau nia naran Hau horik iha sira.

Vida Relijioza mak uluk knanain aliansa domin, empeñu ukun-fuan prinsipál buka Maromak nia reinu no ninia justisa. Aliansa tolu ho votus tolu hola moris ho radikalidade Bem-aventurasas, tuir Kristu. Ho votus relijiozu mak modu konkretu iha ne’ebé aliansa foti forma no bele esprime iha públiku. Ida ne’e mak ita hanaran aliansa esponsál, aliansa ida ne’e  hatudu ita nia relasaun ho Kristu no Kreda. Nu’udar ita hatene katak Kristu nia noiva mak Kreda, iha ne’ebé kontinua Kristu nia moris, simu domin hodi hatán fali ba Nia. Wainhira ita selebra Eukaristia, ita tama iha Komuñaun profunda ho Jezús. Iha Eukaristia, Maromak fó Nia-An  tebes duni. Iha komuñaun, Maromak rasik mai atu hametin halo horik fatin iha ita. Ida ne’e mak Maromak hamutuk ho ita iha Kristu Nia Prezensa no Kristu sai prezente fiél. Ho ita nia promesa relijioza ita tama iha mistériu Kristu nian, ita fó -an tomak na Nia. Ita Dedika ita nia tempu no enerjia hodi konfia no laran metin ba Nia. Tanba ne’e konvida Madre Mazzarello fó hanoin ba ita katak; “Se hau mak Jezús nia noiva, hau sei tuir Nia no hau sei haree hamutuk ho Nia, iha ninia mehi sira, Ninia hakarak ba mundu tomak”. Ho serteza ida ne’e, FMA moris ninia vokasaun nu’udar dalan kaben nian, sai inan espirituál ba foin-sa’e sira, haluha-an, sakrifísiu, la rai buat ida ba an rasik maibé fó resposta fidelidade ho kriatividade iha zelu apostuladu ba problema edukativa no sosiál, nia buka nafatin lori Maromak ba foin-sa’e sira no  tempu hanesan lori sira ba Maromak.

Ejizensia no lójika aliansa FMA nian

Ida ne’e mak ejizensia no lójika aliansa FMA nian ne’ebé ami reflete iha loron datoluk. Ho profisaun relijioza karan totál an rasik nian ba Maromak, tama iha moruk domin ne’ebé Maromak halo ona ho Don Bosco no Madre Mazzarello no kontinua liu husi ita nia Kongregasaun nia fidelidade, sai sinál domin preventivu Aman Maromak nian ba ema seluk liu liu foin-sa’e sira. Nu’udar hateten husi Me. Piera Cavaglia, FMA iha enkontru ida; “lójika aliansa nu’udar lójika universalidade domin nian. Aliansa la’ós realidade intimista maibé relasaun ida prosimidade no universalidade tanba hetan abut iha mistériu Páskua Jezús nian, aliansa foun ne’ebé suli husi Jezús nia futar Raan ba ema barak nia salvasaun”. Tanba ne’e, hadomi Selebrasaun Eukaristia katak ita tama kle’an atu halo komuñaun ho Jezús no Eukaristia mak sakrifisiu aliansa foun nian, eventu fraternidade nian, abut ba asaun misaun, no fó mai ita kbiit atu fahe ksolok no esperansa. Se ita hakarak moris fiél ba ita nia aliansa katak moris iha Maromak nia prezensa, paixaun ba Maromak no ba umanidade. Ho ida ne’e ita sei bele realiza Don Bosco nia mehi ba kona-ba Institutu, nia dehan; “reza ba Maromak atu imi iha buat hotu habelar espíritu karidade ho laran manas atu ita nia kongregasaun ki’ik ida ne’e bele sai buras, habelar iha nasaun hotu iha rai ne’e. Iha ne’ebé FMA manán klamar barak ba Maromak uluknanai buka salva nia-an rasik atu loron ida nia bele hamutuk ho klamar sira seluk iha Lalehan”. Ba ida ne’e FMA sira simu bolun atu asimila nafatin identidade karizmátika neineik sai buras hanesan Fundadór no koFundadora atu hametin sira nia aliansa no moris ho fidelidade tuir ita Konstitusaun.

Konstituisaun mak ita nia moruk aliansa Maromak

Iha loron ikus, ami hakle’an liután artigu sira kona-ba aliansa no fidelidade. konvida ami atu hodi hadomi liután Konstitusaun nu’udar gia no mata dalan Seguro ba santidade. Tanba Maromak harii aliansa domin nian ho DB no MM ne’ebé hanaruk ninia fidelidade ba FMA ida-idak. Fundadór konvida observa konstitusaun. Observa iha espíritu no lia-loos ( Jo 4,24) iha empeñu domin asimilasaun. Se ita, iha Oan-Mane, fiél, tuir ho pasiénsia iha dalan la’o tuir Kristu, hasoru malu ho Aman. Ida ne’e mak finalidade atu sai perfeita, konforma an ho Jezús Kristu, atu sai ho Nia, sai Maromak nia oan  Ida ne’e mak ita nia salvasaun. Tan ne’e Don Bosco dehan: se ita hakarak atu sosiedade ba oin, ho bensaun husi Nai, mak ita tenki observa konstitusaun. Doben sira imi medita nian, maibé liuliu la haluha katak hatene nia no dekór nian atu bele tau iha prátika. Ba motivu santidade mak artigu Konst.173 husu atu ita hadomi Konstituisaun nu’udar moruk ita nia aliansa ho Maromak.

Nune’e ami agradese ba Ir. Julia ne’ebé loron hirak ne’e tulun no anima ami atu bele deskobre liután sentidu kle’an no beleza aliansa nian. uluknanai kona-ba Maromka nia fidelidade; aliansa Maromak ne’ebé mantein ba ninia aliansa no lori ninia promesa sira too rohan. Tuir mai, konvida ami atu imita tuir Maria nia fidelidade; dixipula fiél ne’ebé tau tomak ninia dispozisaun ba Maromak nia hakarak hodi kolabora ho Maromak iha istória umanidade nia salvasaun. Ikus liu, konvida ami atu halo dalan kona-ba “ita nia fidelidade”. Katak hadomi konstituisaun nu’udar aliansa moruk ho Maromak, konfronta an ho Don Bosco, Madre Mazzarello no iha Irmán ferik sira nia moris no sasin fidelidade. Formasaun loron hirak ne’e konvida tebes ami atu empeña-an ho laran manas no responsavel atu hadomi Konstitusaun, konxiente liután ba aliansa ne’ebé Maromak halo ona ho ami iha ami nia profisaun religiosa hodi laran metin nafatin katak Maromak nia fidelidade mak hametin ita nia fidelidade. Haka’as -an atu fiél hahú husi buat ne’ebé kiik.

Dala ida tan obrigada barak madre no husu imi hotu nia orasaun nafatin ba ami.

(Marta-Onesiana-Fatima)