Dili – Husi loron 1-4/9/2020, ami, ne’ebé hala’o “Segundo Noviciado” nia formasaun kontinua fali ho Me. Jacinta Gusmão, ne’ebé ko’alia kona Dixernimentu no Akompañamentu nian, hodi tulun ami atu deskobre liu tan ami nia nia-an hodi halo dalan akompañamentu pessoal nian, atu la’o hamutuk ho mediadora sira ne’ebé gia ami iha etapa junioradu nian no mós iha misaun saleziana. Iha pontu lubuk ida ne’ebé ami ami haree hanesan tuimai ne’e:

I. DIXERNIMENTU

Liafuan dixernimentu ne’e rasik mai husi “dis” katak dala rua no “cernere” katak ta’es,  ta’es dala rua. Nune’e, dixernimentu dehan katak atu dixerne ema ida-idak nia moris hodi hakaas-an atu deskobre  nia-an rasik no vokasaun. Iha mós metodolojia baze ba dixernimentu mak: Hare’e, Julga no Atua/hala’o. Atu halo dixernimentu presiza distinge “lian” sira hodi husu: “ó mai husi ne’ebé?” “Ó ami-nian ka buat aat nian?”. Ita distinge lian husi:

• Espíritu Santu nian: ne’ebé mai haroman ha’u nia laran liu husi atitude: hakmatek, hanoin akontesimentu sira ne’ebé mosu ho matan pozitivu hodi husu ba Maromak atu mai haroman ita nia laran hodi dixerne tuir Maromak nia hakarak.
• Espíritu diabu nian: diabu hakarak dehan saida mai ha’u no analiza didi’ak buat ne’ebé tenta ha’u atu halao buat ne’ebé mósu ho kauza saida.
• Ha’u nia an rasik: saida mak mosu iha ha’u ne’ebé dudu ha’u atu halo dixernimentu ida ne’e.

Dixernimentu espirituál: hili estilu moris nian, ho métodu ida atu komprende an rasik hodi roman Maromak nian. Iha tipu rua dixernimentu espirituál nian mak pessoal no komunitária. 

• Dixernimentu pessoal: refere ba ita ne’ebé buka Maromak nia hakarak iha hilin sira, moris no distingue ita nia hanoin kona ba Maromak.
• Dixernimentu komunitáriu: haree sinal sira Maromak nian iha ita nia hilin moris komunidade katak Maromak lori ita ba ne’ebé iha dala formasaun no pastorál. Iha-ne’e ita iha Dixernimentu pastorál no apostóliku: iha atividade missionáriu ita presiza Maromak nia Liafuan, hodi halo dixerne Maromak nia hakarak katak ita ba ne’ebé? Presiza hatene situasaun sira; sé mak bele hala’o?….

Dixernimentu nu’udar atitude: Maromak nia Liafuan ne’ebé gia ita katak interpreta situasaun sira ho Evanjellu nia roman. Tan ne’e dixernimentu presiza iha atitude sira hanesan Orasaun: iha uniaun espirituál ho realidade, Maromak, maun-alin no ho an rasik; Rona: konfronta diálogu hodi rona Maromak no ema ne’ebé gia ha’u no komunidade, Konfrontu: diálogu; Parezia: ko’alia lia-loos, brani no ko’alia ho liberdade no; Pasiénsia: nu’udar forma konkreta  laran-di’ak no domin nian.

Métodu dixernimentu ne’ebé Kreda hanorin mak “haree, julga no atua”. Faze sira ba dixernimentu nian mak tuir mai ne’e; koñesimentu/intelektuál, emotiva, doutrinál, morál, desizaun no ezekusaun. No orasaun ne’ebé lori ita ba dixernimentu di’ak, bele halo hodi tuir pasu sira hanesan: fatin orasaun nian, finalidade, orasaun absoluta, nukleu orasaun nian, agradesimentu no avaliasaun/ ezame ba orasaun.

Atu halo dixernimentu didi’ak buka halo ho:

• Bíblia/Maromak nia Liafuan: ami halo esperiénsia dixerne kona-ba oinsá manán tentasaun hodi reflete pasajen Eva ho Adão nia moris ne’ebé monu ba sala no tentasaun Jesus nian ne’ebé sai modelu dixernimentu nian ba ita nia moris tuir Bíblia nia hanorin.
• Dokumentu sira Kreda nian: hodi halo dixernimentu tuir Kreda nia hanorin (Evangelii Gaudium (50-51), Gaudete et exultate 166-175) dehan; oinsá mak ita hatene katak buat ruma ne’ebé mai husi Espíritu Santu, espíritu mundu nian no espíritu maligno nian. Maneira mesak mak dixernimentu. Ezije la’ós de’it kapasidade di’ak atu reflete no sentidu komun maibé sai mós grasa ne’ebé tenke husu. Ita husu ba Espíritu Santu ho konfiansa, haburas ho orasaun, reflesaun, Leitura no konsellu di’ak, atu ita bele krexe iha kapasidade espirituál.
• Dokumentu sira Institutu nian, (Konstituisaun, planu formasaun…); dixernimentu  ba vokasaun nia kritériu sira mak maturidade umana: ko’alia kona ba maturidade intelijensia, saude di’ak, afetivividade, nivel emosaun no seksualidade, autonomia. Maturidade sarani: moris sarani, relasaun ho Kristu, integra Maromak nia Liafuan, hatene halo sakrifísiu, loke matan ba Kreda nia nesesidade no vokasaun buras. Maturidade Vokasaun Salesiana: maturidade karizmátika, moris Sistema Preventivu, votus, misaun, edukasaun no vida komunitária.

 

II. AKOMPAÑAMENTU

Akompañamentu mak:

• Dalan ida ne’ebé bele tulun no gia ema ida atu deskobre nia moris rasik.
• Hahú kedas bainhira ita moris mai to’o mate, nune’e hola parte ona iha ita nia moris no formasaun.
• Gia ema ba Maromak, ninia referénsia iha Maromak nia Liafuan no Kreda nia hanorin.
• Relasaun ida ne’ebé bele tulun ema atu dezenvolve nia moris.

Akompañamentu  bele ho modalidade akompañamentu pessoal mak ema ne’ebé simu akompanamentu husi ema seluk atu bele tulun nia sai husi nia-an rasik no akompañamentu komunitáriu ka iha grupu.

Akompañamentu nia objetivu mak

• Hateke ba futuru, vida iha Espíritu.
• Ema to’o iha espíritu nia vida komuñaun nian.
• Tulun nia iha etapa hotu kreximentu nian, atu Kristu buras iha nia.
• Deskobre Maromak nia projetu ba an rasik hodi hala’o iha moris.

Akompañamentu tuir Bíblia ninia ezemplu mak hanesan Tobias ne’ebé buka ninia akompañadór konfiansa  no matenek atu la’o hamutuk ho nia iha nia viajen  atu   posui rikusoin ba ninia futuru no ninia moris di’ak. Ho Azarias nia hamaluk, gia mak nia hetan susesu, dalan ida  vokasionál tebes. Nune’e mós ita hetan iha Testamentu Foun, São Paulo nia vokasaun iha ne’ebé nia halo enkontru pessoal ho Maromak maibé atu  deskobre loloos ninia dalan foun ne’e, Na’i haruka nia ba Ananias, katak liu husi ema seluk nia akompañamentu. Ikusmai nia S. Paulo sai misionáriu laran-manas no akompañadór ba misionáriu sira seluk.

Akompañamentu tuir dokumentu Kreda nian (Evangelii Gaudium 160-173; Christus Vivit 242-247)

Tuir Amu-Papa nia hanoin ema sira ne’ebé atu akompaña ema seluk mak hanesan;

• Família: sai fatin kreximentu dahuluk nian ba akompañamentu.
• Komunidade: iha responsabilidade, atu simu, fó motivasaun, no aten brani, atu sira bele manán dezafiu ne’ebé sira hasoru.
• Leigu: sira ne’ebé iha ona esperiénsia akompañamentu, envolve-an iha Kreda no iha mundu; ema ne’ebé buka nafatin santidade, sira ne’ebé bele konfia, la julga sira, no iha potensialidade ba lideransa nian.

Akompañamentu tuir dokumentu Institutu nian

Ita nia modalidade akompañamentu nian mak Don Bosco no Madre Mazzarello, ne’ebé akompaña foin-s’ae sira tuir modelu Patronu sira, São Francisco de Sales no Santa Teresa de Avila nian, ne’ebé sai nu’udar matadalan espirituál iha dalan santidade moris lor-loron nian. Nune’,e sira nia karakterístika mak dosilidade no otimizmu la’ós ríjidu maibé bele adapta situasaun bazeia ba atensaun ema ida-idak nian,. Buatne’ebé importante liu mak harii relasaun domin nian, sinseridade, ko’alia klaru, respeita malu ba ema ida-idak ho maneira ne’ebé úniku. Momentu importante akompañamentu nian ida mak kolókiu pesoál (Konstituisaun FMA).

Nune’e husi formasaun ne’e, ami agradese tebes ba Madre Jacinta, ne’ebé tulun ami atu avalia fali ami nia moris kona ba projetu akompañamentu pessoal nian hodi loke-an atu la’o hamutuk ho mediadora sira nia gia, atu bele hetan roman ne’ebé loos, hodi dixerne ami nia moris iha hakat ida-idak. Ami fiar katak Maromak sei rekompensa di’ak hotu ne’ebé fahe ona mai ami. Obrigada barak Madre.  

(Marta-Fatima-Onesiana)