Papa Francisco iha Angelus, 23 Agostu 2020

 

Maun no biin-alin sira, bondia!

Evanjellu domingu ne’e nian (kfMt 16,13-20) aprezenta momentu iha-ne’ebé Pedro professa ninia fiar iha Jezús nu’udar Messias no Maromak Oan. Jezús raisk mak provoka apóstolu nia konfisaun, ne’ebé hakarka lori dixípulu sira atu halo ain-hakat desizivu iha sira-nia relasaun ho Nia. Defaktu, Jezús nia dalan tomak ho sira ne’ebé tuir nia, espesialmente ho sira Na’in Sanulu-Resin-Rua, mak dalan ida edukasaun nian ba sira-nia fiar. Uluknanai Nia husu: «Ema sira dehan saida kona-ba Mane nia Oan?» (v. 13). Apóstolu sira gosta ko’alia kona-ba ema, hanesan ita hotu. Ema gosta gossip.. Ko’alia kona-ba ema seluk ladún husu esforsu, tanba ida-ne’e, tanba ita gosta; “koir ema sleuk nia kulit” mós. Iha kazu ida-ne’e husu kona-ba perspetiva fiar nian no la’ós gossip, nune’e husu: “Saida mak ema sira dehan kona-ba ha’u?”. No dixípulu sira hanesan kompete malu atu fó sai opiniaun oioin, ne’ebé karik sira mós hanoin hanesan. Sira rasik kompartilla hanoin ne’e. Esensialmente, Jezús Nazaré nian ema konsidera nu’udar profeta ida (v. 14).

Ho pergunta daruak, Jezús kona ninia núkleu: «Maibé imi, imi ha’u sé?» (v. 15). Iha pontu ida-ne’e, parese iha silénsiu uitoan, tanba sira ida-idak simu bolun atu hatán rasik, hodi hatudu motivu tanba sira tuir Jezús; tanba ne’e laran rua-rua buat ruma lejítimu. Se ha’u mós husu ba imi agora: “Ba ó, sé mak Jezús?”, sei iha uitoan laran rua-rua. Simaun hasai sira husi moe, no ho entuziasmu deklara: «Ó mak Kristu, Maromak moris nia Oan» (v. 16). Resposta ida-ne’e, nakonu no nabilan, la mai husi impulsu, maski nia laran-luak – Pedro ema laran-luak –, maibé fuan husi grasa partikulár Aman lalehan nian. Jezús rasik mak dehan loloos ba nia: «La’os isin no raan mak hatudu sai ba ó, Ha’u Aman iha lalehan mak hatudu sai ba ó – katak kultura, buat ne’ebé ó estuda – lae,ida-ne’e la hatudu sai ba ó. Ha’u Aman iha lalehan mak hatudu sai ba ó» (v. 17). Konfessa Jezús mak Aman nia grasa ida. Dehan katak Jezús mak Maromak moris nia Oan, katak nia Makso’in, mak grasa ida ne’ebé ita tenke husu: “Aman, haraik mai ha’u grasa atu konfessa Jezús”. Tempu hanesan, Na’i rekoñese Simaun nia korrespondénsia pronta ba grasa nia inspirasaun no tan ne’e nia hatutan, ho lian solene: «Ó mak Pedro no iha fatuk ne’e ha’u sei hari’i ha’u-nia Kreda no infernu nia kbiit sira sei la manán nia» (v. 18). Ho afirmasaun ida-ne’e, Jezús halo Simaun komprende naran foun ne’ebé fó ba nia, ninia signifikadu, “Pedro”: fiar ne’ebé nia foin manifesta mak “fatuk” la nakdoko iha-ne’ebé Maromak Oan hakarak hari’i ninia Kreda, katak Komunidade. No Kreda bá oin nafatin ho Pedro nia fiar, iha fiar ne’ebé Jezús rekoñese [iha Pedro] no halo nia sai Kreda nia ulun.

Ohin, ita rona Jezús nia pergunta dirije mai ita ida-idak: “No imi, imi dehan ha’u sé?”. Mai ita ida-idak. No ita ida-idak tenke fó resposta ida la’ós teórika, maibé resposta ida-ne’ebé envolve fiar, katak moris, tanba fiar mak moris! “Mai ha’u ó mak…”, no dehan konfisaun Jezús nian. Resposta ida ne’ebé ezije mós mai ita, hanesan ba dixípulu dahuluk sira, rona Aman nia lian iha fuan no sintonia ho buat ne’ebé Kreda, halibur hale’u Pedro, kontinua proklama. Ne’e mak kestaun komprende sé mak Kristu mai ita: se Nia mak ita-nia moris nia sentru, se Nia mak ita-nia empeñu ida-idak iha Kreda ninia finalidade, ita-nia empeñu iha sosiedade ninia finalidade. Sé mak Jezús Kristu mai ha’u? Sé mak Jezús Kristu ba ó, ba ó, ba ó… Resposta ida ne’ebé ita tenke fó loroloron.

Maibé atensaun: indispensavel no buat di’ak atu ita-nia komunidade sira nia pastorál loke an ba pobreza no emerjénsia barabarak iha fatin hotu-hotu. Karidade mak nafatin lurón prinsipál dalan fiar nian, perfeisaun fiar nian. Maibé presiza atu obra sira solidariedade nian, obra sira karidade nian ne’ebé ita halo, la desvia ita husi kontaktu ho Na’i Jezús. Karidade kristán la’ós simplesmente filatrofia maibé, husi parte ida, hateke ba ema seluk ho Jezús nia matan rasik no, husi parte seluk, haree Jezús iha ema kiak nia oin. Ida-ne’e mak lurón loloos karidade kristán nian, ho Jezús iha sentru, sempre. Maria Santíssima, rahun-di’ak tanba nia fiar, sai ita-nia matadalan no modelu iha dalan fiar nian iha Kristu, no halo ita konxiente katak konfiansa iha Nia fó sentidu nakonu ba ita-nia karidade no ita-nia moris tomak.