Papa Francisco iha Angelus 16 Agostu 2020

Maun no biin-alin sira, bondia!

 

Evanjellu domingu ne’e nian (kf Mt 15,21-28) deskreve Jezús nia enkontru ho feto kananeia ida. Jezús iha tasi-mane Galilea nian, iha territóriu estranjeiru atu hela ho ninia dixípulu sira dook uitoan  husi ema lubun-boot ne’ebé buka nia barak ba beibeik. No to’o mai feto ida hakbesik nia atu husu tulun ba ninia oan-feto ne’ebé moras: «Sadia ha’u, Na’i!» (v. 22). Ne’e mak hakilar husi moris ida marka ho terus, husi sentidu kbiit-laek inan ida nian ne’ebé haree ninia oan buat aat haterus no nia labele kura. Jezús foufoun la liga nia, maibé inan ne’e insiste, insiste, maski Mestre dehan ba dixípulu sira katak ninia misaun ba de’it «bibi sira ne’ebé lakon uma Israel nian» (v. 24) no la’ós ba jentiu sira. Nia kontinua husu, no Jezús, iha pontu ne’e, tau nia iha prova hodi sita provérbiu ida – parese kruél liu ida-ne’e –: «La di’ak atu fó oan sira nia paun ba asu-oan sira» (v. 26). No feto ne’e lalais, matan moris, ho laran-susar hatán: «Loos duni, Na’i, maibé asu-oan sira han rahun sira monu husi sira nia na’in sira nia meza» (v. 27).

Ho liafuan sira-ne’e inan ne’e hatudu katak nia haree Maromak Leten Aas bá ninia laran-di’ak, prezente iha Jezús, nakloke ba ninia kriatura sira nia nesesidade ida-idak. Sabedouria ne’e nakonu ho konfiansa kona Jezús nia fuan no hasai husi nia liafuan admirasaun nian: «Feto, ó-nia fiar boot! Halo tuir bá buat ne’ebé ó hakarak» (v. 28). Sá loos mak fiar boot? Fiar boot mak fiar ida ne’ebé lori istória rasik, maski ho kanek mós, ba Na’i nia ain atu husu Nia kura, fó sentidu. Ita ida-idak iha istória rasik no la’ós katak nafatin istória moos ida; dalabarak istória difisil ida, ho terus barak, ho problema barak no salan barak. Saida mak ha’u halo, ho ha’u-nia istória? Ha’u subar? Lae! Ita tenke lori ba Na’i nia oin: “Na’i, se Ó hakarak, Ó bele kura ha’u!”. Ida-ne’e mak feto ne’e hanorin mai ita, inan di’ak ne’e: korajen atu lori istória rasik terus nian iha Maromak nia oin, iha Jezús nia oin; kona Maromak nia laran-mamar, Jezús nia laran-mamar. Mai ita halo istória ne’e nia prova, orasaun ne’e, orasaun ne’e: ida-idak hanoin ba istória rasik. Sempre iha buat aat iha istória ida, sempre. Ita bá Jezús, dere Jezús nia fuan no dehan ba Nia: “Na’i, se Ó hakarak, Ó bele kura ha’u!”. No ita bele halo ida-ne’e se ita iha nafatin iha oin Jezús nia oin, se ita komprende oinsá Kristu nia fuan: fuan ida ne’ebé iha kompaixaun, ne’ebé lori iha nia an ita-nia terus sira, ne’ebé lori iha nia an ita-nia salan sira, ita-nia hahalok naksalak sira, ita-nia frakasu sira.

Maibé ne’e mak fuan ida ne’ebé hadomi ita nune’e, lahó makiajen. “Na’i, se Ó hakarak, Ó bele kura ha’u!”. No tanba ne’e presiza komprense Jezús, iha familiaridade ho Jezús. Ha’u fila beibeik ba konsellu ne’ebé ha’u fó ba imi: lori nafatin Evanjellu ki’ik-oan ida bele tau iha bolsu no loroloron lee pasajen ida. Lori Evanjellu: iha karteira, iha bolsu no mós iha selulár, atu haree Jezús. No iha-ne’ebá imi sei hetan Jezús nu’udar Nia an rasik, nu’udar Nia aprezenta an; imi sei hetan Jezús ne’ebé hadomi ita, ne’ebé hadomi maka’as ita, ne’ebé hadomi tebes ita. Hanoin bá orasaun ne’e: “Na’i, se Ó hakarak, Ó bele kura ha’u!”. Orasaun furak. Na’i tulun ita, ita hotu, atu harohan orasaun furak ne’e ne’ebé feto jentia ida hanorin: la’ós sarani, la’ós judia, maibé jentia.

Atu Virjen Maria intersede ho  ninia orasaun, atu iha sarani ida-idak ksolok fiar nian no hakaran atu komunika fiar ho sasin moris korente nian sai boot, atu haraik mai ita korajen atu hakbesik Jezús no dehan ba Nia: “Na’i, se Ó hakarak, Ó bele kura ha’u!”.