Papa Francisco iha Angelus 12 Jullu 2020

Maun no biin-alin sira, bondia!

Iha Evanjellu domingu ne’e nian (kf Mt 13,1-23) Jezús haktuir ba ema lubun boot ai-knanoik – ne’ebé ita hotu hatene di’ak – ema ne’ebé kari fini, ne’ebé kari fini iha tipu haat rai nian ne’ebé lahanesan. Maromak nia Liafuan ne’ebé ninia símbolu mak fini, la’ós Liafuan abstratu ida, maibé Kristu rasik, Liafuan Aman nian ne’ebé hola isin iha Maria nia knotak. Nune’e, simu Maromak nia Liafuan signifika simu Kristu nia “an”, Kristu rasik.

Iha modu oioin ema simu Maromak nia Liafuan. Ita bele halo hanesan lurón ida, iha-ne’ebé manu-fuik sira mai kedas no han fini sira. Ida-ne’e mak distrasaun, perigu boot ida ita-nia tempu nian. Ita iha asédiu husi lia-mmauk barak, husi ideolojia wain, husi posibilidade distrasaun kontínua husi uma-laran no husi li’ur, bele halakon gostu silénsiu nian, rekolle an nian, diálogu ho Na’i, to’o iha risku atu lakon fiar, atu la simu Maromak nia Liafuan. Ita haree buat hotu, ita distraida husi buat hotu, husi sasán mundane sira.

Posibilidade seluk: ita bele simu Maromak nia Liafuan nu’udar terrenu fatuk-laran nian, ho rai uitoan. Iha-ne’ebá fini natubu lais, maibé maran mós lais, basá nia la konsege tau abut iha profundidade. Ne’e mak ilas ema sira ne’ebé simu Maromak nia Liafuan ho entuziazmu iha momentu ida nia laran, maibé superfisiál d’e’it, la asimila Maromak nia Liafuan. Nune’e, iha difikuldade dahuluk nia oin, ita hanoin ba sofrimentu ida, perturbasaun ida moris nian, fiar ne’ebé sei fraku mout, hanesan fini ne’ebé monu iha fatuk laran sai maran.

Ita sei bele iha tan – posibilidade datoluk, ne’ebé Jezús ko’alia iha ai-knanaoik – simu Maromak nia Liafuan nu’udar rai iha-ne’ebé moris ai-tarak sira. No ai-tarak sira mak lia-bosok sira rikusoin nian, susesu nian, preokupasaun mundu nian… Iha-ne’ebá Liafuan sai boot uitoan, maibé ai-tarak hanehan, la forte, mate no la fó fuan.

Ikusmai – posibilidade dahaat – ita bele simu nia nu’udar rai di’ak. Iha-ne’e, no iha-ne’e de’it mak fini tau abut no fó fuan. Fini monu iha rai bokur reprezenta ema sira ne’ebé rona Liafuan, simu nia, rai nia iha fuan no tau iha prátika iha moris loroloron nian.

Ai-knanoik ema ne’ebé kari fini ne’e mak uitoan ai-knanoik hotu nia “inan”, tanba ko’alia kona-ba rona Liafuan. Nia fó hanoin mai ita katak nia mak fini ida fekundu no efikás; no Maromak kari iha fatin hotu ho laran jenerozidade, hodi la importa ba soe estraga. Nune’e mak Maromak nia fuan! Ita ida-idak mak rai ida iha-ne’ebé fini Liafuan nian monu bá, la esklui ema ida. Ba ema hotu fó liafuan. Ita bele husu an rasik: ha’u mak tipu rai ida-ne’ebé? Ha’u hanesan ho lurón, fatuk-laran, ai-tarak laran? Se ita hakarak, ho Maromak nia grasa, ita bele sai rai di’ak, rai fila no kuda ho kuidadu, atu bele halo fini Liafuan sai boot. Nia prezente ona iha ita-nia fuan, maibé halo nia fuan depende mai ita, depende ba akollimentu ne’ebé ita fó ba fini ne’e. Dalabarak ita distraida/u ba interese barak, ba lian barak ne’ebé bolu, no difisil atu distinge, entre lian barak no liafuan barak sira, ida Na’i nian, ida mesak ne’ebé halo ita livre. Tanba ne’e importante atu hatoman an rona Maromak nia Liafuan, lee nia. No ha’u fila fali, dala ida tan, ba konsellu ne’e: lori nafatin ho imi Evanjellu ki’ik-oan ida, edisaun bolsu Evanjellu nian, tau iha bolsu, iha karteira… No nune’e, imi lee loroloron parte ida, atu imi toman atu lee Maromak nia Liafuan no komprende di’ak sá loos fini ne’ebé Maromak oferese ba ó, no hanoin  ho terrenu ida-ne’ebé mak ha’u simu nia.

Atu Virjen Maria, modelu perfeitu rai di’ak no rai isin nian, tulun ita, ho ninia orasaun, atu sai rai disponivel lahó ai-tarak no fatuk, atu nune’e, ita bele fó fuan mai ita no bai ta-nia maun-alin sira.